آموزش دامپزشکی در ایران به روش سنتی انجام می‌شود/ متولیان توضیح دهند که در طول ۴ دهه در حوزه حیوانات کوچک چه کرده‌اند؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «دولت کانادا در حوزه‌ی حیوانات خانگی صرفاً نقش نظارتی و کنترلی دارد»؛ این را یکی از کلینیسین‌های شاغل در کانادا به حکیم مهر می‌گوید: «می‌توان این دولت را به دستیار فوق‌العاده یک جراح که کلینیسین‌ها باشند، تشبیه کرد. دستیاری که به موقع عرق جراح را از پیشانی پاک می‌کند و ابزار را به دست او می‌دهد تا بهترین جراحی انجام شود و مردم رضایت کامل داشته باشند.»

 «دکتر علیرضا خلج‌زاده» ضمن گلایه از اینکه آموزش دامپزشکی در ایران به روش سنتی انجام می‌شود، می‌گوید: «در کانادا روش مدرن مشکل‌محور یا PBL ، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشکلات در ایران بسیار زیاد است اما مهمترین آن که می‌توان بخش عظیمی از سایر مشکلات را زاییده آن دانست، عدم وجود اراده و عزم واقعی جهت حل مشکلات در بخش مدیریت کلان دامپزشکی است.»

حکیم مهر: آقای دکتر، چه شد که به دامپزشکی علاقه‌مند شدید؟

ضمن عرض ادب و احترام به شما و مخاطبان عزیزتان. اصالت اینجانب مربوط به روستای زیبا و سرسبز خوروین شهرستان ساوجبلاغ است؛ دهکده‌ای که شواهد باستان‌شناسی قدمت بیش از ٥٠٠٠ سال را برای آن تخمین می‌زنند. پس دور از ذهن نیست که من نیز مانند سایر البرزنشینان عشقی ذاتی به حیوانات داشته باشم، چراکه پیشه اجداد ما کشاورزی و دامداری بوده که متاسفانه امروزه به دلیل عدم وجود مدیریت صحیح رو به افول و نابودی است.

به یاد دارم از دوران کودکی فرصت این را داشتم که بتوانم حیوانات مختلفی را در خانه تیمار کنم و تقریبا بیشتر آن دوران با زندگی در کنار آنها سپری شد و من شانس دیدن حیوانات مختلفی را در کالبد طبیعی و سالم‌شان داشتم که این خود ضرورتی است برای یک دامپزشک تا بتواند طبیعی را از غیر طبیعی تمییز دهد. به هر صورت علی‌رغم راه‌هایی که برایم در شاخه‌های دیگر هموار بود، رشته دامپزشکی را به معنای واقع کلمه انتخاب کردم و تاکیدم بر کلمه انتخاب است؛ چون بسیاری از افراد صرفاً از روی ناچاری و یا با دلایل واهی مثل عنوان آن وارد این رشته می‌شوند. نهایتا در دوران تحصیل می‌توانستید من را در کتابخانه، کلینیک دامپزشکی، دامداری و احیانا سر کلاس درس پیدا کنید و این احیانا هم خود بدان معنی است که احساس من آن روزها این بود که پاره‌ای از دروس اصلا ضرورتی نداشتند و بسیاری دیگر به شدت کم تدریس می‌شد و بنابراین برای جبران، پناهم کتابخانه و مزرعه و کلینیک‌های خصوصی بود.

حکیم مهر: چه شد که به کانادا مهاجرت کردید؟

زمانی که از ایران خارج شدم به قصد مورد اورژانسی این کار را کردم و در واقع به خاطر خانواده‌ام که در کانادا سکونت دارند، آمدم. منتهی متاسفانه برگشت من مصادف شد با حادثه هواپیمای اوکراین و بعد از آن بلای پاندمی کرونا و محبور شدم سفرم را طولانی کنم و برای گذران و معاش به صورت پاره‌وقت مشغول به کار تکنسینی در ۲ کلینیک تورنتو شوم که تجربه بسیار خوبی بود و تا حدودی توانستم با سیستم دامپزشکی حیوانات خانگی کانادا آشنایی پیدا کنم. در این بین متاسفانه کم‌لطفی‌ها و بی‌مهری‌های زیادی از سوی نظام دامپزشکی استان البرز صورت گرفت که دیدگاه من را تغییر داد و فرصت حضوری که برای گذران یک دوره سایکولوژی در کانادا به دست آوردم، من را به سیستم آموزشی و کار در این کشور علاقه‌مند کرد. تصور کنید شما در تنگنای مالی در مملکت غریب قرار بگیرید و کسانی که دین، فرهنگ و عقایدشان با شما در تضاد است به یاریتان بشتابند و همکاران شما که هم‌مسلک و هموطن به حساب می‌آیند، تمام تلاششان را بکنند که در این شرایط شما را له کنند. اولین چیز که به ذهنتان می‌رسد همین مقایسه است [...] و در مقام مقایسه برمی‌آیید. این بود که من وارد مراحل امتحانات شدم تا بتوانم به عنوان دامپزشک در اینجا مشغول شوم و مدام به یاد شعر سعدی بودم که می‌فرماید: زمین شوره سنبل بر نیارد / در آن کشت و عمل ضایع مگردان.

حکیم مهر: تفاوت سیستم دامپزشکی ایران و کانادا در چیست؟

به‌طور کل اینکه سیستم دامپزشکی کانادا چگونه است را نمی‌دانم، به دلیل اینکه من فقط در کلینیک‌های دام کوچک حضور داشته و با شاغلین در این رشته‌ها صحبت کرده‌ام. ولی شاید بتوان با توجه به فراورده‌های دامی و طیور ارزیابی از دام بزرگ و طیور داشت که از دید من چه به لحاظ کیفیت و چه به لحاظ قیمت بسیار مناسب و متنوع است. اما در زمینه حیوانات خانگی دولت در واقع فقط نقش نظارتی و کنترلی دارد، آن هم به منظور تقویت و بهبود کار و جلوگیری از ایجاد خلاء و کمبود در زمینه دارو و محصولات بیولوژیک و تضمین کیفیت آنها که توسط شرکت‌های خصوصی وارد و تولید می‌شود. می‌توان دولت را به دستیار فوق‌العاده یک جراح که کلینیسین‌ها باشند، تشبیه کرد؛ دستیاری که به موقع عرق جراح را از پیشانی پاک می‌کند و ابزار را به دست او می‌دهد تا بهترین جراحی انجام شود و مردم رضایت کامل داشته باشند.

اما نظارت بر استانداردها و حسن انجام کار و احیانا رسیدگی به شکایات در دست همین بخش خصوصی است که مجموعه‌ای از دامپزشکان شاغل و باتجربه در همان حوزه کاری و تخصصی‌اند که اینجا به این مجموعه به اختصار CVO می‌گویند.

حکیم مهر: تفاوت سیستم آموزش دامپزشکی در ایران و کانادا چیست؟

آموزش دامپزشکی در ایران به روش سنتی است؛ روشی بسیار قدیمی و ناکارآمد اما در کانادا روش مشکل‌محور یا PBL است که روشی مدرن است. البته در کشور ما معذوریاتی وجود دارد که شاید بتوان گفت در حال حاضر این روش قابل اجرا نیست. این مساله بحث مفصلی دارد و در فرصتی مناسب اگر تمایل داشتید صحبت می‌کنیم.

حکیم مهر: در حال حاضر چه می‌کنید؟

در حال حاضر مشغول گذراندن هفت‌خوان امتحانات کانادا و کار هستم.

حکیم مهر: مهمترین مشکلات حال حاضر دامپزشکی ایران را چه می‌دانید؟

مشکلات بسیار زیاد است اما مهمترین آن که می‌توان بخش عظیمی از سایر مشکلات را زاییده آن دانست، عدم وجود اراده و عزم واقعی جهت حل مشکلات در بخش مدیریت کلان دامپزشکی است. من اعتقاد راسخ دارم که ما در ۳ بخش مشکل اساسی داریم: مدیریت دولتی و شبه دولتی، آموزش و آمار و اطلاعات.

حکیم مهر: چه راهکارهایی به ذهن شما می‌رسد؟

اولین و مهمترین راهکار آزادی و شفافیت رسانه‌ای است، چون تا زمانی که عدم شفافیت وجود دارد، هر کاری می‌توان کرد. متاسفانه آموزش‌های مبنی‌بر اینکه خداوند متعال حاضر و ناظر بر اعمال ماست تا به امروز کارگر نبوده و شاید رسانه‌ی آزاد و عادل بتواند این نظارت را بر عهده بگیرد و همه ما حداقل در پیشگاه ملت پاسخگو باشیم.

حکیم مهر: آیا راهکار دیگری هم هست؟

دیگر وقت آن رسیده که ما مسئولیت اقدامات و تصمیمات خود را بپذیریم و امضا و تعهد ما برای حداقل ۳۰ سال پای تصمیمات و قوانین و ضوابطی که وضع می‌کنیم، باشد. امضایی که تمام زیان‌های مادی و معنوی این تصمیم را تعهد کند. آن‌وقت خواهیم دید چگونه هر تصمیمی سنجیده‌تر خواهد بود و چه مناصبی که صاحبان کرسی آن را دو دستی تقدیم افراد توانمند که در حال حاضر در کنج عزلت هستند، کنند.

حکیم مهر‌: به‌عنوان حرف آخر...

به عنوان کسی که نیمی از بهترین ساعات عمر خود را در خدمت دامپزشکی کشورم بودم و خدا شاهد است تمام تلاشم هل دادن چرخ آن حتی یک قدم به جلو بوده، فقط یک سؤال از مسئولین دارم که امیدوارم پاسخگو باشند و آن سؤال این است در طول ۴ دهه اخیر در حوزه کاری من که دام‌های کوچک و حیوانات خانگی است، دقیقا چه کرده‌اید؟ چه دستاوردهایی داشته‌اید؟ چه کمکی کرده‌اید و کدام مشکل را بر طرف کرده‌اید؟ یک گزارش به مردم ارائه کنید که چه دردی از ما دوا کرده‌اید؟

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.