نیازمند ایجاد «معاونت دام‌های کوچک» در سازمان دامپزشکی هستیم/ حوزه دام کوچک به‌زودی به بزرگترین بخش دامپزشکی تبدیل می‌شود و می‌تواند اشتغال دامپزشکان جوان را تامین کند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «آینده حیوانات کوچک به سمتی می‌رود که به زودی نیازمند ایجاد یک معاونت تحت این عنوان در سازمان دامپزشکی کشور هستیم»؛ این را یک کلینیسین دام کوچک از استان خراسان رضوی با حدود ۲۳ سال سابقه کار به حکیم مهر می‌گوید.

 «دکتر آرشام اشراقی» معتقد است چه بخواهیم و چه نخواهیم، جامعه صنعتی شده است و در جامعه صنعتی انسان‌ها تنها شده‌اند و به خاطر مشکلاتی که دارند، به حیوانات کوچک روی آورده‌اند. این حیوان در کشور ما هیچ قانونی ندارند و باید قوانین آن تدوین شود، چرا که این بی‌قانونی هر روز مشکلات و معضلاتی درست می‌کند.

حکیم مهر: آقای دکتر، مهمترین چالش حال حاضر حوزه دام‌های‌ کوچک چیست؟

به نظر من مهمترین چالش بحث سگ‌فروشی است که یک فرایند بلاتکلیف است. سؤال اینجاست که اگر کسی خواهان سگ باشد، از کجا باید خرید کند؟ آیا لازم است برای این فعالیت، مجوز داده شود یا خیر؟ سگ‌فروشی آری یا خیر؟ اگر بله، پس باید یک راهکار هم برای آن تعریف شود. مسلما این کار نباید در محل کلینیک انجام شود، چون از لحاظ قانونی کلینیک نمی‌تواند محلی برای فروش حیوانات باشد، کمااینکه محل درمان است. در حال حاضر صرفا مجوز‌ سگ‌های کار داده می‌شود. این سؤال پیش می‌آید که آیا سگ‌های غیرکار نباید فروخته شوند؟ اگر نباید فروخته شوند، باید این مساله به صراحت گفته شود و قانون آن هم مشخص شود که آیا فروش این سگ‌ها ممنوع یا آزاد است؟

حکیم مهر: تعریف سگ‌های کار چیست؟

از دیدگاه من و سایر دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، هر سگی که کاری برای صاحب خود انجام دهد، سگ کار است. حتی یک سگ کوچک اگر می‌‌تواند افسردگی یک انسان را حل کند، در حال انجام یک کار است. مثلا اگر یک روانشناس تجویز کرد که فردی به خاطر مشکلاتی که دارد، باید یک سگ داشته باشد، به هر حال این مساله از سوی یک کارشناس تجویز شده و سگ کار است.

حکیم مهر: از این دیدگاه که همه سگ‌ها، جزء سگ کار محسوب می‌شوند.

بله. از طرفی بزرگانی مثل «آیت‌الله مکارم شیرازی» اعلام می‌کنند اگر سگی کاری انجام می‌دهد، نگهداری آن مشکلی ندارد. پس باید این مسائل کمی بازتر شود و حتی مجلس به آن ورود کند.

حکیم مهر:‌ گویا مجلس تحرکاتی در این زمینه داشت.

بله. یک طرحی آمد اما ادامه پیدا نکرد. بالاخره باید مشخص شود که تعریف سگ کار چیست؟ آیا می‌توان آن را در آپارتمان نگهداری کرد؟ اگر می‌شود قوانین آن چگونه است؟ حرف من این است که ما چه بخواهیم و چه نخواهیم جامعه صنعتی شده است و در جامعه صنعتی انسان‌ها تنها شده‌اند و به خاطر مشکلاتی که دارند، به این حیوانات روی آورده‌اند. این حیوان در کشور ما هیچ قانونی ندارد و باید قوانین آن تدوین شود. چرا که این بی‌قانونی هر روز مشکلات و معضلاتی درست می‌کند. مثلا سگی که بیرون برده می‌شود، باید شناسنامه بهداشتی داشته باشد تا آلودگی بهداشتی ایجاد نکند. یا باید گواهی تربیتی داشته باشد که مشکلی از نظر حمله کردن درست نکند. مشکل تربیتی از نظر بدرفتاری نداشته باشد. اینها نیازمند ساماندهی است و به نظر من هیچ‌کس به فکر ساماندهی در این بخش نیست.

حکیم مهر: به نظر شما راهکار حل این مشکل چیست؟

این مشکل را قانون باید حل کند و قانون‌گذار باید رسما برای آن قانون بگذارد و ما فرایند را هدایت کنیم. فرهنگ آن نیز باید آن طور که جامعه می‌خواهد، جا بیفتد، در غیر این صورت، با شکل و شمایل خود شکل خواهد گرفت و بعدا ممکن است ناهنجاری‌های آن بیشتر شود. بنابراین نظر من این است کسانی که تصمیم‌گیرنده هستند، به جای تدوین آیین‌نامه‌ها و قانون‌ها و دستورالعمل‌ها، بیشتر وقت خود را به این امر اختصاص دهند تا کم‌کم شکل و شمایل لازم را بگیرد.

حکیم مهر:‌ موضع سازمان دامپزشکی کشور یا حاکمیت در این خصوص چیست؟

سازمان دامپزشکی تا الان در مورد دام کوچک هیچ سلسله مراتب سازمانی نداشته است. البته از زمانی که دکتر ماکنعلی تشریف آوردند، یک کمیته مشورتی تشکیل شده که زمانی که بنده قصد داشتم عضو آن شوم، دوستان اجازه ندادند و گفتند که صرفا همکاران تهرانی می‌توانند عضو باشند تا دسترسی به آنها امکان‌پذیر باشد. در صورتی که با استفاده از ظرفیت فضای مجازی می‌شد کمیته مشورتی را خیلی بزرگتر کرد که همه در آن حضور داشته باشند.

ضمن اینکه الان نیازی به کمیته مشورتی نیست. بلکه دام کوچک نیاز دارد که یک معاونت جداگانه در سازمان دامپزشکی داشته باشد. دام کوچک با سرعت رشد کنونی، به زودی تبدیل به بزرگترین بخش سازمان دامپزشکی می‌شود و می‌تواند اشتغال دامپزشکان جوان را تامین کند. در همه دنیا هم همین است. ۵۰۰ میلیون حیوان خانگی در دنیا وجود دارند که اگر مردم نتوانند آنها را نگهداری کنند، قریب به ۸۰ درصد دامپزشکان بیکار می‌شوند. دامپزشکی در همه جای دنیا روی بحث پت می‌چرخد و سایر بخش‌ها، بسیار محدود است و نیاز نبوده این همه دانشکده و این همه فارغ‌التحصیل برای آن تولید شود.

حکیم مهر:‌ در حال حاضر شاهد این هستیم که خرید و فروش سگ به شکل عمده در فضای مجازی انجام می‌شود. آسیب‌های این فرایند چیست؟

خرید و فروش در فضای مجازی انجام می‌شود اما مجوز برای این کار صادر نشده است و این خیلی بد است. اگر یک نفر یک سگ بخرد، این حیوان ممکن است مشکلاتی از نظر بهداشتی یا سایر جنبه‌ها داشته باشد. مثلا اصلا مشخص نیست که به درستی قیمت‌گذاری شده یا خیر و این مساله می‌تواند ناهنجاری‌هایی به دنبال داشته باشد. مساله فروش سگ فعلا رسمی نیست و باید به شکل دقیق تعریف شود و بگویند که مثلا مجوز فروش سگ با این شرایط به این عده داده می‌شود.

وقتی پت در فضای مجازی خریداری می‌شود، مشکلات آن خیلی بیشتر است. یکی از دلایلی که مردم برای خرید سگ به سراغ کلینیک‌های دامپزشکی می‌روند، همین است. چون عده‌ای از کلینیک‌ها واحدهای غیرمستقیمی دارند که از طریق یک واسطه، فروش سگ را انجام می‌دهند و حداقل خیال مردم از نظر بهداشتی راحت‌تر است و می‌دانند خرید را از جایی انجام می‌دهند که جوابگوست، اما در فضای مجازی ممکن است کسی جوابگو نباشد. وقتی فروش سگ با مسئولیت کلینیک انجام می‌شود، کار مردم راحت‌تر است. هرچند که طبق قانون این کار نباید انجام شود و همه ما هم می‌دانیم، اما دلیل آن صدور بی‌رویه پروانه کلینیک است. بعضی مجبور شده‌اند برای اینکه دخل و خرج آنها با هم بخواند، یک نفر را داخل کلینیک بگذارند تا او این کار را انجام دهد و مشتری تولید کند. برای کلینیک تولید مشتری مهم است چرا که افزایش مراجعه‌کننده را به دنبال خواهد داشت. به هر حال حیوان در آینده کارهایی دارد که برای انجام آن به همین کلینیک مراجعه می‌کند.

در ۳ سال گذشته تعداد کلینیک‌های دام کوچک در استان خراسان و مشهد بیش از ۲ و نیم برابر شده است. این رشد، خیلی زیاد است و این تعداد کلینیک برای درمان و پیشگیری نیاز نبوده و بنابراین اینها کم‌کم به کارهای دیگر روی آورده‌اند.

حکیم مهر:‌ آیا تاکنون درخواستی برای تشکیل معاونت دام کوچک نداشته‌اید؟

به صورت کتبی خیر، اما زمانی که درخواست خود را برای دکتر ماکنعلی ایمیل کردم، از سازمان با من تماس گرفتند و گفتند کمیته مشورتی صرفا از همکاران تهران تشکیل می‌شود. به همین دلیل من کمی دلسرد شدم و دیدم دوستان هم موضع را جدی نگرفتند.

حکیم مهر: الان این کمیته تشکیل شده است؟

من چون عضو کمیته نیستم، خبر ندارم. قرار بود کمیته مشورتی تشکیل شود اما خبر ندارم که تشکیل شده یا خیر. بحث بر سر این بود که گفتند می‌خواهیم کمیته را از تعداد محدودی از متخصصین در تهران تشکیل دهیم که این کار، بیشتر جنبه‌های علمی را مد نظر قرار خواهد داد. به نظر من مشکلات دامپزشکی دام کوچک بحث علمی نیست، کمااینکه سطح دام کوچک ایران از نظر علمی خیلی بالاست و حتی سرطان‌ها هم در حال درمان هستند. مشکل ما مشکلات قانونی و اجرایی است. اتفاقا کمیته مشورتی نیاز به انسان‌های علمی نداشت، بلکه بیشتر محتاج انسان‌های اجرایی بود تا به دنبال طرح قوانین بروند و قانون دام کوچک را بنویسند، چون قانونی وجود ندارد.

حکیم مهر: آیا اخیرا در شهرستان با شهرداری مشکلی نداشته‌اید؟

کلینیک‌های دامپزشکی مشهد اولین جایی بودند که با شهرداری به مشکل خوردند و پلمپ شدند. ما با شورای شهر صحبت کردیم و جلساتی هم با استانداری گذاشتیم. در این زمینه، نظام، اداره کل و انجمن صنفی کلینیک‌ها ما را همراهی کردند. مساله در مشهد فعلا حل‌وفصل شد اما نه به شکل ریشه‌ای. این هم برمی‌گردد به اینکه هیچ قانونی برای دام کوچک وجود ندارد و همه چیز آن باید جدا نوشته شود.

امروز کلینیک‌های دام کوچک وارد شهرها شده‌اند در حالی که در قوانین به این موضوع به ریز اشاره نشده و این قوانین زمانی نوشته شده که اصلا کلینیک دام کوچکی وجود نداشته است. کمیته مشکلی را حل نخواهد کرد چون هم باید کشوری باشد و هم اجرایی. به هر حال شهرداری‌ها هم معضلات خود را دارند. آنها به دنبال درآمد هستند و یکی از درآمدها کلینیک‌های دام کوچک هستند. حتی من شنیدم که مراکز رادیولوژی هم باید تجاری باشند.

این مسائل باید یک بار برای همیشه حل شود. امروز کسی که قصد سرمایه‌گذاری در حوزه دام کوچک دارد، سردرگم است. ممکن است سرمایه‌گذار ورود نکند و اگر ورود نکند، رشته رشد نخواهد کرد. سرمایه‌گذار نیاز به قانون دارد و هیچ کدام از این بخش‌ها قانون ندارد و به همین دلیل شهرداری‌ها سلیقه‌ای عمل می‌کنند. نظام دامپزشکی، سازمان و انجمن‌ها هم مشکلات را به شکل مقطعی حل می‌کنند و نه ریشه‌ای.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.