جدا کردن مرز بین دامپزشک دولتی و خصوصی بزرگترین ضربه‌ای است که به شاکله دامپزشکی کشور زده می‌شود/ نظام دامپزشکی هیچ‌وقت نتوانسته به جایگاه خود برسد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی:‌ «اگرچه نزدیک به ۲۰ سال از عمر نظام دامپزشکی می‌گذرد، اما آن‌قدر دچار حاشیه بوده که هیچ وقت نتوانسته به جایگاه خود برسد.» این را عضو شورای مرکزی سازمان نظام دامپزشکی و رئیس نظام دامپزشکی استان مازندران به حکیم مهر می‌گوید و ادامه می‌دهد: «برخی ناملایمت‌ها و تنگ‌نظری‌ها، اجازه رشد به نظام دامپزشکی نداده است. مهمترین ضعف نظام این بوده که بخش دولتی را رقیب خود می‌دانسته است. نظام دامپزشکی باید شأن حرفه‌ای را به گونه‌ای تنظیم و رعایت کند و به دنبال کارها برود که من دکتر دامپزشک افتخار کنم به اینکه عضو نظام دامپزشکی هستم و مدرک من دامپزشکی است.»

 «دکتر محمدحسن گلپایگانی» معتقد است که من باید خجالت بکشم که ببینم حقوق یک دامپزشک این‌قدر کم است. یک دامپزشک صرفاً می‌آید و مسئول امضا می‌شود و با بی‌احترامی با او برخورد می‌شود. تا جایی که به او می‌گویند چقدر می‌گیری، این اندازه پولت را می‌دهم و برو. با این روند حرفه دامپزشکی شأن خود را خدشه‌دار می‌کند. نظام دامپزشکی باید در اینجا ورود کند تا بتواند این سطح حرفه را بالا بکشد.

انتقاد اصلی دکتر گلپایگانی به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خاموشی است که در قانون برای نظام دامپزشکی نهاده شده است. از نظر او رتبه‌بندی کلینیسین‌ها که در قانون آمده، یکی از مهمترین معضلات است که دستورالعمل و قانون آن وجود دارد و باید اجرا شود.

وی می‌گوید: «مهمترین قسمتی که انجام نشده، بخش خاموش دستورالعمل‌ها و ظرفیت‌های قانونی است که در قانون برای نظام دامپزشکی کشور و نظام دامپزشکی استان‌ها نهاده اما اجرا نشده است. باید مسائل و مشکلاتی را که در بحث اجرا و در ارتباط با قانون ماده ۲ ماده ۵ نظام جامع دامپروری داریم، به صورت شفاف با مراجعی که به عنوان متولی و سیاست‌گذار هستند، باز کنیم. اگر قوانین به صورت شفاف ابلاغ شود، مطمئنا خیلی از مسائل و مشکلات حل و نظام پویاتر خواهد شد.»

حکیم مهر: آقای دکتر، چه شد که به دامپزشکی علاقه‌مند شدید؟

علاقه‌مندی من به دامپزشکی ریشه در شرایط محیط کودکی‌ام در مازندران دارد که همه سررشته‌ای از دام و طیور و به ویژه طیور دارند. حتی چند نفر از افرادی که امروز از مسئولان رده‌بالای بانک کشاورزی هستند، آن زمان در حوزه مرغ و خروس و پرنده‌های زینتی سر رشته داشتند. کم و بیش خودمان هم در خانه، پرندگان زینتی داشتیم و نسبت به این مقوله نا آشنا نبودیم.

در دانشگاه هم تقریبا از بالای لیست، ‌آخرین رشته‌هایی که زدم، دامپزشکی بود. آن زمان که مدرک‌گرایی مد بود و همه تمایل داشتند که دکتر شوند و عنوان دکتر بگیرند، من ۵۰ رشته‌ای را که انتخاب کردم، با دامپزشکی بستم و بیشتر از آن نرفتم. همان سال اول هم در دانشگاه ارومیه قبول شدم و به آنجا رفتم. در دانشگاه هم هرچه می‌خواندم، علاقه من بیشتر می‌شد اما مهمترین فاکتوری که من را علاقه‌مند کرد، تنوع دامپزشکی بود. به نحوی که هر زمان مثلاً از دام بزرگ خسته می‌شویم، به سراغ دام کوچک یا بهداشت مواد غذایی می‌رویم. تنوع کاری در دامپزشکی و اینکه انسان در مورد موجودات مختلف می‌خواند، حس تشخیص و علاقه خاصی ایجاد می‌کند.

حکیم مهر: ورودی چه سالی هستید؟

ورودی سال ۷۵ دانشگاه ارومیه. در دانشگاه هم فعالیت‌های مختلف داشتم. از سردبیری مجله انجمن اسلامی گرفته تا مدیر مسئولی اولین نشریه مستقل دانشجویان دانشگاه ارومیه. همچنین عضو شورای صنفی و نایب رئيس شورای صنفی، نایب رئیس جامعه اسلامی دانشجویان دانشکده و مدیرعامل یک انجمن فعال در حوزه محیط زیست بودم. خلاصه آن زمان هر جا که شر و شور جوانی و دانشجویی بود، من حضور داشتم.

حکیم مهر: در حوزه اجرایی چه کارهایی کردید؟

بعد از فارغ‌التحصیلی، علی‌رغم توصیه‌هایی که برای حضور در دانشگاه ارومیه داشتم، اما حب وطن و تمایل به فعالیت در استان خودم باعث شد تا سربازی را به شکل امریه در شهرستان نکا شروع کنم. به قول فوتبالیست‌ها از زمین خاکی شروع کردم و می‌توانم با افتخار بگویم که فعالیت من با واکسیناسیون شاربن و آبله در شهرستان نکا بود و من تنها دکتر دامپزشک اداری بودم. آن زمان رئیس اداره هم یک مهندس دامپروری بودند.

بعد از آن به اداره کل منتقل و کارشناس اداره نظارت شدم. بعد از مدتی مسئولیت امور کشتارگاه‌ها و واحد قرنطینه را به عهده گرفتم. در سال ۹۲ به‌عنوان سرپرست اداره نظارت معرفی شدم و تا ۵ سال بعد این سمت را داشتم. در کنار آن، اولین و تنها مشاور جوان مدیر کل دامپزشکی استان بودم. در نهایت در سال ۹۳ به‌عنوان مدیر نمونه ستادی دامپزشکی مازندران انتخاب و لوح گرفتم.

حکیم مهر: فعالیت‌های شما در نظام دامپزشکی از چه زمانی شروع شد؟

اولین‌بار در انتخابات سال ۸۷ به‌عنوان عضو علی‌البدل انتخاب شدم و بعد از فوت مرحوم دکتر احمدی، به عنوان عضو اصلی ورود پیدا کردم. تا این لحظه نیز عضو کوچکی از اعضای نظام دامپزشکی استان هستم.

حکیم مهر: و در واقع رئیس نظام دامپزشکی استان هم هستید.

بله، اما همچنان می‌گویم که عضو هستم. چون نظام استان یک جمع شورایی است و رئیس یک هماهنگ‌کننده است. هر چند اختیارات زیادی به رئیس داده شده و در کل شوراهای استانی اختیارات چندانی ندارند، اما سعی کردم آن‌چه انجام می‌شود، نظر تمام اعضای شورا را دربر گیرد.

حکیم مهر: از نظر شما عملکرد سازمان نظام دامپزشکی تا امروز چگونه بوده است؟

اگرچه نزدیک به ۲۰ سال از عمر نظام دامپزشکی می‌گذرد، اما آن‌قدر دچار حاشیه بوده که هیچ وقت نتوانسته به جایگاه خود برسد. شاید سازمان دامپزشکی در دهه ۷۰ به خوبی توانست خود را به‌عنوان یک سازمان منسجم جا بیندازد. همه در لوای این سازمان، دست در دست هم دادند و آن را بالا آوردند. اما متاسفانه در خصوص نظام دامپزشکی، برخی ناملایمت‌ها و تنگ‌نظری‌ها، اجازه رشد به این نهاد نداده است. مهمترین ضعف هم این بود که بخش دولتی را رقیب خود می‌دانست. شاید من هم زمانی که در اداره بودم، همین ایده را داشتم که اعضای نظام می‌آیند و تمام کارها را از ما می‌گیرند. اما الان نه به‌عنوان اینکه یک رئیس هستم، بلکه همان زمان هم بعد از مدتی که در اداره نظارت بودم ، نسبت به برخی مدیران کل قبلی انتقاد داشتم که چرا ماده ۵ واگذار می‌شود؟ دیدگاه خوبی که آن مدیران اسبق داشتند، این بود که دولت باید چابک و نظارت‌ها قوی شود. به مرور این دیدگاه به خود من هم منتقل شد و فهمیدم که اگر ما بخش خصوصی را قوی‌تر کنیم، اداره کل و سازمان دامپزشکی با نظارت قوی‌تر، بهتر می‌تواند جایگاه دامپزشک را تعریف کند. اگر تصدی‌گری را واگذار کند، بهتر می‌تواند راجع به اینکه کجاها حضور پیدا و رایزنی کنند، تصمیم بگیرند.

من فکر می‌کنم این پتانسیل در نظام دامپزشکی وجود دارد و باید روی آن کار شود؛ خصوصاً که با حجم عظیمی از فارغ‌التحصیلان مواجه هستیم. البته نه اینکه نظام مسئول اشتغال باشد، بلکه نظام مسئول حفظ شأن حرفه‌ای است. نظام دامپزشکی باید شأن حرفه‌ای را به گونه‌ای تنظیم و رعایت کند و به دنبال کارها برود که من دکتر دامپزشک افتخار کنم به اینکه عضو نظام دامپزشکی هستم و مدرک من دامپزشکی است.

نظام مسئول اشتغال نیست. خیلی‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که نظام دامپزشکی یا سازمان دامپزشکی مسئول اشتغال هستند، در صورتی که مسئول تنظیمات هستند. من باید خجالت بکشم که ببینم حقوق یک دامپزشک کم است. یک دامپزشک صرفاً می‌آید و مسئول امضا می‌شود و با بی‌احترامی با او برخورد می‌شود. تا جایی که به او می‌گویند «چقدر می‌گیری؟ این اندازه پولت را می‌دهم و برو». با این روند حرفه دامپزشکی شأن خود را خدشه‌دار می‌کند. نظام دامپزشکی باید در اینجا ورود کند تا بتواند این سطح حرفه را بالا بکشد. مطمئن باشید هرچقدر سطح حرفه بالاتر رود، هم درآمد بالا می‌رود و هم شأن اجتماعی. دیدگاه مردم نیز نسبت به دامپزشک و دامپزشکی ارتقا پیدا می‌کند.

یکی از دوستان می‌گفت که در خیلی از معاونت‌های وزارت جهاد کشاورزی، سازمان‌های دیگر و حتی نمایندگان مجلس، نمی‌دانند که کار یک دامپزشک و نظام دامپزشکی چیست؛ ضوابط کاری را نمی‌دانند. این روابط تببین و تعریف نشده است و به همین علت آن دیدگاه وجود ندارد.

البته این را نیز نباید از نظر دور داشت که در طی این ۲۰ سال، برخی کارها نیز انجام شد. مطمئناً دیدگاه همه دوستانی که آمدند این بوده که جایی هستند که باید آن را بالاتر ببرند. هر مسئولی دلش می‌خواهد جایگاهی را که دارد، بالاتر ببرد. من نمی‌توانم بگویم فلان دکتری که قبل از من بوده، هیچ کار مثبتی نکرده است. خیر، کسی که روی یک منصب می‌نشیند، به صورت ذاتی و فطری تمایل دارد یک نمای خوب از جایگاه خود به همه معرفی کند. اتفاقی که می‌افتد این است که میزان همراهی افراد با آن چقدر است؟ هرچقدر بدنه این همراهی و سایر نهادها با آن بهتر باشد، نمود بیشتری پیدا می‌کند و بالاتر می‌رود و هرچقدر این همراهی کمتر باشد، پروژه‌های آن با شکست مواجه می‌شود و نمی‌توند کار کند. در آخر نیز با یک کارنامه ضعیف خداحافظی می‌کند. پس از اولین رئیس نظام دامپزشکی تا امروز، کارهای زیادی انجام شده که کسی نمی‌تواند منکر آن شود. نظام، فرزندی است که الان نوجوان شده و احتیاج به کمک همه دارد.

حکیم مهر:‌ چه انتقادی به عملکرد نظام دامپزشکی طی سال‌های اخیر داشته‌اید؟

انتقاد اصلی من به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خاموشی است که در قانون برای نظام دامپزشکی نهاده شده است. «رتبه‌بندی کلینیسین‌ها» که در قانون آمده، یکی از مهمترین معضلات است که دستورالعمل و قانون آن وجود دارد و باید اجرا شود. ما باید قانون سازمان دامپزشکی را چندباره مطالعه کنیم. هر رئیس سازمان، هر رئیس شورای نظام و هر دامپزشکی باید قانون سازمان نظام دامپزشکی را مطالعه و مطالبات خود را از نظام دامپزشکی بخواهد و از من رئیس نظام مطالبه‌گری کند.

دومین مساله، عدم همکاری و احساس مسئولیت برخی از دوستان در ارتباط با همین اجرای قانون است. مثلاً وقتی فراخوانی ابلاغ می‌شود که نظرات خود را در ارتباط با فلان قانون و تعرفه‌ها اعلام کنند، برخی شاید با کاهلی یا سهل‌انگاری، مشارکت نمی‌کنند. شاید اعتراض مدنی را در این می‌دانند که جواب ندهند اما این چیزی جز ضرر برای همه نیست. پس مهم‌ترین قسمتی که انجام نشده، بخش خاموش دستورالعمل‌ها و ظرفیت‌های قانونی است که در قانون برای نظام دامپزشکی کشور و نظام دامپزشکی استان‌ها نهاده اما اجرا نشده است. نخبگانی که در سال‌های قبل این قوانین را نوشتند، قطعاً اشراف داشتند اما همان هم خیلی بعدها از شرح وظایف رؤسا تا اعضای عادی اجرا نشده است. پس باید اولین گام این باشد که قانون را دوباره بخوانیم و جاهایی که احتیاج دارد، آیین‌نامه را تصویب کنیم. از داخل آن هم ماده ۱۹ و هم تعرفه‌ها در می‌آید و یک بحث قانون‌مند، شاکله آن را تشکیل می‌دهد.

حکیم مهر: به‌عنوان یکی از گزینه‌های ریاست سازمان نظام دامپزشکی کشور، اولین برنامه شما چیست؟

باید مسائل و مشکلاتی را که در بحث اجرا و در ارتباط با قانون ماده ۲ ماده ۵ نظام جامع دامپروری داریم، به صورت شفاف با مراجعی که به عنوان متولی و سیاست‌گذار هستند، باز کنیم. اگر قوانین به صورت شفاف ابلاغ شود، مطمئنا خیلی از مسائل و مشکلات حل و نظام پویاتر خواهد شد. ما باید از ماده ۵ به ماده ۱۹ برسیم. در حوزه اجرای ماده ۵ بحث‌های مختلفی داریم که یکی از آنها بحث ماده ۱۹ و چگونگی اجرای آن است. اینها باید در نشست‌های مشترک و فشرده‌ای که با سازمان دامپزشکی و تشکل‌ها برگزار می‌شود، مشخص شود و مسائل حلاجی و باز شود.

دومین کار، ایجاد ارتباط تنگاتنگ بین بخش دولتی و بخش خصوصی است. من هم یک دامپزشکی دولتی هستم و هم خصوصی. در بخش خصوصی از سالیان پیش پروانه اشتغال به امور درمانی نیمه‌وقت دارم. کارشناس رسمی سازمان ملی استاندارد هستم و با صنایع در ارتباطم. دامپزشک بخش دولتی هم هستم. اما هر جا که می‌روم یک چیز می‌گویم و آن اینکه من دامپزشک هستم. جدا کردن مرز بین دامپزشک دولتی و خصوصی بزرگترین ضربه‌ای است که به شاکله دامپزشکی کشور زده می‌شود. صحبتی که من دارم این است که هر جا هستیم، حتی من دولتی، باید به نوعی تلاش کنم که اگر قدرت دارم،‌ امکانات، وسایل و قوانین را در جایی که هستم و می‌توانم از این فرصت استفاده کنم، به سمت بخش خصوصی سوق دهم تا در آینده‌ای که بازنشست می‌شوم و مستقیم به بخش خصوصی می‌آیم، از آنها بهره‌برداری کنم و به دوستانم بگویم منی که زمانی در بخش دولتی بودم، این امکانات را در بخش خصوصی آوردم که الان شما استفاده می‌کنید. پاستور جمله معروفی دارد که می‌گوید: «در هر کاری که هستید، اجازه ندهید یأس و نامیدی به سراغ شما بیاید تا در آخر کار بتوانید بگویید من آنچه را در توان داشتم، انجام دادم». این جمله پاستور الگوی کار من است.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

نباید این شبهه ایجاد شود که قرار است تمام کارها را به بخش خصوصی بسپاریم. بلکه آن دسته از کارهایی را که قانون به ما واگذار کرده و می‌توان واگذار کرد. خیلی از جاها پتانسیل این وجود دارد که به بخش خصوصی بیشتر بها دهیم. ماده ۲ قانون نظام جامع دامپروری، بخش نادیده‌ی قوانین دامپزشکی است که باید همه دست در دست هم، کمک کنیم تا از این بخش بیشتر استفاده کنیم؛ البته بر اساس سیاست‌های ابلاغی متولی سیاست‌گذار که سازمان دامپزشکی کشور است.

حکیم مهر:‌ ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.