دامپزشکی و کووید- ۱۹
دکتر محمدمهدی دهقان
استاد گروه جراحی و رادیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران
از روزهای پایانی سال گذشته میلادی، جهان با بحرانی مواجه شد که از زمان جنگ جهانی دوم تا به امروز، هیچ رخدادی به این اندازه مردم دنیا و شئون مختلف زندگی آنها را فارغ از شرایط اقتصادی و موقعیت جغراقیایی تحت تاثیر خود قرار نداده بود.
بیماری کروناویروس 2019 یا به اختصار کووید- 19 از شهر ووهان چین آغاز شد و در طی مدت کوتاهی در تقریبا تمامی کشورهای جهان گسترش یافت. از همین رو بسیاری از دولت‌ها بویژه در ابتدای بروز این دنیاگیری (پاندمی) شرایط فوق‌العاده اعلام کرده و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی را متوقف و تمامی رخدادهای ورزشی، علمی و فرهنگی را لغو و یا به زمان دیگری موکول کرده‌اند.
شیوع این بیماری در بسیاری از کشورها شرایطی مشابه شرایط جنگی ایجاد کرده است، البته این بار برخلاف سایر جنگ‌ها، صحنه تقابل کشورها در برابر هم نیست، بلکه همه کشورهای جهان در کنار هم در برابر ویروسی قرار گرفته‌اند که اندازه آن در حد 100 نانومتر است! اهمیت شیوع این بیماری به حدی است که بسیاری از جامعه‌شناسان بر این باور هستند که این دنیاگیری تغییرات شگرفی در رفتارهای اجتماعی و سبک زندگی بشر ایجاد خواهد کرد.
بدون شک دامپزشکی نیز یکی از حوزه‌هایی است که شیوع این بیماری تاثیرات قابل توجهی بر آن خواهد داشت. اگر چه نقش دامپزشکی از دیرباز در پیشگیری از بیماری‌های عفونی مشترک مشخص بوده است اما بروز بیماری‌های عفونی نوپدید و بازپدید همچون ابولا، سارس، مرس، آنفلوانزای H5N1 و نهایتا کووید- 19 در طی سالهای اخیر، اهمیت نقش دامپزشکی در زمینه بهداشت عمومی را بیش از پیش روشن کرده و به همین دلیل است که موضوع «سلامت واحد» در سیستم‌های بهداشتی مطرح شده است.
نقش دامپزشکی در بهداشت عمومی آنقدر گسترده است که هنوز بسیاری از ابعاد آن مغفول مانده است. کنترل بیماری‌های حیوانات اهلی و حیات وحش، بهداشت مواد غذایی و تولید و تامین منابع پروتئینی ایمن و سالم، تنها بخش کمی از آن می‌باشد. از آنجایی که در شیوع بسیاری از بیماری‌های نوپدید، ردپایی از نقش حیوانات اهلی و حیات وحش وجود داشته، تشکیلات دامپزشکی در همکاری با سایر ارگان‌ها از طریق پایش بیماریها در جمعیت‌های حیات وحش و کنترل و جلوگیری از تداخل و ارتباط بین جمعیت‌های دامی با حیوانات وحشی می‌توانند مانع از بروز و شیوع بسیاری از این بیماریها در انسان شوند.
به علاوه، همه‌گیری ناشی از بیماری کووید- 19، نقش دامپزشکی در تامین امنیت غذایی با نظارت بر تولید، توزیع و مصرف مواد غذایی از ابتدای فرآیند تولید تا انتهای چرخه عرضه به مصرف‌کننده و تامین منابع پروتئینی سالم و با کیفیت برای آحاد جامعه را بسیار پر رنگ نموده است.
در دنیاگیری کووید-19 جنبه‌های دیگری از نقش‌آفرینی دامپزشکی و توانایی‌های بالقوه آن در کمک به سلامت جامعه آشکار شد. هنگامی که توانایی سازوکارهای تعریف شده پزشکی در دنیا پاسخگوی نیازها نبود، سازمان‌ها و شرکت‌های دامپزشکی امکانات و تجهیزات خود را در اختیار کادرهای بهداشتی و درمانی قرار دادند. تحقیقات در زمینه شناخت ویروس کرونا و تهیه واکسن برای آن با همکاری این سازمان‌ها و شرکت‌ها در حال انجام است. به علاوه، استفاده موقت از دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی از جمله ونتیلاتورهای موجود در مراکز دامپزشکی و انتقال داوطلبانه آنها از مراکز درمانی دامپزشکی به بیمارستان‌های انسانی در برخی کشورها جان افراد بسیاری را نجات داده است.
همانطور که در ابتدا اشاره شد، مبارزه با کرونا به مثابه یک جنگ است. نبردی که پیروزی نهایی در آن نیازمند همکاری تمام آحاد جامعه و همه کشورها با یکدیگر می‌باشد. جنگی که همگی امیدوار هستیم انشاالله به درازا نیانجامد و این‌بار برخلاف تمام جنگ‌های تاریخ بشر، همه ملت‌های جهان پیروز آن باشند.
عجیب است که یک جراح در حوزه بهداست عمومی صحبت تخصصی می کند و در نهایت به جنگ و پیروزی ختم می شود. طرح شعار # کرونا_را_شکست_میدهیم از ابتدا اشتباه بود. قرار نیست کرونا را شکست بدهیم. قرار است مسالمت آمیز با کروناویروس زندگی کنیم. دایناسورها در طول تاریخ منقرض شدند ولی ویروسها منقرض نشدند چون "استراتژی بقا" بلد بودند. در استراتری بقاء هدف دشمن فرض کردن و شکست دادن نیست، هدف مدیریت بحران هست. | عجیب تر ان است که همچین متنی که به جنبه عمومی و تاثیر دامپزشکی بر بیماری کرونا نوشته شده است میگویید صحبت تخصصی است! دقیقاً کجای این متن تخصصی است و نیاز به دانش تخصصی برای نگاشتن یا فهم آن هست؟! | جناب وت سرجن عزیز بنظر می رسد اطلاعات شما از دایناسورها بیشتر از ویروس ها است! چون در طول تاریخ بسیاری از ویروس های کشنده به دلیل مبارزه اصولی به طور کلی از بین رفته اند که یکی از بارزترین آنها ویروس آبله است. در سالهای اخیر نیز برای ویروس سارس که اتفاقا پسر عموی همین ویروس کرونا است هم همین اتفاق افتاد. ضمنا از قدیم گفته اند که اول یک سوزن به خودت بزن بعد یک جوال دوز به دیگران، شما که جراح هستی به یک جراح دیگه اشکال می گیری که چرا در حوزه بهداشت عمومی نظر داده است (البته من هیچ اظهارنظر تخصصی در این متن ایشان ندیدم و چون بیشتر روایت اتفاقات را گفته تا توصیه یا تحلیل) ولی شما کاملا اظهار نظر تخصصی کرده اید و وارد حیطه ی اپیدمیولوژی شده ای و استراتژی تعیین کرده اید که نباید با ویروس کرونا مبارزه کرد بلکه باید با آن همزیستی کرد!!! من که متوجه منظور شما از زندگی مسالمت آمیز با یک ویروس کشنده و بسیار مسری نشدم یعنی شما می فرمایید که ما الی الابد ماسک بزنیم تا ویروس را بتوانیم در کنار خودمان به طور مسالمت آمیز داشته باشیم!!!! خدایا ما را از حسادت ها نجات بده و عاقبت به خیر گردان. الهی آمین | بله دقیقا، بهتر است هرکسی در حوزه تخصصی خود صحبت کند، چرا یک جراح در حوزه بهداشت عمومی و اپیدمیولوزی صحبت میکند. آیا اگر یک فرد که تخصصی دیگری دارد در مورد جراحی نظر بدهد، این ها قبول می کنند؟!؟!؟ کامنتها نشان میدهند که یک دامپزشک حتی اگر راجع به دامپزشکی هم صحبت کند، عده ای هستند که ایراد بگیرند!!! من این استاد را از نزدیک نمی شناسم و ظاهرا اینطور که معرفی شده اند استاد جراحی دانشگاه تهران هستند، نوشته ایشون را خوندم مطلب تخصصی در زمینه ی ویروس شناسی یا اپیدمیولوژی توش ندیدم، بیشتر احتمالا خواسته که در این شرایط که همه ی زندگیمون شده کرونا ویروس، یک اشاره ای به نقش دامپزشکا در موضوع کرونا داشته باشه، بلاخره ایشون یک دامپزشک که هست.! یعنی یک دامپزشک نمی تونه در این مورد نقش دامپزشکا در کرونا حرفی بزنه.! نمی دونم چرا بعضی ها بجای اینکه نظرشون را در مورد مطب نوشته شده بدهند،اصرار دارند که اصلا چرا این استاد در این موضوع حرف زده و نباید حرف می زده.!!! واقعا اگر یک پزشک عمومی در مورد بیماری کرونا ویروس مطلبی بنویسه پزشکا بهش اعتراض می کنند که چرا در این مورد حرف زدی.!! سالهاست که به این فکر می کنم چرا توی ایران دامپزشکا موقعیت اجتماعی مشابه کشورهای پیشرفته را ندارند و به این نتیجه رسیده ام که "چون نیک نظر کرد پر خویش در آن دید گفتا زکه نالیم که از ماست که بر ماست". 
تا کی می خواهیم شعار بدهیم؟ چرا دنبال جنگ هستیم؟ چرا دنبال آرامش و آسایش نیستیم؟
خدایا با کیا شدیم هشتاد میلیون نفر؟!