دامپزشکی باید زیرمجموعه رشته‌های پزشکی و وزارت بهداشت قرار گیرد/ هیچ فارغ‌التحصیلی را سراغ ندارم که خواسته باشد در حوزه دامپزشکی کار کند و کار پیدا نکرده باشد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «دکتر حسن ممتاز» متخصص میکروبیولوژی دامپزشکی، استاد تمام دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد شهرکرد و یکی از دامپزشکان ایرانی حاضر در فهرست ۲ درصد دانشمندان برتر جهان است که یکی از مشکلات اصلی دامپزشکی را این می‌داند که در زیرمجموعه رشته‌های پزشکی و وزارت بهداشت قرار ندارد: «ما باید زیرمجموعه وزارت بهداشت قرار گیریم، کمااینکه دامپزشکی و پزشکی وابستگی زیادی در زمینه کنترل بهداشتی مواد غذایی و بیماری‌های مشترک بین انسان و دام دارند و لذا دامپزشکی می‌تواند حرف اصلی را بزند.»

وی به حکیم مهر می‌گوید: «در رشته دامپزشکی حداقل بنده تا الان هیچ فارغ‌التحصیلی را سراغ ندارم که خواسته باشد در حوزه دامپزشکی کار کند و کار پیدا نکرده باشد. فعلا شرایط اشتغال نسبتاً فراهم است و طبیعتاً دانشجو نیز با علاقه خاصی این رشته را دنبال می‌کند.»

دکتر ممتاز مهمترین مشکل پژوهش در رشته‌های مختلف از جمله دامپزشکی را عدم ارتباط صحیح بین دانشگاه با صنعت می‌داند: «متاسفانه اکثر تحقیقاتی که در دانشگاه در قالب طرح‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی انجام می‌دهیم، تحقیقات کاربردی نیستند و عملا شاید مشکلی از جامعه و از معضلات دامپزشکی، دامپروری و... در کشور را حل نکنند.»

حکیم مهر: آقای دکتر، لطفا کمی از گذشته بگویید.

بنده متولد سال ۱۳۵۴ در شهرستان شهرکرد از استان چهارمحال و بختیاری هستم. مقاطع تحصیلی دبستان و دبیرستان را در شهرکرد گذراندم و در آزمون کنکور سال ۱۳۷۳ وارد رشته دامپزشکی دانشگاه آزاد شهرکرد شدم. از آنجا که استان چهارمحال و بختیاری از قطب‌های اصلی صنعت دامپروری کشور است، بنده نیز از قدیم با بحث کشاورزی و دامپروری آشنا بودم و علاقه خاصی به رشته دامپزشکی و خصوصا درمان بیماری‌ها داشتم.

حکیم مهر: چه سالی فارغ‌التحصیل شدید؟

در سال ۷۹ موفق به دریافت درجه دکترای عمومی از رشته دامپزشکی شدم. ۳ سال بعد که دوران خدمت سربازی را به پایان رساندم، وارد رشته دکترای تخصصی میکروبیولوژی دامپزشکی دانشگاه تهران شدم و در سال ۸۵، در مقطع PhD در این رشته فارغ‌التحصیل شدم.

حکیم مهر: چه زمانی عضو هیات علمی شدید؟

از سال ۸۱ در دانشگاه آزاد شهرکرد به‌عنوان عضو هیات علمی مشغول به کار شدم و درجات علمی را به ترتیب استادیاری، دانشیاری و استاد تمامی پشت سر گذاشتم. از سال ۹۴ به‌عنوان استاد تمام رشته میکروبیولوژی در دانشگاه آزاد شهرکرد مشغول ارائه خدمت هستم.

حکیم مهر: مهمترین دستاورد شما در طول سال‌های تحقیق و پژوهش چه مواردی بوده است؟

در طول این چند سال فعالیت آموزشی و پژوهشی در دانشگاه آزاد شهرکرد، بیش از یک‌صد مقاله علمی پژوهشی و مقاله معتبر ISI در مجلات مختلف داخلی و خارجی چاپ کردم و چندین طرح پژوهشی در رشته دامپزشکی خصوصا در مورد بیماری‌های عفونی در گاو انجام دادم. در طول این چند سال چندین مرتبه به عنوان پژوهشگر برتر در استان در منطقه ۴ و به‌عنوان پژوهشگر برتر کشور در جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی کسب رتبه کردم. تا اینکه امسال به یاری خداوند از طریق موسسه اسکوپوس و دانشگاه استنفورد آمریکا جزء ۲ درصد دانشمندان برتر جهان در رشته میکروبیولوژی و بیولوژی مولکولی قرار گرفتم.

حکیم مهر: روند قرارگیری حضرتعالی در این لیست چگونه بود؟

همان‌طور که می‌دانید این ارزیابی هر چند سال یک بار توسط موسسات علمی معتبر از جمله موسسه اسکوپوس انجام می‌شود و معیار شناسایی، دسته‌بندی و رتبه‌بندی آن عموما بر اساس اچ-ایندکس و میزان ارجاع محققین دیگر به مقالاتی است که توسط یک محقق نوشته شده است. من هم امسال جزء این لیست قرار گرفتم. چیزی که برای من ارزیابی کرده بودند، مربوط به فاصله زمانی ۵ سال از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۰ بود که ارزیابی روی مقالات من انجام شده بود و من توانستم در این رشته جزء این دانشمندان و البته بهتر است بگوییم محققین قرار گیرم.

 حکیم مهر: اچ-ایندکس شما چند بود؟

اگر اشتباه نکنم ۳۳ بود.

حکیم مهر: مهم‌ترین مشکلات آموزش دامپزشکی از نظر شما چیست؟

به نظر من یکی از مشکلات اصلی دامپزشکی این است که در زیرمجموعه رشته‌های پزشکی و وزارت بهداشت قرار ندارد. ما باید زیرمجموعه وزارت بهداشت قرار گیریم، کمااینکه دامپزشکی و پزشکی وابستگی زیادی در زمینه کنترل بهداشتی مواد غذایی و بیماری‌های مشترک بین انسان و دام دارند و لذا دامپزشکی می‌تواند حرف اصلی را بزند و بهتر است که در زیر مجموعه وزارت بهداشت قرار گیرد. این باعث می‌شود که سطح آموزش دامپزشکی به مراتب بالاتر از شرایط فعلی باشد.

حکیم مهر:‌ آموزش دامپزشکی در حال حاضر چه وضعیتی دارد؟

در رشته دامپزشکی حداقل بنده تا الان هیچ فارغ‌التحصیلی را سراغ ندارم که خواسته باشد در حوزه دامپزشکی کار کند و کار پیدا نکرده باشد. فعلا شرایط اشتغال نسبتا فراهم است و طبیعتا دانشجو نیز با علاقه خاصی این رشته را دنبال می‌کند. در چند سال اخیر دانشگاه آزاد نیز اقدام به جذب دانشجوی دختر کرده و این باعث شده انگیزه و رقابت بیشتری بین دانشجویان پسر و دختر در زمینه آموزش دامپزشکی و درس خواندن ایجاد شود و بتوانند در مقاطع بعدی هم موفق شوند.

یکی دیگر از مقولاتی که سطح بالای آموزش دامپزشکی را تایید می‌کند، پذیرفته شدن فارغ‌التحصیلان دکترای حرفه‌ای در مقاطع دکترای تخصصی است. ما هر سال تعداد زیادی دانشجو داریم که در مقاطع مختلف PhD ، چه در رشته دامپزشکی و چه در رشته‌های علوم پایه پزشکی مثل میکروب‌شناسی، باکتری‌شناسی، ویروس‌شناسی و هماتولوژی پذیرفته می‌شوند و این نشان می‌دهد که سطح آموزش دامپزشکی ضعیف نیست که می‌توانند در رقابت با فارغ‌التحصیلانی از دانشگاه‌های تربیت مدرس و رشته‌های زیست‌شناسی از وزارت علوم و وزارت بهداشت رقابت کنند و در این مقاطع دکترا پذیرفته شوند.

حکیم مهر: از نظر شما مهمترین مشکلات پژوهش دامپزشکی چه چیزهایی هستند؟

مهمترین مشکل پژوهش در رشته‌های مختلف از جمله دامپزشکی، عدم ارتباط صحیح بین دانشگاه با صنعت است. متاسفانه اکثر تحقیقاتی که در دانشگاه در قالب طرح‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی انجام می‌دهیم، تحقیقات کاربردی نیستند و عملا شاید مشکلی از جامعه و از معضلات دامپزشکی، دامپروری و... در کشور را حل نکنند. به این علت است که ارتباط نزدیکی بین حوزه صنعت، دامداری، دامپروری و مرغداری با دانشگاه وجود ندارد و من محقق نمی‌روم تحقیق کنم که ببینم چه مشکلی در جامعه وجود دارد یا اینکه سازمان دامپزشکی کشور به منی که در دانشگاه کار می‌کنم، نمی‌گوید که الان این مشکل مثل آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در مرغداری‌های کشور وجود دارد و شما طرح‌های پژوهشی را در راستای آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان سوق دهید که بتوانید مثلا به یک واکسن یا یک روش تشخیصی مناسب برسید.

مشکل دوم این است که اگر هم محققی موفق به طراحی مثلا یک کیت تشخیصی شود، عملا حمایتی از سوی سازمان‌های دولتی از او انجام نمی‌شود و این تحقیقی که انجام داده و محصولی که تولید کرده، در حد یک پایان‌نامه یا نهایتا یک مقاله مسکوت باقی می‌ماند و در صنعت و جامعه از آن استفاده نمی‌شود.

حکیم مهر:‌ این غیرکاربردی بودن که به آن اشاره کردید، انتقاد بسیاری از منتقدین پژوهش است.

همان‌طور که اشاره کردم بیشتر مشکل ما این است که نمی‌دانیم جامعه به چه چیز نیاز دارد و سازمان دامپزشکی به‌عنوان متولی و اجرایی دامپزشکی، معضلات رشته دامپزشکی، دامپروری و مرغداری را به شکل واضح برای دانشگاه‌ها مشخص نمی‌کند و محققین را به سمت کاربردی بودن تحقیقات سوق نمی‌دهد. لذا من محقق صرفا به‌عنوان اینکه یک پایان‌نامه انجام داده باشم و دانشجو و فارغ‌التحصیل، یک مقاله از این کار استخراج کند، کار زیادتری انجام نمی‌دهد. اگر دانشگاه‌ها فرایند فعلی ارزیابی اساتید و ارتقای مرتبه آنها را تغییر داده و بر اساس کمیت و تعداد مقالات خارجی و داخلی آنها نسنجد و شرایط ارتقا را بر پایه کاربردی بودن تحقیقات قرار دهد و بگوید کسی موفق به ارتقای مرتبه علمی می‌شود که یک پتنت داشته باشد، یک اختراع کرده و یک مشکل از جامعه را حل کرده باشد، خیلی بهتر است.

در حال حاضر متاسفانه ارزیابی صرفاً بر اساس تعداد، کمیت و کیفیت مقالات انجام می‌شود که مثلا فرد باید ۱۲۰ امتیاز پژوهشی بیاورد که از مقطع استادیاری به دانشیاری ارتقا پیدا کند. اما اگر این شرایط برداشته و این شرط گذاشته شود که کسی می‌تواند ارتقای مرتبه پیدا کند که یک معضل از جامعه را حل کرده باشد، من فکر می‌کنم خیلی بهتر باشد و آن‌وقت محقق دانشگاهی دیگر نگران تعداد مقالات خود نیست. شاید در طول ۴ سال بتواند یک طرح کاربردی اجرا کند و با همان طرح هم موفق به ارتقای مرتبه شود.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

از پایگاه خبری حکیم مهر تشکر می‌کنم که این فرصت را در اختیار من قرار دادید.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.