نبود قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات در ایران و همچنین بی‌توجهی به برنامه‌ریزی برای برپایی رویدادهای مرتبط با حیوانات اهلی که حقوق حیوانات در آن‌ها رعایت شود سبب شده که حیوان‌آزاری علاوه بر گونه‌های فردی، به صورت گروهی و برپایی مسابقات خونین بین حیوان‌ها نیز همچنان پابرجا باشد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، طی دو هفته اخیر انتشار یک گزارش تصویری از به جان هم انداختن سگ‌ها در حاشیه شهر گلوگاه در قالب یک مسابقه خشن و خونین و به تماشا ایستادن جمعیت زیادی از تماشاگران در سنین مختلف، واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. عده‌ای از منتقدان به رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی دوران کرونا و تجمع صدها نفر در کنار همدیگر انتقاد داشتند. اما انتقاد گروهی دیگر به نقض حقوق حیوانات بود؛ این که چرا امکان انجام چنین ظلمی به حیوانات وجود دارد و با متخلفان در این مورد برخورد نمی‌شود.
این مسابقه که ۱۰ بهمن برگزار شده بود، مخاطبان خاص خود را دارد. اما به نظر می‌رسد که انتشار تصاویر این نبرد خونین سبب شده دست‌کم تا مدتی این نبرد در گلوگاه برگزار نشود، چرا که پس از واکنش‌های گسترده در رسانه‌ها و فضای مجازی به برپایی این نبرد، فرمانداری گلوگاه ۱۵ بهمن اعلام کرد برگزارکنندگان این مراسم بازداشت شدند و با آن‌ها برخورد قانونی انجام شد.
البته «فریدون کلبادی‌نژاد» برگزاری مستمر این مسابقه خونین در گلوگاه را تایید نکرد و گفت که پیش‌تر با برگزارکنندگان این رویداد برخورد شده بود و مدت‌ها بود که این برنامه را برگزار نکرده بودند، اما پس از مدت‌ها مسکوت ماندن فعالیت‌شان باز هم با یک هماهنگی اقدام به برپایی این مسابقه کردند.
تقریبا همزمان با جنگ سگ‌ها در گلوگاه، مسابقه مشابهی در روستای «کردلر» از توابع بخش ایلخچی آذربایجان شرقی نیز برگزار شد که حضور بیش از ۲ هزار تماشاچی و به جان هم انداختن سگ‌ها در آن انتقادهای زیادی را به دنبال داشت و نتیجه این انتقادها و واکنش اجتماعی در فضای مجازی نیز دستگیری لیدرها و برگزارکنندگان این ماجرا بود. اوایل دی امسال نیز در مشگین‌شهر اردبیل تعدادی از برگزارکنندگان مسابقات خونین بین سگ‌ها بازداشت شده بودند.
حیوان‌آزاری در تناقض با فرهنگ گذشتگان
صرف‌نظر از اقدامات قضایی انجام شده با متخلفان این موضوع، پرسشی پیش می‌آید که پاسخ آن می‌تواند ریشه‌های اصلی برگزاری چنین رویدادهایی را نمایان کند. آیا برپایی این مسابقه بین حیوانات اتفاق جدیدی بود که تازگی داشته باشد و مسئولان را به فکر دستگیری برگزارکنندگانش بیندازد؟ طبیعتا پاسخ منفی است. نبرد بین حیوانات پیشینه بسیار طولانی دارد و همواره در مناطق مختلف بین حیوانات گوناگون برگزار می‌شود. به جان هم انداختن سگ‌ها و گاوهای نر از گذشته‌های دور توسط برخی دامدارها انجام می‌شد.
اما در هزاره سوم که رعایت حقوق حیوانات به شکل پررنگی در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته، برپایی چنین رویدادهایی در کشوری مانند ایران که هم در توصیه‌های دینی آن مهربانی با حیوانات و رعایت حقوق همه جانداران تأکید شده و هم در فرهنگ مردمی آن مراقبت از حیوانات جایگاه عمیقی دارد، جای خالی یک ساز و کار قانونی برای پیشگیری از چنین اقداماتی را نشان می‌دهد.
جای خالی قانون
نگاهی به قوانین موجود در کشور نشان می‌دهد که در حال حاضر هیچ قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات اهلی وجود ندارد و افرادی هم که در این زمینه بازداشت می‌شوند نیز معمولا جرم‌شان جریحه‌دار کردن روحیه عمومی با آزار رساندن به حیوانات اعلام می‌شود. تا کنون تقریبا در همه موارد مشابه اعلام شده که این افراد به دلیل جریحه‌دار کردن روحیه مردم با حیوان‌آزاری دستگیر شدند و مجازات می‌شوند. یعنی به دلیل جرم تلقی نشدن عمل حیوان‌آزاری در قانون، دادستان به عنوان مدعی‌العموم بابت انجام اقدامی که سبب جریحه‌دار شدن روحیه جامعه می‌شود برای متخلفان قرار بازداشت صادر می‌کند و سپس در دادگاه مجازات می‌شوند.
این موضوع را در اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز می‌توان یافت. حسینعلی ابراهیمی کارنامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به اقدامات انجام شده طی سال‌های اخیر برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری اشاره می‌کند و می‌افزاید: این قانون هنوز تصویب و ابلاغ نشده و در صورت تصویب می‌تواند نقش بازدارنده خوبی در جامعه داشته باشد. در زمینه حقوق حیوانات قطعاً به یک قانون مدون و الزام‌آور نیاز داریم که زودتر باید تصویب شود. چون شاهد افزایش چنین اتفاقاتی هستیم و این برای وجهه کشوری که مهربانی با حیوانات و رعایت حقوق آن‌ها بخشی از آموزه‌های دینی‌اش است اصلا مناسب نیست.
وی با اشاره به روند رو به افزایش حیوان‌آزاری در کشور می‌افزاید: ما در زمینه تخلفات مرتبط با محیط زیست و حیوانات هر شکایتی که بخواهیم کنیم باید مستند به قانون باشد. اما در مورد حیوان‌آزاری خیلی وقت‌ها به دلیل نبود یک قانون مشخص ناچاریم موارد رخ داده را به دادستان‌ها گزارش دهیم و دادستان هم از باب مدعی‌العموم و جریحه‌دار شدن روحیه مردم قرار بازداشت متخلف یا متخلفان را صادر می‌کند.
پیامدهای اجتماعی نقض حقوق حیوانات
البته مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران معتقد است که نقض حقوق حیوانات امری گسترده‌تر از به جان هم انداختن آن‌ها یا آزار و اذیت‌شان است که باید در تصویب قانون مربوطه به همه اجزای آن توجه شود. این مسئول با اشاره به پیامدهای اجتماعی حیوان‌آزاری و اثرگذاری آن بر روحیه جامعه و بویژه کودکان و نوجوانان، تصریح می‌کند: آن‌چه که به موازات حقوق حیوانات باید جدی گرفته شود، پیامدهای اجتماعی این پدیده است. اتفاقا بخشی از جریحه‌دار شدن روحیه اجتماعی در شکل عرضه محصولات گوشتی به شکل سنتی رقم می‌خورد. مشاهده صدها پرنده با سرهای بریده شده قطعا روی کودکی که در بازار لاشه‌های پرندگان حضور می‌یابد اثرگذار است.
ابراهیمی کارنامی اعتقاد دارد که حتی شکل کنونی عرضه گوشت در قصابی‌ها و قرار دادن سر بریده حیوانات پشت ویترین یخچال جسارت‌آور است و اثر روانی منفی روی کودکان می‌گذارد. او می‌افزاید: ضمن این که مسائلی مانند کشتار گاو یا گوسفند در مقابل همنوعان آن‌ها نیز از مصادیق نقض حقوق حیوانات است که باید در قانون به این مسائل نیز توجه شود. درست است که ناچاریم از فرآورده‌های گوشتی تغذیه کنیم. اما باید نظام درستی در توزیع و عرضه آن داشته باشیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران تأکید می‌کند که این سوءرفتارها محدود به ایران نیستند و در برخی کشورهای توسعه‌یافته نیز شاهد چنین برخوردهایی با حیوانات هستیم که نمونه بارز آن برگزاری هر ساله مسابقات گاوبازی در اسپانیا است، اما بر این باور است که در جامعه‌ای مانند ایران به دلیل تاکیدات دینی و فرهنگی برای حمایت از حقوق حیوانات نباید شاهد چنین سوءرفتارهایی باشیم.
این مسئول به آموزه‌های دینی در اسلام برای مهربانی با حیوانات اشاره می‌کند و می‌گوید: ما پیرو و مرید امامی هستیم که ضامن آهو شده بود تا شکارچی آن را شکار نکند و تابع دینی هستیم که بیشترین سفارش را درباره مهربانی با حیوانات کرده است. در فرهنگ ایرانی هم رعایت حقوق حیوانات یک توصیه پررنگ است. گذشتگان ما حتی برای شکار که به منظور رفع نیاز غذایی انجام می‌دادند آدابی داشتند که در آن به برخی حقوق حیوانات توجه می‌شد. اما امروز می‌بینیم که به این آموزه‌ها توجه زیادی نمی‌شود و در موارد متعدد شاهد نقض آشکار حقوق حیوانات و رفتارهای خشن انسان‌ها نسبت به حیوانات هستیم. امیدوارم مجلس شورای اسلامی هر چه زودتر نسبت به تصویب این قانون اقدام کند.
پنج سال انتظار برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری
همان‌طور که از اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز برمی‌آید، این خلاء قانونی یکی از ریشه‌های مهم حیوان‌آزاری در ایران است. حفره‌ای قانونی که طی سال‌های اخیر بارها مورد انتقاد فعالان محیط زیست سراسر کشور قرار گرفته و مسئولان مختلفی نیز به آن اشاره کرده‌اند. از سال ۱۳۹۴ که پیش‌نویس قانون منع حیوان‌آزاری تدوین شد و از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به هیأت دولت وقت ارائه شد تا کنون طرح تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات به سرانجام مشخصی نرسیده است. پس از چند سال تعلل برای تحویل لایحه از سوی هیأت دولت به مجلس، بالاخره پارسال لایحه به مجلس ارائه شد و مجلس شورای اسلامی نیز آن را اعلام وصول کرد. اما از آن زمان تا امروز نیز خبری از تصویب قانون منع حیوان‌آزاری و حمایت از حقوق حیوانات نیست.
تعللی پنج ساله که مورد انتقاد و اعتراض فعالان محیط زیست و بسیاری از شهروندان است و در نبود آن انواع و اقسام حیوان‌آزاری به صورت فردی یا گروهی در گوشه و کنار ایران انجام می‌شود.
۶۳ هزار امضا برای تصویب قانون
برجسته‌ترین اعتراض و درخواست فعالان محیط زیستی کشور به تصویب قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات مربوط به کارزاری است که از ۲۹ شهریور امسال به صورت اینترنتی به راه افتاده و تا ۲۹ بهمن امسال نیز برای ثبت امضای اینترنتی برپاست و به دلیل تعداد بالای امضاهای ثبت شده به یکی از پویش‌های ویژه اینترنتی کشور تبدیل شده است. تا زمان تنظیم این گزارش ۶۳ هزار و ۶۶۰ شهروند ایرانی شامل شهروندان عادی و فعالان محیط زیستی امضای اینترنتی خود را در این کارزار ثبت کرده‌اند.
در بخشی از متن این کارزار اینترنتی که خطاب به رئیس مجلس یازدهم و رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نوشته شده، آمده است:
افزایش موارد انتشار تصاویر حیوان‌آزاری علاوه بر اینکه رفتاری غیرانسانی را به تصویر می‌کشد با تشویش اذهان عمومی و ترویج خشونت، آثار بعضاً جبران‌ناپذیری بر جامعه به جا می‌گذارد.
بریدن گوش‌های الاغ، زجرکش کردن خرس، سوزاندن پلنگ، تزریق اسید، مثله کردن، سوزاندن و حلق‌آویز کردن گربه‌ها و سگ‌ها و حتی تجاوز جنسی به آنان مواردی است که متأسفانه تا کنون عاملان آن‌ها به مجازاتی متناسب با جرم نرسیده‌اند. همین شده که موارد حیوان‌آزاری در پارک‌ها به ویژه از سوی معتادان مواد مخدر و همچنین موارد آزار و کشتار بعضاً همراه با شکنجه وحوش در طبیعت رو به افزایش است.
لذا با توجه به موارد فوق و با در نظر گرفتن این نکته که کمیسیون حقوقی مجلس هنوز تشکیل نشده تا به طرح منع حیوان‌آزاری رسیدگی کند از حضورتان خواهشمندیم برای تصویب این طرح در مجلس برنامه‌ای ویژه در دست اجرا قرار داده شده و یا رسیدگی به این طرح به فراکسیون محیط زیست سپرده شود. بلکه با تصویب این قانون شاهد کاهش موارد حیوان‌آزاری در کشور باشیم؛ مواردی که علاوه بر ترویج بی‌اخلاقی و قساوت در جامعه، وجهه کشورمان را در مجامع بین‌المللی زیر سوال می‌برد.
اهمیت مجلس به درخواست اجتماعی
جوانب مختلف و پیامدهای متعدد حیوان‌آزاری برای جامعه، حساسیت و اهمیت آن برای پیگیری نمایندگان مجلس را بیشتر می‌کند. علی بابایی کارنامی سخنگوی کمیسیون اجتماعی و نماینده ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی عوارض این سوءرفتارها نسبت به حیوانات را برای جامعه زیان‌آور می‌داند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: مجلس قطعا در صورت ورود این طرح به صحن از آن حمایت خواهد کرد. چرا که ما نیز معتقدیم باید فضا را برای کسانی که مرتکب چنین سوءرفتارهایی می‌شوند ناامن کرد.
وی می‌افزاید: تا جایی که اطلاع دارم فراکسیون محیط زیست مجلس پیگیر لایحه ارائه شده توسط دولت به مجلس برای قانون حمایت از حقوق حیوانات و منع حیوان‌آزاری است و این پرونده مسکوت نمانده است. از طریق کمیسیون اجتماعی نیز تلاش می‌کنیم تا به پیگیری این روند که یک درخواست اجتماعی است کمک کنیم تا ضریب امنیت حیوانات با رعایت حقوق آن‌ها و در نظر گرفتن مسائل اجتماعی در کشور افزایش یابد.
تنوع مسابقات ناقض حقوق حیوانات
بخش مهم ماجرا این‌جاست که حیوان‌آزاری صرفا به صورت انفرادی و موردی در کشور انجام نمی‌شود و موارد متعددی از حیوان‌آزاری گروهی و سازمان‌یافته نیز به بهانه‌های مختلف برگزار می‌شود. پدیده‌ای که به نظر می‌رسد مخاطبان زیادی هم پیدا کرده و به تفریحی برای بخشی از جامعه تبدیل شده است. به جز مسابقه بین سگ‌ها که در گلوگاه و برخی نقاط دیگر کشور برگزار می‌شود و فعلا با برگزارکنندگان آن‌ها برخورد شد، رسوم مشابه دیگری مانند جنگ گاوها یا «ورزاجنگ» و «جونکاسَره» در شمال کشور نیز طرفداران خود را دارد و سال‌هاست که برگزار می‌شود. در مناطقی از مازندران مانند غرب این استان یا بابل و سوادکوه و شرق استان هنوز می‌توان ورزاجنگ را مشاهده کرد. در گیلان نیز این به جان هم انداختن گاوهای نر همچنان پابرجاست. در ویدئوی زیر که مربوط به چند هفته اخیر است قسمتی از یکی از همین رویدادها که در شمال برگزار شده را می توانید ببینید:
لذت بردن انسان از نبرد خونین بین حیوانات به جنگ بین چهارپایان محدود نمی‌شود. جنگ خروس‌ها نیز همچنان در برخی از مناطق ایران برگزار می‌شود و طرفداران خود را دارد. خروس‌بازها معمولا از اوایل زمستان خروس‌های خود را پس از پرریزی به رینگ مسابقه با همنوعان خود می‌فرستند. مسابقه‌ای که در برخی مناطق مازندران از جمله قائمشهر نیز برگزار می‌شود.
صاحبان این حیوانات با این تصور که مالک‌شان هستند آن‌ها را به جان هم می‌اندازند. البته در همه این مسابقات بین حیوان‌ها یک انگیزه مالی نیز وجود دارد. بساط شرط‌بندی در عمده این رقابت‌ها داغ است و یکی از دلایل
چرا پنج سال انتظار؟
برای بسیاری از فعالان محیط زیست و حامیان حقوق حیوانات در کشور این پرسش پیش می‌آید که چرا روند اجرای یک قانون مرتبط با سوءرفتاری که در جامعه رو به افزایش است تا این حد طولانی می‌شود و پس از چهار سال ماندن در نوبت ارائه به مجلس از سوی هیأت دولت، حالا بیش از یک سال است که باید در مجلس راکد بماند؟
پرسشی که البته درباره طرح‌ها و لوایح دیگری نیز می‌توان آن را پرسید. اما درباره قانون حمایت از حقوق حیوانات با توجه به روند رو به افزایش این سوءرفتار و مطالبه گسترده اجتماعی و واکنش‌های برجسته و پررنگی که هر بار پس از انتشار عکس یا فیلمی از یک مورد حیوان‌آزاری در جامعه دیده می‌شود، پررنگ‌تر است. ضمن این که معمولا رسانه‌های خارجی مواردی از این دست را به سرعت به اشتراک می‌گذارند و به واسطه آن مسائل حقوقی مربوط به محیط زیست و حیوانات در ایران را زیر سئوال می‌برند.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا دلیل طولانی بودن فرآیند تصویب قانون را برخی فرآیندهای مرسوم اداری عنوان می‌کند و می‌گوید: معمولاً فرآیندهای اداری متعددی برای درست به سرانجام رسیدن یک طرح در مجلس باید شکل بگیرد که همین فرآیندها روند کار را طولانی می‌کند. یکی از این موارد، پژوهش برای رسیدن به یک متن خوب است که به قانون تبدیل شود. موضوع بعدی هم استعلام دیدگاه‌های تخصصی از دستگاه‌های مختلف است.
بررسی لایحه در کمیسیون قضایی
سمیه رفیعی درباره آخرین وضعیت بررسی این قانون اظهار می‌کند: لایحه قانون حمایت از حقوق حیوانات در حال حاضر در کمیسیون قضایی در دست بررسی قرار دارد. مرحله بعدی هم در نوبت دستور کار کمیسیون‌های مرتبط قرار گرفتن است. مجموعه این مراحل زمان به سرانجام رسیدن فرآیند را طولانی می‌کند. حتی اگر طرح آماده باشد باز هم زمان قابل توجهی نیاز است تا به مرحله اجرا برسد. بنابراین نمی‌توان زمان دقیقی برای نهایی شدن این قانون اعلام کرد.
با این حال نماینده مردم تهران، ری و شمریانات، تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات در ایران را یکی از مسائل مهم می‌داند و معتقد است که باید با سرعت بیشتری به آن پرداخته شود. او تصریح می‌کند: ما برای پیگیری مسائل مرتبط با حیوان‌آزاری نیاز داریم که قانون تصویب شود تا پس از جرم‌انگاری این سوءرفتار، در محاکم قضایی طبق قانون با متخلفان برخورد شود.
ضرورت طراحی برنامه‌های جایگزین
البته کارشناسان مسائل اجتماعی معمولا معتقدند که باید به موازات حذف یک پدیده که مورد توجه بخشی از جامعه قرار دارد، فرصت‌ها و برنامه‌های جایگزینی هم مد نظر داشت تا مخاطبان آن دسته از فعالیت‌ها با جای خالی یک اقدام مورد علاقه مواجه نشوند.
هرچند برای سوءفتارهایی مانند آزار رساندن به حیوانات به روش‌های گوناگون مانند بریدن گوش الاغ یا شکنجه دادن حیوانات طبیعتا هیچ جایی برای اقدام جایگزین نمی‌تواند وجود داشته باشد. اما در مورد مسابقات خونینی که بین حیوان‌هایی مانند سگ‌ها، گاوها و خروس‌ها برگزار می‌شود و مخاطبان قابل توجهی هم دارد می‌توان برنامه‌ریزی‌های مناسبی داشت که در آن هم حقوق حیوانات رعایت شود و هم مخاطبان این برنامه‌ها رقابتی سالم و درست بین حیوان‌ها ببینند. برگزاری مسابقاتی که به جای سرشاخ شدن حیوانات، فضایی برای مقایسه و رقابت بین آن‌ها از نظر ظاهری یا سایر ویژگی‌های مختص آن‌ها باشد یکی از بهترین راهکارهایی است که سال‌هاست در برخی کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته و در کشور ما هنوز مورد توجه نیست.
آلمانی‌ها سال‌هاست که مسابقه‌ای برای انتخاب زیباترین گاو شیرده نژاد هولشتاین برگزار می‌کنند و به واسطه این مسابقه نیز توانستند علاوه بر مطرح‌تر کردن این نژاد گاو، روی بهبود شیردهی آن نیز متمرکز شوند. از این دست مسابقات که در آن‌ها هم جذابیت برای مخاطبان و جامعه مد نظر قرار گرفته و هم حقوق حیوانات رعایت شده در کشورهای مختلف کم نیستند.
برجسته‌سازی شاخص‌های مثبت حیوان‌ها
این موضوع را یک متخصص صنعت گردشگری نیز تأیید می‌کند و می‌گوید: برپایی مسابقاتی برای ارزیابی و مقایسه حیوانات از نظر ظاهری یا ویژگی‌های دیگر هم می‌تواند جاذبه‌ای در گردشگری باشد و هم سبب رعایت حقوق حیوانات باشد. اما متاسفانه ما در کشور با وجود ظرفیت‌های زیاد در زمینه جانوران اهلی به این موضوع توجه نشده است و همچنان شاهد جنگ‌های خونین بین حیوانات هستیم.
دکتر علی ماهفروزی در گفت‌وگو با خرنگار ایرنا اظهار می‌کند: گاوهای بومی ما در شمال کشور ویژگی‌های ظاهری منحصربه‌فردی دارند. یا خروس‌هایی که به جان هم انداخته می‌شوند می‌توانند به جای ارزیابی قدرت و جنگندگی از نظر قد و وزن و زیبایی مقایسه شوند. در مورد سایر حیوانات اهلی نیز چنین رفتاری می‌توان داشت تا قشر بیشتری از جامعه از تماشای این رویدادها لذت ببرند و پیامدهای منفی بر روحیه جامعه نیز به جا نماند.
در استانی مانند مازندران که دامداری و زندگی وابسته به حیوانات ریشه‌ای دیرینه دارد می‌توان حیوانات اهلی متعددی مانند گوسفند، بز و اسب را نیز برای برپایی رویدادهای رقابتی مبتنی بر رعایت حقوق حیوانات انتخاب کرد. مسابقه‌هایی که در درازمدت طی یک فرآیند رقابتی می‌تواند منجر به ارتقاء کیفیت ویژگی‌های جانوری هم شود و به اقتصاد دامی نیز کمک کند. مانند کاری که آلمانی‌ها برای نژاد هولشتاین گاوهای خود انجام دادند.
تفریح سالم با رعایت حقوق حیوانات
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز به این امکان و فرصت اشاره می‌کند و می‌افزاید: این مسابقات مبتنی بر حقوق حیوانات نوعی تفریح و رقابت سالم است که می‌تواند سبب افزایش کیفیت دام شود. اگر یک گوسفند به طور معمولی یک لیتر شیر می‌دهد فرد انگیزه پیدا می‌کند تا با بهبود شرایط نگهداری و تغذیه دام، میزان شیردهی همان گوسفند را برای برگزیده شدن در مسابقه بیشتر کند.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی خاطرنشان می‌کند: ما در مازندران اسب‌های زیبا و جذابی داریم که روی معرفی آن‌ها کار نشده است. اسبچه خزری یک فرصت کم‌نظیر جانوری برای منطقه است. اما به دلیل نداشتن این نگاه تا کنون چنین ظرفیت‌هایی مانند گاوهای بومی معرفی نشد و عده‌ای با برگزاری مسابقات خونین بین حیوان‌ها هم به حقوق حیوانات تعرض می‌کنند و هم باعث جریحه‌دار شدن روحیه عمومی می‌شوند.
هنوز مشخص نیست که قانون حمایت از حقوق حیوانات چه زمانی از راهروهای مجلس به صحن علنی می‌رسد و پس از تصویب توسط نمایندگان مجلس به عنوان یک قانون ابلاغ و لازم‌اجرا می‌شود، اما برنامه‌ریزی برای برپایی مسابقاتی مبتنی بر رعایت حقوق حیوانات و ترویج آن بین دامدارها و علاقه‌مندان به فعالیت در این زمینه می‌تواند نخستین گام‌های کنار گذاشتن نبردهای خونین بین حیوانات با لیدری انسان‌ها باشد که باید با هماهنگی و برنامه‌ریزی نهادهای مختلفی مانند میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فرمانداری‌ها، جهاد کشاورزی، دامپزشکی و حفاظت محیط زیست انجام شود. در چنین صورتی می‌توان به پایان یافتن این سوءرفتارهای علیه حیوانات اهلی در کشور امیدوار بود.
