انفعال و آشفتگی آموزش عالی کشور در مواجهه با بیماری کووید-۱۹ و پیامدهای آن - دکتر سیدمهدی قمصری

انفعال و آشفتگی آموزش عالی کشور در مواجهه با بیماری کووید-۱۹ و پیامدهای آن

دکتر سیدمهدی قمصری

گروه جراحی و رادیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

در رابطه با آنچه پاندمی ویروس کرونا و یا اصطلاحا بیماری کووید-۱۹ گفته می‌شود، نظرات بسیار متفاوت و متضادی ارائه شده است. علت این تفاوت‌ها و تناقض‌ها از یک طرف فقدان اطلاعات ثابت شده علمی و از طرف دیگر وجود بعضی مسائل و مقاصد سیاسی و اقتصادی است.

دیدگاه‌های مختلفی در رابطه با این بیماری را شاید بتوان در سه دسته طبقه‌بندی نمود:

 - دیدگاه اول که اعتقاد دارد جامعه جهانی با یک همه‌گیری واقعی مواجه می‌باشد لذا همگان باید مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی سازمان بهداشت جهانی عمل نمایند. رعایت کامل دستورالعمل‌های ابلاغی سیستم‌های بهداشتی کشورها (زدن ماسک، ضدعفونی کردن‌های دست و وسایل و محیط‌ها، اعمال قرنطینه، تعطیلی مشاغل و اماکن، فاصله‌گذاری‌ها و ...) تا تولید انبوه و مطمئن دارو و واکسن اختصاصی این بیماری اجتناب‌ناپذیر است.

 - دیدگاه دوم که معتقد است کرونا بزرگ‌ترین فریب قرن است و باید با رعایت معقول و منطقی مسایل بهداشتی به زندگی عادی بازگشت. به بیان دیگر در این دیدگاه اظهار می‌شود که کرونا ویروس روایت بیماریی 10 درصد واقعیت و 90 درصد افسانه می‌باشد. در این دیدگاه ادعا می‌شود با رعایت افراطی و وسواس‌گونه مسایل بهداشتی، محیط زندگی و حتی سطح بدن و مجاری طبیعی افراد عاری از ارگانیسم‌های مفید همزیست شده و با تضعیف سیستم ایمنی، زمینه ابتلای افراد به سایر عوامل بیماری‌زا به خصوص بیماری‌های دستگاه تنفس فراهم می‌شود و خیلی از پنومونی‌های باکتریایی ایجاد شده در چنین شرایطی که اتفاقا ادعا می‌شود با آنتی‌بیوتیکی مثل آزیترومایسین درمان می‌شود به‌نام کووید-۱۹ ثبت می‌شود. طبعا دلایل متعددی برای چرایی مهندسی چنین پازلی، از زمینه‌سازی‌ها و بیمارسازی و مسایل تجاری و سیاسی را ارایه می‌دهند که نهایتا کرونا را یک فریب تجاری سیاسی جهانی می‌دانند.

 - دیدگاه سومی هم مطرح است که در واقع دیدگاه‌های مختلفی به نسبت دوری و نزدیکی به هریک از دو دیدگاه قبلی و یا حتی با تلفیقی از آنها تعریف می‌شوند.

کشورها بر اساس هر یک از دیدگاه‌ها، پروتکل‌های گوناگونی را در پیش گرفته‌اند و درصد توفیق هم در کشورهای مختلف متفاوت است. ارزیابی و مقایسه و نهایتا داوری بین دیدگاه‌ها و پروتکل‌های مختلف از حوصله این مختصر خارج است و وظیفه دستگاه‌ها و نهادهای دیگری است. در کشور ما بدون هرگونه راستی‌آزمایی و وجود مستندات علمی، مقامات مسئول و تصمیم‌گیر بیشتر دیدگاه اول را پذیرقته و چارچوب‌های آن را سرلوحه تصمیمات خود قرار داده‌اند. به علت فقدان اطلاعات ثابت شده علمی سبب شده تصمیمات اتخاذ شده و راهکارهای توصیه شده در همین مدت شش‌ماهه از آغاز همه‌گیری کرونا، جامعه در حوزه‌های مختلف با چالش‌های گوناگونی روبرو شده و می‌باشد و مشکلات زیاد روحی، روانی، اقتصادی و فرهنگی برای آحاد ملت ایجاد نموده است. از جمله این حوزه‌ها که قطعا بر حوزه‌های دیگر تاثیرگذار می‌باشد، حوزه آموزش عالی یا دانشگاهی است. به دلیل نبود مدیریت متمرکز و یکپارچه و فقدان یک برنامه منسجم و طبعا عدم تصمیم‌گیری بر مبنای یک چشم‌انداز مشخص و بلندمدت سبب شده بلاتکلیفی از برگزاری آزمون‌های ورودی به دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف تا ادامه نیمسال‌های تحصیلی و ادامه و اجرای سرفصل‌های درسی رشته‌های مختلف به ویژه رشته‌های علوم تجربی و به طور خاص رشته دامپزشکی به وضوح مشهود باشد.

بزرگواران مسئول در حوزه آموزش عالی و حتی دانشگاه‌ها تلاش دارند این انفعال و آشفتگی در اتخاذ تصمیم صحیح و راهگشا در رابطه با ادامه فعالیت دانشگاه‌ها را در پس پرده به‌به و چه‌چه کردن مزایای آموزش مجازی و الکترونیکی (که قطعا در جای خود بسیار ارزشمند است) پنهان کنند. به نظر می‌رسد به تناقضات موجود بین فرمایشات مفامات مسئول یا توجه ندارند و یا نمی‌خواهند توجه نمایند. از یک طرف مقامات اجرایی و بهداشتی و ستاد مبارزه با کرونا بر تداوم طولانی‌مدت این بیماری اصرار دارند و بر آماده نمودن افکار عمومی جامعه به کنار آمدن و به نوعی زیست با چنین مشکل بهداشتی تاکید می‌ورزند. اگر فرض پیش‌گفته را صحیح می‌پندارند، مقامات آموزش عالی و دانشگاه‌ها چگونه فکر می‌کنند که مثلا با تاخیرهای دو و یا چند هفته‌ای در برگزاری آزمون‌های ورودی و یا شروع برگزاری کلاس‌های دانشگاه‌ها می‌توانند موضوع را حل و فصل نمایند. مجددا تاکید می‌شود که اهمیت بهره‌گیری از روش‌های الکترونیکی برای آموزش نه تنها قابل انکار نبوده و نیست بلکه حتما باید در کنار روش‌های کلاسیک و حتی برای ارتقاء آن توصیه شود (دوره‌های الکترونیکی یا مجازی خود یکی از ریزنظام‌های آموزشی هستند) ولی نه این‌که کلا جایگرین روش معمول آموزش که دانشگاه‌ها برای چنین روش‌هایی ساماندهی شده‌اند شود.

در حوزه تخصصی آموزش دامپزشکی بیشتر این مهم جلوه می‌کند. حتما با حقیر موافق هستید حداقل در این رشته برگزاری با کیفیت دوره دامپرشکی به صورت صد در صد مجازی ممکن نیست. بر اساس دیدگاه‌های مقامات مسئول بهداشتی و اجرایی که طولانی بودن مشکل را بیان می‌کنند، انتظار می‌رود دست‌اندرکاران آموزش عالی کشور راهکار بهتری برای ادامه فعالیت دانشگاه‌ها بیندیشند. گرچه نگرانی خانواده‌ها و مقامات از حضور دانشجویان در محیط‌های دانشگاهی قابل توجه و عنایت می‌باشد ولی به نظر می‌رسد راهکار، پاک کردن صورت مسئله (تاخیر و موکول کردن امور به زمانی که روشن نیست و بلاتکلیفی آموزشی دانشجویان) راهکار مناسبی نباشد.

افرادی که در حوزه دانشجویی دانشگاه‌ها مسئولیت‌هایی داشته‌اند اطلاع دارند که حضور دانشجویان در اماکن مختلف دانشگا‌هها ازجمله خوابگاه‌ها همواره با مخاطرات متعددی مواجه بوده و هست و همواره هم ضایعات و هزینه‌های سنگینی در بر داشته است ولی سیستم‌های دانشگاهی و حتی مقامات بالاتر، از نگرانی آن همه چالش‌های پرهزینه هیچگاه اقدام به تعطیلی دانشگاه‌ها و عدم حضور دانشجویان ننموده‌اند و به نظر نمی‌رسد که کرونا ویروس خیلی خطرناک‌تر از آنها باشد. اگر قرار باشد جامعه با کرونا ویروس در درازمدت زیست داشته باشد پس باید راه این همزیستی را آموخت و آموزش داد. به نظر می‌رسد برای چنین هدفی اتفاقا دانشجویان مناسب‌ترین قشری از اقشار جامعه هستند که از فهم و شعور اجتماعی بالایی برخودار می‌باشند که بتوانند با درک و فهم صحیح از شرایط بوجود آمده و ضرورت‌های موجود، با رعایت دستورالعمل‌های منطقی در محیط‌های دانشگاهی و جامعه پیرامونی خود حضور یابند.

دانشجویان باید بتوانند و حتما می‌توانند خود را در مواجهه احتمالی با چالش‌های مختلف (روحی روانی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، آموزشی و...) با موفقیت مدیریت نمایند لذا همان‌طور باید بتوانند خود را در مواجه با این چالش جدید در محیط‌های دانشگاهی مدیریت کنند، گرچه احتمال بروز بعضی خسارت‌ها همچون سایر چالش‌های موجود در پیرامون آنها صفر نخواهد بود، به شرطی که مقامات مسئول دانشگاه‌ها به‌دور از هرگونه انفعال و روزمرگی بی‌نتیجه و با شجاعت توأم با تعقل کافی تصمیم‌گیری نمایند.