مدت‌هاست که فعالان حقوق حیوانات در اصفهان تلاش می‌کنند که باغوحش این شهر موسوم به باغوحش صفه تعطیل شود. حیوانات این باغ وحش روزگار بدی را پشت سر می‌گذارند. رویداد ۲۴ در این گزارش به مشکلات باغ وحش صفه و همچنین نگاه نمایندگان مجلس به مصائب حیات وحش در باغ‌وحش‌های کشور پرداخته است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از رویداد۲۴، شرایط بد نگهداری از حیوانات در باغ‌وحش‌های کشور از معضلاتی است که گویا قرار نیست حل و فصل شود. فرقی هم نمی‌کند که باغ وحش دست چه افراد یا سازمان‌هایی اداره شود در هر صورت جان و سلامت حیواناتی که از محیط طبیعی خود گرفته شده و اسیر قفس‌های نامناسب و شرایط وحشتناک زندگی می‌کنند، در خطر است. گاهی هم حیوانات در همین قفس‌ها به دنیا می‌آیند و از سرنوشت آن‌ها خبری در دست نیست آنچنانکه به گفته فعالان محیط زیست بیم سپرده شدن آن‌ها به قاچاقچیان حیات وحش نیز وجود دارد، گاهی هم این حیوانات در سکوت می‌میرند و مرگشان هم کسی را متاثر نمی‌کند.
وقتی سازمان‌های غیر متخصص مجوز مدیریت باغ وحش را از سازمان محیط زیست اخذ می‌کنند نباید انتظار داشت حیوانات ساکن در این مراکز شرایط خوبی را از سر بگذرانند. زیرا قطعا مهم‌ترین هدف این سازمان‌ها از تاسیس باغ وحش تنها کسب درآمد بیشتر است. شهرداری برخی از شهر‌های کشور از جمله این نهاد‌ها هستند که مجوز لازم را از سازمان محیط زیست می‌گیرند درحالیکه تخصصی درحوزه نگهداری از حیوانات ندارند. رویداد۲۴ پیشتر در گزارشی با عنوان «هویزه؛ جایی برای کشتن حیات وحش/ سکوتِ سازمان محیط زیست در سایه تولیت عجیب شهرداری» به این موضوع پرداخته بود.
جزئیات نگهداری حیوانات در باغ وحش صفه
حالا هم سال‌هاست که شهرداری اصفهان اقدام به اخذ مجوز از سازمان محیط زیست برای احداث باغ وحش در این شهر کرده است. باغوحش صفه، ۳۱۸ گونه جانوری بومی و غیربومی را در نامناسب‌ترین شرایط در دامنه کوه صفه زندانی کرده است آن هم در شرایطی که این باغ وحش همچون سایر باغ وحش‌های کشور با استاندارد‌های جهانی به لحاظ ظرفیت‌های علمی و فنی نگهداری حیوانات، فاصله زیادی دارد. جانمایی این باغوحش نیز به صورت غیراصولی انجام شده که علاوه بر نامناسب بودن آن برای حیوانات چهره طبیعی کوهستان صفه نیز مخدوش شده و در تضاد کامل با استقرار یک اسارتگاه برای حیوانات است. آنچنانکه فعالان محیط زیست می‌گویند رفتار حیوانات ساکن در این باغوحش نیز حکایت از شرایط بد نگهداری آنان و آْسیب‌هایی دارد که بر روح و جسم آن‌ها وارد نشده است.
«کوروش محمدی» رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان درباره علت عدم تعطیلی باغ وحش این شهر به رویداد۲۴ می‌گوید: کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر مصوبه‌ای مبنی بر تعطیلی باغ وحش اصفهان داشت که برای اجرا با مشکلاتی مواجه است. ۳۱۸ گونه حیوان در باغ وحش اصفهان نگهداری می‌شوند و با تعطیلی این مرکز جایی برای نگهداری از این حیوانات وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: پیش از اینکه مساله تعطیلی مرکز به رای گذاشته شود زمانی ۱۰ ماهه را مشخص کردیم تا توسط سازمان محیط زیست و همکاری شهرداری اصفهان برای نگهداری از این حیوانات بعد از تعطیلی باغ وحش چاره‌ای اندیشیده شود. اما در همین زمان با بحران کرونا مواجه شدیم و اصفهان هم تا مدتی پیش از شهر‌های با وضعیت قرمز کرونا بود و همچنان هم ما درگیر کرونا هستیم لذا امکان آن نبود که جلسات ویژه این موضوع را با حضور مسئولان سازمان محیط زیست کشور برگزار کنیم؛ لذا موضوع به تعویق افتاد. اما تصمیم کمیسیون محیط زیست شورای شهر و موافقت شهردار اصفهان همچنان پابرجاست.
محمدی خاطرنشان می‌کند: امیدواریم در شرایط مناسب مدیران سازمان محیط زیست کشور به اصفهان آمده و درباره تعیین تکلیف نهایی حیوانات باغ وحش تصمیم‌گیری کنند. اگر زمینه‌ها فراهم شود مصوبه کمیسیون برای تصمیم‌گیری نهایی به صحن علنی شورا می‌رود.
رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اصفهان درباره واگذاری باغ وحش به پیمانکار در یک مناقصه اظهار می‌کند: نگهداری از حیوانات از زمان شروع به کار این مرکز تا کنون با روش مناقصه و براساس تشریفات قانونی به پیمانکار واگذار شده است. امسال هم قرارداد پیمانکار قبلی تمام شد و نمی‌شد که حیوانات را بلاتکلیف رها کرد شهرداری مکانیزم و شرایط نگهداری نگهداری از حیوانات را ندارد و ناچار است آن را به پیمانکار واگذار کند.
باغ وحش صفه در اختیار پیمانکار شهرداری
«سپهر سلیمی» فعال محیط زیست، اما نظر دیگری داشته و به رویداد۲۴ می‌گوید: مشکلات باغوحشها و عدم رسیدگی به حیوانات حاضر در این مراکز مساله‌ای همگانی و کلی است. اما اعتراضات نسبت به شرایط نگهداری از حیوانات در باغوحش اصفهان یکی از قدیمی‌ترین اعتراضاتی است که حامیان حیوانات نسبت به این موضوع داشته‌اند.
وی با یادآوری اینکه اولین اعتراضات نسبت به باغوحش اصفهان درسال‌های ۸۲، ۸۳ رخ داده است، ادامه می‌دهد: همواره حامیان حیوانات در اصفهان خواستار تعطیلی این مرکز بوده‌اند، زیرا علاوه بر اینکه شرایط نگهداری از حیوانات در این باغوحش بد بود، حامیان حیوانات معتقد بودند که در شان اصفهان نیست که چنین مرکزی را داشته باشد و برای شهر با سابقه فرهنگی و تاریخی اصفهان وجود چنین مرکزی تنها یک آبروریزی است.
این فعال حقوق حیوانات با اشاره به اینکه این باغ وحش در اواسط دهه ۸۰ مدتی تعطیل شد، عنوان می‌کند: اما بعد از این مدت بار دیگر مکان جدیدی را برای باغوحش راه‌اندازی کردند این مکان جدید ابتدا قرار نبود باغوحش شود بلکه بنا بود در دره زیر تله‌کابین منطقه صفه گونه‌های علفخواری که امکان بازگشت به طبیعت را ندارند نگهداری شوند، مانند قوچ و میشی که مثلا از افراد متخلف گرفته شده بودند و شرایط بازگشت به طبیعت را نداشتند. این دره محیطی طبیعی و کاملا باز بود و می‌توانست جاذبه گردشگری هم داشته باشد. اما کم‌کم این مرکز دارای قفس شد و گونه‌های گوشتخوار هم به آن اضافه شد. در حالیکه در باغوحش قبلی قرار بود این گونه‌ها مانند شیر و گرگ حذف شوند.
وی با بیان اینکه باغوحش جدید همچنان در حال توسعه است، اظهار می‌کند: حدود ۳ سال پیش کمیسیون محیط زیست شورای شهر اصفهان طی مصوبه‌ای اعلام کرد که باغوحش صفه تعطیل شود، اما این مساله متوقف ماند و اجرا نشد تا اینکه بار دیگر حامیان حیوانات اعتراض کردند و فیلم و عکس‌هایی از این باغوحش منتشر شد که نشان می‌دادند شرایط حیوانات در این باغوحش مناسب نیست. ابتدای امسال اعتراضات بار دیگر شروع شد و بار دیگر کمیسیون محیط زیست تصویب کرد که باغوحش صفه تعطیل شود. روزنامه اصفهان زیبا روز ۱۷ اردیبهشت مطلبی در این باره منتشر کرد که در آن بیش از نیمی از اعضای شورای شهر اصفهان اعلام کرده بودند این باغوحش باید تعطیل شود. اما بازهم شورای شهر به این مصوبه وفادار نبود.
سلیمی با اشاره به برگزاری مناقصه‌ای از سوی شهرداری اصفهان در مرداد ماه برای واگذاری اداره باغ وحش به پیمانکار، می‌گوید: پاسخ مدیریت شهری اصفهان آن بود که تا زمان تعطیلی مرکز باید این باغ وحش اداره شود. شهردار اصفهان هم اعلام کرد که اگر شورای شهر تصویب کند باغ وحش را تعطیل می‌کنیم. این درحالی است که پیمانکارانی که با شهرداری همکاری می‌کنند لزوما تخصص خاصی در خصوص نگهداری از حیوانات ندارند. اصلا موضوع تخصص در چنین مناقصاتی مطرح نیست. مساله مالی در مناقصه بیشتر مطرح است.
وی با بیان اینکه به مناقصه گذاشتنن اداره باغوحشها اقدامی وحشتناک است، عنوان می‌کند: در چنین اقدامی حیوانات را تقلیل می‌دهید به ابزار که با کمترین هزینه از آن‌ها نگهداری شود. اما سوال این است که اگر مدتی دیگر هزینه‌ها افزایش یافت قرار است باغ وحش چگونه اداره شود و حیوانات آن به چه شکل مورد رسیدگی قرار بگیرند.
وی تصریح می‌کند: به اعتقاد من شهرداری و شورای شهر اصفهان، به‌ویژه کمیسیون اجتماعی و محیط زیست طرفداران حقوق حیوانات را بازی داده‌اند و احتمالا دنبال آن بوده‌اند که زمان بگذرد و دوره کاریشان به پایان برسد. در خصوص باغوحش اصفهان عملکرد آن‌ها با آنچه شعار می‌دهند و در رسانه‌ها اعلام کردند همخوانی نداشته است. به عنوان یک شهروند توقع دارم که شورای شهر به اصول خود وفادار باشد. وقتی ۲ بار کمیسیون اجتماعی و محیط زیست رای به تعطیلی باغوحش می‌دهد کمترین اقدامی که باید انجام شود آن است که مصوبه در صحن علنی شورای شهر مطرح شده و به رای گذاشته شود. اما این موضوع ۲ بار در کمیسیون تصویب شده، اما هنوز به صحن شورا نرفته است.
برخورد منفعلانه اداره محیط زیست اصفهان با باغوحش صفه
این فعال محیط زیست اضافه می‌کند: مساله دیگر آن است که در اردیبهشت ماه مدیرکل محیط زیست اصفهان هم بازدیدی از باغوحش داشتند، اما اداره محیط زیست اصفهان هم بسیار منفعلانه با این موضوع برخورد کرد. ما نمی‌دانیم چه ماجرایی پشت پرده است که اصرار دارند این باغوحش حفظ شود. اگر از منظر جاذبه گردشگری به مساله نگاه می‌کنند نیز اصفهان سرشار از جاذبه گردشگری است و وجود باغ وحش تنها مایه آبروریزی برای چنین شهری است.
وی خاطرنشان می‌کند: وقتی مدیران شهری اعتقادی به حفاظت از محیط زیست نداشته باشند هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد. آن‌ها شعار‌های قشنگی می‌دهند، اما در عمل اتفاقی نمی‌افتد، زیرا اراده‌ای برای حل این مشکل وجود ندارد. اداره کل محیط زیست اصفهان هم در عمل از عهده نظارت بر باغوحش برنمی‌آید. در بازدیدی که در اردیبهشت ماه از این باغ وحش داشتند متوجه تلفات و شرایط بدی که در این باغ وحش وجود دارد شد و حتی در اتاق مدیریت این مرکز هم انواع گونه‌های تاکسیدرمی شده را مشاهده کرد. البته تنها باغ وحش نیست که تلفات داشته و باغ پرندگان اصفهان نیز تلفات داشته است.
فرقی نمی‌کند زرافه‌ای در باغ وحش صفا دشت بمیرد که مالک آن شخص حقیقی است یا ببر سفید و ماده شامپانزه به دلیل شرایط غیراصولی نگهداری در باغ وحش ارم تهران جانشان از دست برود، باغ وحشی که متعلق به بنیاد مستضعفان است. در هر صورت این مسائل نشان می‌دهد که سازمان حفاظت از محیط زیست به وظیفه خود در خصوص حمایت از حیات وحش و نظارت بر باغوحشها آنچنان هم نظارت نمی‌کند. با ۲ تن از نمایندگان مجلس یازدهم درباره نقش نظارتی سازمان محیط زیست و آنچه در باغ‌وحش‌های کشور می‌گذرد به گفتگو نشستیم.
عدم رسیدگی به حیوانات در باغوحشها حیوان آزاری نیست!
«پروین صالحی مبارکه» نماینده مجلس یازدهم در این خصوص به رویداد۲۴ می‌گوید: موضوعی که همیشه باید مورد توجه قرار بگیرد، ایجاد بستر‌های لازم برای حفاظت و نگهداری از حیوانات و به‌ویژه گونه‌های کمیاب است. از این‌رو هرگونه کوتاهی که در محافظت و نگهداری حیوانات صورت بگیرد، پیگیری را از طرف ما که نمایندگان مجلس هستیم لازم و ضروری می‌کند.
وی می‌افزاید: ما باید برای محافظت از حیوانات و به‌ویژه گونه‌های کمیاب، برنامه و راهکار داشته باشیم. وقتی بدون برنامه ظاهر می‌شویم، حیوانی که نادر است با بیماری و مشکلاتی روبرو می‌شود. کمترین کار این است که هم‌اکنون، جدی وارد موضوع شویم که این حوادث ناراحت‌کننده تکرار نشود.
این عضو فراکسیون محیط زیست در پاسخ به این پرسش که این اتفاق را می‌توان حیوان‌آزاری نامید؟ عنوان می‌کند: این اتفاق را حیوان‌آزاری نمی‌دانم، اما کم‌دقتی در محافظت، آن هم از گونه‌های کمیاب، نتیجه‌ای را به همراه دارد که هم حیوان اذیت می‌شود و هم برخی افراد جامعه که این اخبار را دنبال می‌کنند.
در همین رابطه، «لطف‌الله سیاهکلی» نماینده قزوین نیز به رویداد۲۴ می‌گوید: این‌دست اتفاقات مثل خیلی از خبر‌های بدی که ما می‌رسد، ریشه در مشکلات مدیریتی دارد. باید مدیران متخصص و کاربلد در راس کار باشند. مدیری که تجربه ندارد نباید محور یک کار تخصصی شود.
وی اظهار می‌کند: در بحث نگهداری حیوانات، تخصص و تامین منابع مالی هر دو مهم هستند. پس اول باید بررسی کرد و دید کدام از این دو مشکل در مشکلات باغوحشها پررنگ بوده است گرچه امکان دارد هر دو نکته به اندازه هم، در به‌وجود آمدن این وضع دخیل بوده باشد.
سیاهکلی عنوان می‌کند: شاید عده‌ای معتقد باشند این وضع به‌وجود آمده، حیوان‌آزاری باشد، اما من می‌گویم این شرایط، حاصل سهل‌انگاری و جهل است که متاسفانه باعث شده حیوان در رنج و عذاب باشد.
وی تصریح می‌کند: در وهله اول باید شرایط زیست‌محیطی را برای زندگی حیوان ایجاد کرد و سپس روی به نگهداری آن آورد. اگر نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم، نباید مسئولیت نگهداری حیوان را به عهده بگیریم. ما برای اصلاح مدیریتی خود در این حوزه نیازمند قانون جدید نیستیم، بلکه باید شکل مدیریت‌ها را تغییر داد. حال اگر اصلاح قانون هم لازم باشد، مجلس کاملاً آماده کار در این زمینه است.
به گزارش رویداد ۲۴ نکته جالب توجه در سخنان نمایندگان مجلس آن است که هیچیک شرایط نامطلوب نگهداری از حیوانات در باغوحشها را از مصادیق حیوان‌آزاری نمی‌دانند. مشخص نیست اگر عدم رسیدگی به حیوانات و به خطر انداختن جان و سلامت آنان حیوان آزاری نیست پس چه نامی می‌توان بر این مساله نهاد؟ از سوی دیگر هر دو نفر درباره شرایط حیوانات در باغوحشها بر بدیهیاتی تاکید می‌کنند که همه از ضرورت آن باخبر هستند، اما هیچیک راهکار و برنامه‌ای در خصوص آن ارائه نمی‌دهند.
