حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: شیوع آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در قزاقستان به مثابه یک زنگ خطر برای ایران است. همین مساله بهانه‌ای شد تا به سراغ معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور برویم و مهمترین برنامه‌های این سازمان را برای جلوگیری از ورود این ویروس به کشور جویا شویم.
«دکتر سید بهمن نقیبی» پیش‌بینی می‌کند که کشور در پاییز امسال حدود ۳۰ میلیون دوز و در زمستان هم ۳۰ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا نیاز داشته باشد؛ وی تصریح می‌کند: «به سبب حمایت‌های ارزی که تا اینجای کار صورت گرفته، شرکت‌ها علی‌رغم سختی‌ها توانستند نیازهای ما به واکسن را تا اینجا مرتفع کنند، اما اینکه تا چند روز و چند ماه آینده آیا اتفاقات خاص‌تری بیفتد و اینکه آیا تحریم‌ها تشدید شود، انتقال پول مسدود شود و...، این مسائل باعث نگرانی‌های ما در این زمینه خواهد شد.»
حکیم مهر: آقای دکتر، آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان به همسایگی ایران رسیده است. سازمان دامپزشکی کشور چه برنامه‌های پیشگیرانه‌ای برای جلوگیری از غافلگیری و مبارزه با این بیماری دارد؟
مهمترین برنامه‌های پیشگیرانه سازمان دامپزشکی کشور ارتباط با تشکل‌ها، اتحادیه‌ها، مرغداری‌ها و... است. یک‌سری اقدامات می‌بایست از سوی این نهادها و سایر اقدامات نیز باید از سوی سازمان دامپزشکی کشور انجام شود. با توجه به اینکه ورود حیات وحش به کشور، هر بار می‌تواند با یک سویه جدید از بیماری همراه باشد، سازمان دامپزشکی در یک اقدام مشترک با سازمان حفاظت از محیط زیست، گشت‌های مشترکی را مخصوصا در مناطق با اهمیت مثل مازندران، آبگیرها و تالاب‌ها در سراسر کشور اجرا کرده است تا اگر احتمالا تلفاتی در آن اتفاق بیفتد، خیلی سریع نمونه‌ها اخذ و به آزمایشگاه برود. در آزمایشگاه مشخص می‌شود که آیا بیماری آنفلوانزا است یا خیر؛ اگر بود می‌توانیم خیلی سریع سروتیپ آن را تعیین کنیم. پس اولین اقدام سازمان دامپزشکی کشور، مانیتورینگ وضعیت تلفات در حیات وحش است.
دومین اقدام این است که سازمان به مجرد اینکه در جایی با تلفات غیرعادی مواجه شود، مثلا در طیور بومی گزارش شود، همکاران ما خیلی سریع به آنجا مراجعه و نمونه‌های لازم را اخذ می‌کنند و اقدامات حفاظتی و قرنطینه‌ای را انجام می‌دهند تا نتایج مشخص شود که اگر موردی از آنفلوانزای فوق‌حاد باشد، نسبت به معدوم‌سازی، اقدامات بهداشتی و افزایش هشدارهای بهداشتی در آن روستا یا اطراف آن صورت گیرد.
اگر در خاطر شما باشد در مورد مرغداری‌های صنعتی از ۲ سال پیش تعدادی تیم ممیزی برای رفع مشکلات ساختاری در مرغداری‌ها آغاز به کار کرد؛ مخصوصا در مرغداری‌های تخم‌گذار و مادر اقدامات خیلی خوبی در کشور صورت گرفت و نیروهای سازمان نواقص را بازدید و آنها را به صورت کتبی گوشزد کردند. در ادامه فرصتی دادند تا این نواقص برطرف شود. خوشبختانه مرغداران مخصوصا در استان‌هایی که به لحاظ تراکم جمعیت طیور صنعتی اهمیت خیلی زیادی برای ما دارند، اقدامات خوبی انجام دادند. اما توصیه ما این است که اگر همچنان در جایی نواقص کوچکی بوده، آنها هم برطرف شود که راه‌های دخول ویروس از طبیعت به داخل واحدها مسدود شود. در عین حال، رعایت اقدامات امنیت زیستی توسط کارگرها و مسئولین فنی بهداشتی صاحبان فارم‌ها نیز اهمیت دارد.
حکیم مهر: برنامه‌های سازمان دامپزشکی کشور برای واکسیناسیون چیست؟
مهمترین نکته‌ای که در حال حاضر وجود دارد این است که سازمان دامپزشکی بر اساس برنامه‌ای که در تیرماه سال ۹۷ تدوین شده، واکسیناسیون را در تعدادی از واحدهای صنعتی در استان‌های پراهمیت انجام داده است. البته واحدهای اجداد، تخم‌گذار و مادر واکسینه می‌شوند که انتطار ما از مرغداران این است که بر اساس سیاست‌های ابلاغی سازمان در امر واکسیناسیون، هیچ‌گونه سهل‌انگاری نکنند که بتوانیم پوشش خوبی داشته باشیم تا اگر مورد هجوم ویروس واقع شدند، بتوانند در قبال آن مقاومت کنند.
وظیفه سازمان هم این است که علی‌رغم مشکلاتی که به لحاظ انتقال پول برای تامین واکسن از خارج از کشور وجود دارد، این کار را انجام دهد.
حکیم مهر: آیا موفق هم بوده است؟
تا اینجای کار توانسته‌ایم با همکاری شرکت‌های واردکننده، واکسن مورد نیاز کشور را تامین کنیم.
حکیم مهر: پیش‌بینی شما از تعداد دوز واکسن آنفلوانزای مورد نیاز در کشور چیست؟
پیش‌بینی ما این است که پاییز امسال حدود ۳۰ میلیون دوز و در زمستان هم ۳۰ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا نیاز داشته باشیم.
حکیم مهر: این تعداد واکسن را چطور تامین می‌کنید؟
خوشبختانه در حال حاضر چند شرکت داخلی آمادگی خود را برای تولید انبوه واکسن اعلام کردند؛ حتی نمونه‌هایی را از واکسن تولیدی خود فرستادند که بحث آزمایش‌های فارمی آنها انجام گیرد. اگر آنها هم به نتیجه برسد و مجوز تولید انبوه آنها صادر شود، می‌توانیم بگوییم وابستگی کشور به واکسن آنفلوانزای فوق‌حاد از بین می‌رود. این می‌تواند خبر خیلی خوبی باشد که تا چند ماه آینده اتفاق می‌افتد.
حکیم مهر: منظور شما این است که در حال حاضر در حوزه واکسن و داروی دامپزشکی نگرانی وجود ندارد؟
بنده عرض نکردم که نگرانی وجود ندارد، اما به سبب حمایت‌های ارزی که تا اینجای کار صورت گرفته، شرکت‌ها علی‌رغم سختی‌ها توانستند نیازهای ما را تا اینجا مرتفع کنند، اما اینکه تا چند روز و چند ماه آینده آیا اتفاقات خاص‌تری بیفتد و اینکه آیا تحریم‌ها تشدید شود، انتقال پول مسدود شود و...، این مسائل باعث نگرانی‌های ما در این زمینه خواهد شد.
حکیم مهر: اما بررسی‌های میدانی حکایت از این دارد که همین الان هم گرانی و کمبود در زمینه واکسن‌های دامپزشکی وجود دارد.
دلیل آن این است که نرخ ارز گران شده و این مساله در دست سازمان دامپزشکی کشور نیست. مشابه گرانی تمام اقلام دیگر مثل نهاده‌ها، این هم می‌تواند گران باشد. اما یک مطلب را فراموش نکنیم و آن اینکه باید قبول کنیم هر هزینه بهداشتی که در ارتباط با واکسیناسیون در سطح واحدها صورت می‌گیرد، نوعی سرمایه‌گذاری است. اگر این کار انجام نشود، بعدا ممکن است مبتلا به تلفاتی شویم و معدوم‌سازی طیور، شرایط وحشتناکی را پدید آورد.
حکیم مهر: با توجه به مشاهده آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در کشورهای همسایه، آیا تا این لحظه این بیماری در داخل کشور ثبت شده است؟
تا این لحظه، لااقل از ابتدای سال تا الان، هیچ کانونی از بیماری در ایران در طیور بومی، صنعتی و حیات وحش به ثبت نرسیده و تایید تشخیص نشده است. اما مثل همه کشورهای دیگر ما هم نگران این موضوع هستیم که به هر علتی وارد شود و وقوع تلفاتی داشته باشیم.
حکیم مهر: به نظر شما مهمترین دلیل این دستاورد چه بود؟
سازمان دامپزشکی کشور تاکنون واکسیناسیون را در گله‌های صنعتی انجام نمی‌داد، اما از تیرماه ۹۷ به بعد و تغییر سیاست‌ها، واکسیناسیون فارم‌های حساس انجام می‌شود. به نظر من مهمترین عاملی که بیماری را در ایران کنترل کرد، تدبیر سازمان دامپزشکی در استفاده از واکسن علیه بیماری بوده است. البته اقدامات خوبی هم توسط مرغداران انجام و باعث شد بسیاری از نواقص موجود ساختاری در واحدها برطرف شود که این مساله کمک زیادی به سازمان کرد. ضمن این که در همین مدت همکاری‌های خوبی با مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی برای افزایش دانش بهره‌‌برداران به عمل آمد که آن هم می‌تواند تاثیرگذار باشد؛ اما مهمترین عامل در کنترل بیماری در کشور بحث استفاده از واکسن در واحدهای صنعتی بود.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
