آیا گوشت وارداتی، تاریخ‌گذشته و فاسد بوده است؟!

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: طی روزهای اخیر تعدادی از نمایندگان مجلس به دلیل آنچه «واردات گوشت‌های تاریخ گذشته» نامیده‌اند، به وزیر جهاد کشاورزی تذکر داده‌اند. نمونه اخیر آن «روح‌الله ایزدخواه» نماینده مردم تهران است که به اتفاق 25 نفر دیگر از نمایندگان به وزیر جهاد کشاورزی در خصوص لزوم رسیدگی به وضعیت گوشت‌های وارداتی تاریخ‌گذشته توسط یک شرکت زیرمجموعه این وزارتخانه تذکر داد. این عضو کمیسیون صنایع مجلس معتقد است که یک شرکت دولتی اواخر سال گذشته 20 هزار تن گوشت منجمد وارد کرده که در فروردین امسال تاریخ مصرف آن گذشته است.

مسئولان سازمان دامپزشکی چه می‌گویند؟

 «اگر محموله در شرایط بهداشتی نگهداری شده، آزمایش‌های میکروبی و شیمیایی روی آن انجام شده و با موفقیت پاس شود، دستورالعملی در سازمان دامپزشکی وجود دارد که می‌توان تا ۲۵ درصد به عمر ماندگاری آن اضافه کرد.» این را «دکتر سامد برومندفر» به حکیم مهر می‌گوید. او که مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور است، ضمن اظهار بی‌اطلاعی از جزئیات این محموله ۲۰ هزار تنی، ادامه می‌دهد: «دستورالعمل دیگری تحت عنوان تعیین و اعتباربخشی عمر ماندگاری وجود دارد که کاملا بر اساس نتایج آزمایشگاهی انجام شده و به این شکل نیست که محموله تاریخ گذشته‌ای بتواند وارد کشور شود.»

اولین سوال این است که این ۲۵ درصد را بر چه اساس می‌توان به عمر گوشت اضافه کرد؟ برومندفر توضیح می‌دهد: «سازمان دامپزشکی دستورالعملی تحت عنوان افزایش عمر ماندگاری تا سقف ۲۵ درصد عمر ماندگاری اولیه دارد. اگر محموله شرایط ظاهری فیزیکی لازم را داشته و شرایط نگهداری آن درست باشد، برودت لازم را در زمان نگهداری دریافت کرده و نمونه‌برداری و آزمایش‌های میکروبی آن انجام ‌شود، عمر ماندگاری آن تا سقف ۲۵ درصد قابل تمدید است.»

حال باید بررسی کرد که آیا این محموله ۲۰ هزار تنی، این فرایند را طی کرده یا نه؟ برومندفر می‌گوید که هر محموله‌ای که به سازمان دامپزشکی ارجاع داده شود، بر اساس ضوابط دفتر نظارت این پروسه را طی می‌‌کند. اما در این مورد خاص، بنده اطلاعی ندارم و باید از دفتر قرنطینه سازمان دامپزشکی پیگیری شود.»

متولیان دفتر قرنطینه و امنیت زیستی سازمان دامپزشکی چه می‌گویند؟

مدیر کل دفتر قرنطینه و امنیت زیستی سازمان دامپزشکی کشور معتقد است که طبق پروتکل‌های سازمان، اگر ۳۰ درصد از تاریخ انقضای یک فرآورده‌ باقی مانده باشد، آن فرآورده اجازه واردات و ترخیص از گمرک را دارد.

 «دکتر حمید نجار» به حکیم مهر می‌گوید: «این محموله در زمان ورود به کشور، آن ۳۰ درصد فرصت انقضا را داشته و مطابق پروتکل ترخیص شده است. کمااینکه سازمان دامپزشکی زمانی گوشت را ترخیص می‌کند که مستندات آن کامل و حداقل ۳۰ درصد ماندگاری آن باقی مانده باشد. به این معنا که اگر گوشت به مدت یک سال تاریخ مصرف دارد، نزدیک به ۳ ماه و نیم از آن باقی مانده باشد. یعنی وقتی از برزیل بارگیری می‌شود، هنوز نزدیک به ۳ ماه تاریخ مصرف داشته باشد و زمانی که در ایران قصد داریم ترخیص کنیم، حتما ۳۰ درصد زمان ماندگاری داشته باشد. این محموله خاص نیز قطعاً زمانی که ترخیص شده، این تاریخ را داشته است.»

وی تصریح می‌کند: «البته بنده آن زمان مسئول دفتر نبودم اما مطابق اطلاعات کلی که دارم، شرایط تقدم و تأخر برای گوشت اجرا شده است. به این معنا که مصرف گوشت‌هایی را که تاریخ آنها نزدیک است اما نگذشته، جلوتر انداخته و آنها را که تاریخ دارد، بر اساس تاریخ تولید و انقضا تقدم و تأخر کردند. تاریخ نزدیک‌ها را زود مصرف کردند تا تاریخ نگذرد و در چالش آزمایش نیفتد.»

انقضای محموله یک ادعاست

نگاهی به آنچه طی روزهای اخیر در مجلس شورای اسلامی گذشته، حاکی از پافشاری نمایندگان از جمله دکتر ایزدخواه به انقضای تاریخ مصرف این محموله و همچنین تخلف شرکت دولتی زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی است.

مدیر کل دفتر قرنطینه و امنیت زیستی سازمان دامپزشکی کشور این مهم را نمی‌پذیرد و آن را صرفا ادعای یک نماینده مجلس می‌داند. دکتر نجار تصریح می‌کند: «این یک ادعا است و باید برای آن مصداق بیاورند که چقدر و کجا؟ من این مساله را تایید نمی‌کنم. اگر ایشان هم ادعایی دارند باید مصداق بیاورند و بگویند در فلان سردخانه این حجم از گوشت تاریخ‌گذشته است. سازمان دامپزشکی هم در این جریان ذی‌نفع نیست و همیشه بر اساس آیین‌نامه‌ها کار نظارتی خود را انجام می‌دهد.»

وی خاطرنشان می‌کند: «بنده تاکید کردم که نیروهای پشتیبانی که در واقع یک شرکت دولتی هستند، سختگیرانه‌تر عمل کنند تا برای شرکت‌های خصوصی عبرتی شوند؛ نه اینکه یک شرکت خصوصی سر من منت بگذارد یا من را شماتت کند که چرا به فلانی امتیاز می‌دهی و به من نمی‌دهی. دیدگاه سازمان نیز این است که در خصوص بهداشت، نسبت به شرکت‌های پشتیبانی سخت‌گیرانه‌تر عمل شود تا فکر نکنند که چون وزارتخانه‌ای و همکار هستند، می‌توانند بهره‌برداری کنند.»

گوشتی که حالا باید به مصرف صنعتی برسد

نکته مهم دیگر در میان اظهارات «روح‌الله ایزدخواه» نماینده مردم تهران در مجلس درخصوص این پرونده، این است که وی در جای دیگری ادعا کرده که در این شرایط، گوشت باید به مصرف صنعتی برسد و نه خوراکی؛ در حالی که گزارشی از سوی فعالان صنعت به دستم رسیده که دلالان، این گوشت‌ها را با تغییر لیبل و با حاشیه سود بسیار بالا در بازار مصرف به فروش می‌رسانند.

مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور با تاکید براینکه بحث کیفیت بد گوشت مطرح نیست، می‌گوید: «گوشت منجمد وارداتی از برزیل همان گوشتی است که برای کشورهای مختلف دنیا با عمر ماندگاری ۲۴ ماهه تولید و ارسال می‌شود اما کشور ما از مدت‌ها پیش، با توجه به شرایط خاص حمل نگهداری و توزیع گوشت، آن را با عمر ماندگاری ۱۲ ماهه وارد می‌کرد. با توجه به وضعیت رو به بهبود شرایط زنجیره سرد در کشور و بر اساس بررسی آزمایشگاهی که در مدت ۲ دهه گذشته روی گوشت‌های منجمد وارداتی از تمام کشتارگاه‌های برزیل انجام و نتایج آنها بررسی و ارزیابی شده، تعدادی از کشتارگاه‌های برزیل که مورد تایید سازمان دامپزشکی بوده و به خیلی از کشورهای مهم مثل اتحادیه اروپا، روسیه، چین و... محصولات خود را صادر می‌کنند، بررسی عمر ماندگاری را براساس دستورالعمل و شرایط، با احتساب ۶ ماه حاشیه امن، از ۱۲ ماه به ۱۸ ماه افزایش داده‌اند. در نتیجه این بحث که پیش از این ۱۲ ماه بود و تا ۲۵ درصد سقف داشت، به حدود ۱۵ ماه رسید.»

مصرف گوشت‌های تاریخ مصرف تمدید شده، در فرآورده‌های حرارت‌دیده، پادگان‌ها، زندان‌ها و دانشگاه‌ها

دکتر برومندفر تصریح می‌کند: «هر گوشتی از جمله گوشت‌های داخلی، یک عمر ماندگاری دارد که اگر آن عمر ماندگاری با احتساب ۲۵ درصد تمدیدی آن طی شود، برای تولید سوسیس و کالباس به صنایع می‌رود. بسته‌بندی این گوشت، چاپی هست و به منظور جلوگیری از تقلب، برچسب جداگانه‌ای روی آن چسبانده می‌شود که احساس دیگری به مصرف‌کنندگان دست ندهد و به شکل مستقیم تحت نظارت دامپزشکی استان‌ها، برای مصرف در صنایع حرارت دیده می‌روند. نهایتا اگر تمدید عمر ماندگاری شده باشد، برای مصرف عمده مورد استفاده قرار گرفته و در حقیقت مصرف مستقیم خانوار نمی‌شوند.»

وی در توضیح بیشتر می‌افزاید: «تاریخ مصرف تمدید شده این فراورده‌ها به شکل چاپی هست. اگر بخواهد روی آن یک برچسب زده شود، احتمال دارد که از مشتری پسندی بیفتد و حتی دستکاری شود. به همین دلیل اجازه ورود به فروشگاه ندارد و نمی‌تواند به صورت کیلویی عرضه شود. بلکه اینها مستقیم باید تحت نظر دامپزشکی یا به صنایع حرارتی بروند و تبدیل به سوسیس و کالباس شوند یا به مصارف عمده در جاهایی که مصرف زیادی دارد، مثل پادگان‌ها، زندان‌ها، دانشگاه‌ها و جاهایی که حجم زیادی غذا تهیه و گوشت پخته می‌شود، منتقل شود.»

مصرف در پادگان و دانشگاه نیز نوعی مصرف انسانی است

در اینجا این سوال مطرح می‌شود که در نهایت در پادگان‌ها یا دانشگاه‌ها نیز، اگرچه به صورت عمده، اما به هر حال این گوشت به مصرف انسانی می‌رسد و کیفیت آن محل سؤال است.

دکتر برومندفر اطمینان می‌دهد که این گوشت‌ها از نظر کیفیت هیچ مشکلی ندارند و ارزش غذایی آنها در محدوده عمر ماندگاری است. عمر ماندگاری نیز برای گوشت‌های وارداتی همیشه با احتساب حاشیه امن بوده است. به این شکل که عمر ماندگاری گوشت برزیلی در حال حاضر ۲۴ ماهه است. قبلا که ۱۲ ماهه بود، عمر ماندگاری به شرط اجرای شرایط بهداشتی و کیفی تا ۲۵ درصد قابل تمدید بود. در نتیجه از نظر کیفیت، در صورتی که نتایج آزمایشگاهی این گوشت‌ها مثبت باشد، مشکلی ندارند.»

وی تصریح می‌کند: «البته تمدید عمر ماندگاری در شرایطی است که نتایج آزمایشگاهی با معیارهای سازمان دامپزشکی انطباق داشته باشد و اگر نداشته باشد، گزینه‌هایی برای مدیریت مخاطرات بهداشتی داریم. در نهایت ممکن است محموله معدوم یا تبدیل به پودر شود یا برای سالم‌سازی برود.»

مدیر کل دفتر قرنطینه و امنیت زیستی سازمان دامپزشکی کشور نیز درخصوص بحث مصرف صنعتی سوسیس و کالباس، به سابقه فعالیت خود در کشتارگاه اشاره می‌کند و می‌گوید: «برای اینکه یک فراورده تبدیل به مصرف صنعتی شود، ما این فراورده را تعریف می‌کنیم و آن را حرارت می‌دهیم. اجازه نداریم که این گوشت‌ را در محصولاتی مثل همبرگر یا کباب لقمه استفاده کنیم، بلکه باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن حرارت نسبی ببیند و آلودگی‌های نسبی آن کنترل شود و از بین برود.»

وی تصریح می‌کند: «با این فرایند، زمان ماندگاری آن بالا می‌رود و زمانی که گوشت وارد عرصه تولید سوسیس و کالباس می‌شود، آلودگی‌ اولیه و ثانویه آن کاملا از بین رفته است.»

اگرچه به گفته متولیان سازمان دامپزشکی این محموله در زمان ترخیص شرایط لازم از لحاظ سلامت و کیفیت را داشته، اما باید منتظر انتشار اسناد این ادعا ماند. به نظر می‌رسد واکنش وزارت جهاد کشاورزی و خروج این دستگاه عریض و طویل از سکوت در برابر این مساله، بتواند راهگشا باشد.