امروز چهارم اکتبر مصادف با ۱۳ مهرماه، روز جهانی حیوانات
است که اهمیت توجه به زندگی حیوانات را برای همگان یادآوری می‌کند، در این راستا
به معرفی دو نوع از زندگی حیوانات در دل کوه عینالی تبریز می‌پردازیم، حیواناتی که
آزادانه در دل طبیعت زندگی می‌کنند و حیواناتی که در داخل قفس‌ها و فضای سبز باغ
مستقر هستند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «عینالی» یک تفرجگاه، پارک
کوهستانی و جاذبه گردشگری در تبریز است که گذر اغلب خانواده‌های تبریزی به
این کوه افتاده و از هوای ناب و منظره زیبای آن خاطرات خوشی را رقم زده‌اند. در
کوه عینالی امامزاده، استخر آب، رستوران و سایر اماکن رفاهی برای مردم مهیا است
اما این کوه سرخ رنگ، مقر و پناهگاهی برای زندگی حیوانات زیبا و
در دل طبیعت نیز محسوب می‌شود.
ابتدا به تماشای حیات وحش و منطقه حفاظت شده عینالی رفتیم تا
از نزدیک، زندگی حیوانات در دل این کوه و طبیعت با صفا و آب و هوای دل انگیز را
لمس کنیم و سپس از باغ پرندگان عینالی به عنوان محل زندگی انواعی از پرندگان
رنگارگ اهلی و وحشی و تعدادی از حیوانات دیگر با فصای سبز و کوهپایه‌ای بازدید
کردیم.
مجموعه حیات وحش یا پارک طبیعت به مساحت ۴۰ هکتار بوده و دورتادور فنس
کشی شده است و کسی اجازه ورود به داخل را ندارد. این مجموعه که در دل طبیعت واقع
شده، دارای درخت و درختچه و مجهز به سیستم آبیاری قطره‌ای است. البته اکنون به
دلیل نزدیکی به فصل سرما و اتمام زمان تغذیه حیوانات از طبیعت، مقدار برگ‌ها و
علوفه‌های تپه کاهش یافته است.
«قیاس ناصری»، محیط بان این منطقه، وظیفه
رسیدگی و نظارت بر منطقه و وضعیت حیوانات را دارد. با همراهی وی وارد منطقه حفاظت
شده شدیم و پس از طی مسافت سخت از روی صخره و تپه، توانستیم حیواناتی را که در
سایه استراحت می‌کردند را مشاهده کنیم. این حیوانات بزهای کوهی بودند که پس
از دیدن ما پا به فرار گذاشتند.
«ناصری» می‌گوید: ۴۳ حیوان از جمله بزکوهی و
گوسفند کوهی در این منطقه زندگی می‌کنند که هفت راس از گوسفندان، قوچ و باقی میش
هستند اما در مورد بزها نمی‌توانم تعداد نر و ماده را بگویم زیرا امسال ۱۱ بزغاله کوهی به دنیا آمده‌اند
که پس از یکسال، جنسیتشان مشخص می‌شود.
وی می‌افزاید: حیوانات این منطقه شرایط بسیار خوبی دارند و
بسیار خوش حال هستند که در اینجا زندگی می‌کنند زیرا تمامی نیازهایشان بدون کم و
کاستی رفع می‌شود و امنیت خاطر دارند و به راحتی زادوولد می‌کنند.
وی با اشاره به سازگاری بزکوهی و قوچ و میش با شرایط آب و
هوایی منطقه، اظهار می‌کند: در زمان تاسیس این محل، کسی فکر نمی‌کرد که حیوانات
بتوانند در چنین منطقه‌ای دوام بیاورند اما الان حتی اقدام به زادولد می‌کنند و
علوفه و جیره غذایی خود را که طبیعی است و در همین‌جا می‌روید را بسیار دوست
دارند؛ معمولا علوفه موردنیاز حیوانات در فصول گرما از طریق درختان و گیاهان رویش
یافته همین محل تامین می‌شود و در فصول سرد نیز ما تهیه می‌کنیم.
ناصری با اشاره به سختی‌های تامین غذای حیوانات در فصل
زمستان، ادامه می‌دهد: در اوایل آبان‌ماه هر سال که هوا سرد می‌شود، از سوی سازمان
توسعه عون ابن علی، یونجه خریداری می‌شود و ما در طول زمستان هر روز وظیفه آوردن ۱۰ الی ۱۵ بسته یونجه را به این محل
داریم؛ حتی اگر برف ببارد یا تگرگ بیاید هم از خوردوخوراک خود می‌زنیم و بسته‌ها
را در پشت خود حمل می‌کنیم تا این زبان بسته‌ها گرسنه نمانند.
وی می‌افزاید: برای استراحت و در امان ماندن حیوانات از
سرمای هوا نیز یک محل مانند طویله ساخته شده است اما معمولا به آن‌جا نمی‌روند چون
بدنشان به سرما و آب و هوای سرد مقاوم است و همیشه در کنار همین دره و بر روی تپه‌ها
زندگی می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: دو چشمه با آب دائمی نیز در این منطقه وجود
دارد که حیوانات از آن استفاده می‌کنند. البته یک حوض آب در کنار طویله تعبیه شده
است که اغلب از آن حوض آب می‌نوشند.
این محیط بان تصریح می‌کند: شاید بتوان گفت که اگر در
آذربایجان شرقی تنها یک محل برای زندگی بهتر حیوانات وجود داشته باشد، آن کوه
عینالی است چرا که تمامی امکانات از جمله چشمه آب، علوفه از بهترین نوع،
امنیت و آب و هوای سازگار مهیا شده است و حیوانات با آسودگی زادوولد می‌کنند و حتی
بزکوهی و میشی داریم که هر سال دوقلو می‌زایند.
وی با یادآوری خاطره‌ای از زایمان یکی از بزها، تعریف می‌کند:
سال گذشته در زمان زادوولد بزغاله یکی از بزها که دوقلو زاییده بود پس از زایمان
غلتیده و بین سنگ‌ها گرفتار شده بود؛ من می‌دانستم که این بز معمولا دوقلو می‌زاید
اما دیدم که فقط به یکی از بچه‌ها شیر می‌دهد و اثری از دیگری نیست، بنابراین با
دوربین به دقت دنبال بچه بز گشتم و دیدم بزغاله‌ای که شیر می‌خورد، مدام به سمت
پایین صخره و بین سنگ‌ها خیره می‌شود، آن موقع متوجه شدم که بزغاله مفقودی بین سنگ‌های
صعب العبور گرفتار شده است.
وی ادامه می‌دهد: به ماموران هلال احمر اطلاع دادم تا به کمک
بیایند، سپس طناب انداختیم و خودم از آن پایین رفتم و بزغاله را بیرون آوردم.
در همین حین دسته‌ای کبک از کمی دوردست ناگهان شروع به
پرواز می‌کنند، ناصری با چشمانی پر از اشتیاق و خوشحالی بعد از دیدن این منظره، می‌گوید:
صدای کبک‌ها و دیدنشان من را به وجد می‌آورد، هر موقع که شروع به پرواز می‌کنند،
نعمت و قدرت خدا را هرچه بیشتر احساس می‌کنم و شاکر این زیبایی هستم.
وی در خصوص این کبک‌ها اظهار می‌کند: تعدادی کبک از سوی
سازمان عون ابن علی در سال‌های گذشته خریداری شده بود و تعدادی نیز از سوی اداره
حفاظت از محیط زیست که وظیفه نظارت بر منطقه را نیز دارد، در این محل رهاسازی شده
است و هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود و اکنون بیش از ۲۰۰ فرد کبک در این محل زندگی می‌کنند.
وی تاکید می‌کند: منطقه حیات وحش عینالی در مسئولیت سازمان
عون ابن علی و نظارت اداره حفاظت از محیط زیست، منطقه شکار ممنوع است و این کبک‌ها
نیز به دلیل امنیت بالای منطقه به این تعداد رسیده‌اند چرا که در پشت این فنس‌ها
که ما دسترسی نداریم، شکار انجام می‌گیرد و کبک‌ها به خاطر ترس از شکار جای دیگری
نمی‌روند؛ در این منطقه کسی به جز من حق ورود آزاد را ندارد.
این محیط بان متذکر می‌شود: هر روز تمامی ۴۰ هکتار منطقه را با عبور از
صخره‌ها و تپه‌ها بررسی می‌کنم، به وضعیت فنس‌ها، تعداد حیوانات، وضعیت و مشکلات
حیوانات و خلاصه هر اتفاقی که در این منطقه رخ می‌دهد را رصد می‌کنم.
ناصری سپس به عقاب‌هایی که در بالای کوه پرواز می‌کنند،
اشاره کرده و می‌گوید: هفت بهله عقاب نیز از سوی اداره حفاظت از محیط زیست در این
محل رهاسازی شده است، البته این پرندگان همیشه در اینجا حضور ندارند بلکه به خاطر
این‌که ابتدا در این محل رهاسازی شده‌اند، فقط ماهی یکبار یا یک روز در هفته به
اینجا می‌آیند و بالای سر کوه‌ها پرواز می‌کنند و معمولا هم به بزکوهی‌ها و قوچ و
میش‌ها کاری ندارند.
باغ پرندگان عینالی
باغ پرندگان عینالی در ایستگاه اول تله کابین و کوهپایه
عینالی واقع شده است و آب و هوای بسیار دل انگیزی به جهت فضای اطراف دارد. این باغ
قابل مشاهده از تله کابین و تپه‌های اطراف بوده و حتی گروهی از ورزشکاران نیز در
نزدیکی این باغ به صخره نوردی مشغول هستند.
«خدایی»، مسئول نظارت حیات وحش در این محل می‌گوید:
هر روز به وضعیت حیوانات ساکن این باغ رسیدگی می‌شود، دان و غذای موردنیازشان را
نیز از بهترین نوع و شکل فراهم می‌کنیم.
وی می‌افزاید: باغ پرندگان عینالی تحت مالکیت آقای
تبریزی، سرمایه گذار خصوصی است و در اواخر تابستان سالجاری افتتاح شده است؛ طراحی
و اجرای پروژه باغ پرندگان عینالی به گونه‌ای انجام گرفته که هیچگونه دستکاری در
توپوگرافی منطقه و فضای سبز و طبیعت کوه رخ نداده است.
وی تاکید می‌کند: برخلاف گفته‌های برخی افراد، این باغ بدون
دستکاری و آسیب به طبیعت احداث شده است و هر کسی که اعتراضی دارد، می‌تواند از
نزدیک وضعیت را مشاهده کند.
خدایی با اشاره به راه اندازی هشتگ "نه به باغ پرندگان
عینالی" و مخالفت دوستداران حیوانات با افتتاح این باغ، می‌گوید: یکی از
اعضای اصلی این کارزار، شخصا از باغ بازدید کرد و پس از مشاهده شرایط حیوانات و
فضای پیرامون، حرف خود را پس گرفت؛ در واقع حیوانات در فضای باز و آزاد زندگی می‌کنند
و هوا آن‌قدر باصفا است که حیوانات از زندگی در اینجا لذت می‌برند.
وی در ادامه با اشاره به زادوولد پرندگان اهلی این باغ،
اظهار می‌کند: معمولا حیوانات و پرندگان اهلی باغ به صورت دائم در این محل ساکن
هستند و زادوولد می‌کنند اما پرندگان شکاری وحشی هم‌چون عقاب از سوی اداره حفاظت
از محیط زیست استان به منظور تیمار و مراقبت به ما سپرده شده است که پس از بهبودی
در طبیعت رهاسازی می‌شوند.
وی در خصوص نحوه زندگی حیوانات و پرندگان در فصل سرما، می‌گوید:
معمولا حیوانات ساکن باغ با آب و هوای منطقه سازگار هستند اما با این
حال در طی فصول سرما برای محل زندگی تعدادی از آنها هیتر نصب خواهد شد و
باقی حیوانات نیز به محل گرمی انتقال خواهند یافت.
در داخل این باغ آبشار کوچکی نیز وجود دارد که اردک‌ها،
غازها و حتی پلیکان در کنار آن یه صورت آزادانه زندگی می‌کنند. باقی حیوانات هم در
فضای آزاد مستقر هستند ولی دورتادور محل اقامت هر نوع حیوانی با دیگری جدا شده است.
دو پلیکان، پرنده‌های گوشت خوار و مهاجر که در این باغ
حضور دارند که به عنوان نماد باغ پرندگان عینالی مطرح هستند.
حیواناتی که در این باغ پرندگان مشاهده کردیم، شامل بچه آهو،
قرقاول آمریکایی، مرغ و خروس لهستانی و براهما، کبک بومی، قرقاول بلژیکی، قرقاول
لیدی، طوطی عروس، کوتوله برزیلی، فنچ، مرغ عشق، مرغ مینای مهاجر، اردک و غاز، پلیکان
مهاجر، میمون، مرغ مصری، سنجاب، خرگوش از نوع معمولی و لوپ، خوکچه هندی، عقاب
طلایی، سارگپه از خانواده شاهین، دال سیاه، کرکس مصری، شاه بوف، شترمرغ، لک لک،
طاووس هندی و طاووسک است.
