حکیم مهر - «رنگ کردن گنجشک و فروختن آن به جای قناری» اما این بار با اندکی تفاوت! داستان این روزهای فروش گوشت بز در قالب گوشت مخلوط گوسفندی شاید مصداق بارز این ضرب‌المثل معروف ایرانی است، هر چند که این موضوع به زعم مسئولان چندان ایرادی ندارد.
آمارهای وزارت جهاد کشاورزی حاکی از میزان تولید سالانه گوشت بز به اندازه یک سوم گوشت گوسفند در کشور است که گاهی امکان دارد این نوع گوشت با عنوان گوشت گوسفند در اختیار مردم قرار بگیرد.
سخنان مسئولان مربوطه نیز محتمل بودن این موضوع را تایید می‌کند و به نظر می‌رسد اگر گوشت بز در قالب گوشت مخلوط گوسفندی همراه این نوع گوشت به دست مردم برسد با وجود اینکه به نظر می‌رسد تفاوت قیمتی بین این دو نوع گوشت وجود دارد اما تخلف محسوب نمی‌شود.
تنها موردی را که مسئولان تخلف اعلام می‌کنند این است که اگر گوشت بز با عنوان گوشت گوسفند به فروش برسد تخطی محسوب می‌شود.
به گزارش خبرنگار بازرگانی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، طبق آمارهای اعلام شده از سوی معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی در حالی که میزان تولیدات گوشت گوسفندی سالانه کشور 345 هزار تن است، بیش از 127 هزار تن گوشت بز نیز سالانه تولید می‌شود. با این آمار وزارت جهاد کشاورزی، به نظر می‌رسد نوع گوشت‌های مصرفی کشور در کنار گوشت گوسفندی، گوشت بز هم است که امکان دارد گاهی این دو یکی انگاشته شوند.
یک مقام مسئول وزارت بازرگانی نیز تایید می‌کند که فروش گوشت با عنوان گوشت مخلوط که شامل گوشت بز و گوشت گوسفند بی‌کیفیت باشد اشکالی ندارد اما اگر گوشت بز را که مخلوط با گوشت گوسفند است بخواهند مجزا با عنوان گوشت گوسفند عرضه کنند یا گوشت بز را به جای گوشت گوسفند بفروشند تخلف است.
مدیرکل دفتر تامین و توزیع وزارت بازرگانی در این مورد به ایسنا گفت: گوشت بز در مناطق مختلف کشور با فرهنگ‌های مختلف عرضه می‌شود و طبیعتا عرضه‌کنندگان آن هم براساس قیمت‌هایی که خرید می‌کنند، آن را عرضه می‌کنند.
یدالله صادقی با بیان اینکه مصرف گوشت بز اشکالی و منعی ندارد، افزود: هر کالایی در بازار، در شرایط عرضه و تقاضا قیمت خودش را دارد و طبیعتا چناچه کالایی که ارزش کمتری دارد را بخواهند با کالایی که ارزش بیشتری دارد، بفروشند تخلف محسوب می‌شود و حتما بازرسان رسیدگی می‌کنند.
وی با اشاره به بازرسی‌های وزارت بازرگانی، متذکر شد: مشخصات فنی گوشتی که وارد شبکه می‌شود، بر روی آن درج می‌شود و در شرکت پشتیبانی امور دام تمام مشخصات کالا به دقت روی بسته‌بندی درج خواهد شد.
صادقی در پاسخ به این سوال که آیا این سخنانش به منزله آن است که اگر گوشتی از نوع گوشت بز باشد، روی آن نوع گوشت ذکر می‌شود؟ اظهار کرد: هر نوع گوشتی که باشد ذکر می‌شود.
* امکان مخلوط شدن گوشت بز با گوسفند
یک کارشناس گوشت نیز به نوعی سخنان مدیر کل دفتر تامین و توزیع وزارت بازرگانی را تایید و اظهار کرد: در فروشگاه‌های زنجیره‌ای گوشت قابل رویت است، اما هنگامی که گوشت بسته‌بندی می‌شود، امکان دارد که گوشت بز با گوشت گوسفند مخلوط شود.
با وجود این علی خندان‌روی جوان، رییس اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاوی تصریح کرد: اصلا گوشت بز نداریم و گوشت بز وارد تهران نمی‌شود. شایعه است. در شهرستان‌ها گوشت بز برای خودشان دارند. در قصابی‌های تهران گوشت بز نیست.
این در حالی است که حتی خود رییس سازمان بازرگانی تهران هم این قدر مصمم نمی‌تواند این موضوع را تکذیب کند.
عباس قبادی، رییس سازمان بازرگانی تهران در این مورد با اشاره به نظارت دامپزشکی عنوان کرد: گوشت بز اگر مشکل بهداشتی نداشته باشد، حساسیتی نداریم و خود دامپزشکی باید این را تشخیص دهد.
* فروش گوشت بز به صورت مخلوط ایرادی ندارد
در این شرایط که گفته می‌شود امکان مخلوط شدن گوشت بز و گوسفند وجود دارد مقامات وزارت بازرگانی تایید می‌کنند اگر این اتفاق رخ دهد تخلف نخواهد بود. چرا که از نگاه آن‌ها گوشت بز هم یک نوع گوشت گوسفند است که وقتی برای گوشت مخلوط گوسفندی می‌خواهند ترکیبی از انواع گوشت‌های بی‌کیفیت را عرضه کنند از گوشت گوسفند نیز استفاده می‌کنند.
پاسخ مسئولان وزارت بازرگانی نسبت به احتمال عرضه گوشت بز به جای گوشت گوسفند این است که فروش گوشت با عنوان گوشت مخلوط که شامل گوشت بز و گوشت گوسفند بی‌کیفیت باشد اشکالی ندارد اما اگر گوشت بز را به جای گوشت گوسفند بفروشند تخلف است.
مدیرکل دفتر تامین و توزیع وزارت بازرگانی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آن وقت این نوع گوشت را نمی‌توان به نام گوشت گوسفند عرضه کرد؟ اظهار کرد: به نام بره نمی‌دهند، وگرنه بز هم چیزی از گوسفند است. بز هم که گوسفند است و غیر از گوسفند که نیست. مثلا گوشت وارداتی به چند نوع ران، قلوه‌گاه و مورد دیگر تقسیم‌بندی می‌شود که اگر بخواهید آن را به تفکیک خرید کنید طبیعتا قیمت آن گران‌تر است و یکسری از آن هم ارزان‌تر است. وقتی همه این‌ها را که در یک پکیج با یک قیمت واحد عرضه می‌کنند، آن وقت ارزان‌تر است.
این مقام وزارت بازرگانی خاطرنشان کرد: تمام گوشت‌هایی که از نظر سازمان دامپزشکی کشور سالم هستند و قابلیت مصرف دارند را در واحدهای عرضه‌کننده به صورت مخلوط می‌توان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داد و به صورت مجزا هم هر کسی بخواهد گوشتی را مجزا بخرد طبیعتا قیمت آن گوشت گران‌تر است.
در حالی است اعلام شده که فروش گوشت بز در قالب گوشت مخلوط گوسفندی ایرادی ندارد که به نظر می‌رسد این دو نوع گوشت تفاوت قیمت دارند.
برخلاف سخنان یک کارشناس که تایید کننده وجود تفاوت قیمت بین دو گوشت بز و گوسفند رییس اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گوسفندی اعتقاد دارد که گوشت بز "مساعد" باشد تفاوت قیمتی با گوسفند ندارد. این نشان می‌دهد که گوشت بز نامساعد را که با گوشت گوسفند مخلوط کنند آن وقت بین آن‌ها تفاوت قیمتی وجود دارد که تخلف محسوب می‌شود.
* عرضه بز به جای گوسفند تخلف است
صادقی بیان کرد: اگر بخواهند مخلوط بفروشند مشکلی ندارد اما اگر مثلا نقره را به جای طلا بفروشند هم فروش نقره خلاف نیست اما اگر آن را به جای طلا بفروشند به اندازه تفاوت قیمت آن‌ها خلاف است.
قبادی، رییس سازمان بازرگانی تهران هم در این مورد متذکر شد: اگر بخواهند به جای گوشت گوسفندی، گوشت بز را عرضه کنند، این تخلف است. مثلا شما به قصاب می‌گوییم گوشت می‌خواهم یک گوشتی به شما می‌دهد که ممکن است گوشت بز هم باشد اما زمانی شما می‌گویید من گوشت گوسفندی می‌خواهم که اگر گوشت بز بدهد تخلف می‌شود.
وی ادامه داد: تاکنون از این نوع تخلف‌ها به ما گزارش نشده است.
رییس سازمان بازرگانی تهران با بیان اینکه "ما هم توزیع گوشت بز نداشتیم" خاطرنشان کرد: در ایامی که عرضه گوشت کمتر شده بود، نظر ما بیشتر این بود که گوشت گوسفندی عرضه شود.
فروش گوشت بز به جای گوشت گوسفند در حالی تخلف اعلام می‌شود که به نظر می‌رسد این موضوع از دو بعد تخطی محسوب می‌شود؛ یکی به دلیل تفاوت قیمت و دیگری به دلیل تفاوت کیفیت که جدای از این‌ها به هر ترتیب یک مصرف‌کننده باید بداند نوع گوشتی که مصرف می‌کند چیست.
در مورد این دو علل رییس اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گوسفندی با ارائه توضیحاتی عنوان کرد که تفاوت قیمت چندان نیست.
وی در این مورد اظهار کرد: گوشت بز اگر گوشت مساعدی باشد، با گوشت گوسفند تفاوت قیمت ندارد و تنها در صورت درخواست مشتری گوشت بز عرضه می‌شود.
نکته قابل توجه این است که به زعم او، گوشت بز اگر مساعد باشد با گوشت گوسفند تفاوت ندارد.
اما گوشت بز نامطلوب تفاوت قیمت با گوشت گوسفندی دارد که به گفته مقامات دولتی اگر این نوع گوشت بز با گوشت گوسفند در قالب گوشت مخلوط عرضه شود ایرادی ندارد. در صورتی که این نوع گوشت نامطلوب بزی ارزش کمتری نسبت به آن گوشت گوسفند دارد که از این نظر همان گوشت مخلوط هم انگار به دلیل تفاوت قیمت داشتن تخلف محسوب می‌شود.
* امکان جداسازی لاشه نیست
در حالی که مقامات وزارت بازرگانی اعلام کرده‌اند که عرضه گوشت بز به جای گوشت گوسفند تخلف است اما فروش به صورت مخلوط ایرادی ندارد. از سوی دامپزشکی هم اعلام شده که امکان جداسازی مهیا نیست.
مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی دامپزشکی با بیان اینکه هم‌اکنون فقط مهر تایید سلامت و بهداشت گوشت بر محصولات تولیدی کشتارگاه‌ها زده می‌شود، تاکید کرد: تنها راه ردیابی و کنترل سلامت و نوع گوشت و شناسنامه محصول تولیدی است که حقوق مصرف‌کنندگان را رعایت می‌کند اما به دلایل مختلف، سیستم نشانه‌گذاری را در گوشت قرمز و گوشت مرغ اجرایی نمی‌کنند.
دکتر هادی تبرایی در گفت‌وگو با ایسنا درباره عرضه گوشت بز به جای گوسفند، اظهار کرد: رسیدگی به تقلبات جابه‌جایی عرضه نوع گوشت به عهده تعزیرات حکومتی و دیگر مراجع است. سازمان دامپزشکی تنها به سلامت، بهداشت و کشتار شرعی دام نظارت دارد و گوشت بز یا گوسفند از نظر دامپزشکی قابلیت مصرف دارد اما اطلاع داشتن از نوع گوشت حق مصرف‌کننده است.
تبرایی اضافه کرد: در حال حاضر که سیستم بسته‌بندی و تگ‌گذاری در گوشت قرمز صورت نمی‌گیرد، امکان جداسازی لاشه در مراکز کشتارگاه و مراکز عرضه وجود ندارد، همچنین اطلاعی از تاریخ تولید، مشخصات کشتار و کیفیت لاشه نیست که اگر سیستم بسته‌بندی یا تک‌گذاری اجرایی شود حقوق مصرف‌کنندگان رعایت خواهد شد و مهمتر از تشخیص نوع گوشت، مشخصات سلامت، بهداشت و تاریخ تولید گوشت قابل شناسایی می‌شود.
وی ادامه داد: بازرسی قبل از کشتار به منظور نداشتن بیماری در دام زنده، نظارت بهداشتی و شرعی در حین کشتار، استحصال لاشه و جداسازی و خروج احشام در کشتارگاه‌ها تحت نظارت دامپزشکی صورت می‌گیرد و دامپزشکی مهر تایید سلامت و شرعی را بر لاشه می‌زند.
به گفته او زمانی می‌توان مشخصات و تاریخ تولید را روی گوشت اعمال کرد که بسته‌بندی صورت گیرد و یا تک‌گذاری به لاشه اضافه شود.
تبرایی، مدیر کل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی دامپزشکی بسته‌بندی و تگ‌گذاری را دو راه شناسایی گوشت بز از گوشت گوسفند عنوان و اظهار کرد: طی یک راهکار مقطعی قرار است سیستم تک‌گذاری (برچسب شناسنامه) در استان‌ها انجام شود البته در این روش نیز راه‌های تقلب زیادی وجود دارد. چرا که در صورت آغشته‌شدن به خون‌آبه برچسب از لاشه جدا، پاره یا ناخوانا می‌شود، لذا تنها راه ردیابی، کنترل سلامت، تاریخ تولید و نوع گوشت و بسته‌بندی گوشت قرمز است اما به دلیل عوامل مختلف این سیستم نشانه‌گذاری را اجرایی نمی‌کنند و برای اجرای این طرح همکاری نیست. همچون بسته‌بندی گوشت مرغ در استان تهران که از سال 87 مطرح شد و با وجود فراهم بودن همه امکانات هربار در مرحله پایانی از اجرای آن طفره رفتند.
وی یادآور شد: اعمال طرح بسته‌بندی گوشت مرغ و گوشت قرمز وظیفه دامپزشکی است، اما این اقدام به تنهایی توسط دامپزشکی محقق نخواهد شد. بلکه همه عوامل اعم از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بازرگانی، بخش خصوصی و دیگر عوامل دخیل در این چرخه باید همکاری داشته باشند و عزم کلی را می‌طلبد.
* نحوه تشخیص گوشت بز از گوسفند
در مورد نحوه تشخیص این دو نوع گوشت می‌توان به سخنان رییس اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گوسفندی اشاره کرد که علی‌اصغر ملکی در این مورد گفت: گوشت بز رنگ کبود‌تر دارد و بر روی گوشت بز به مراتب موی بز است و موی بز تا بی‌نهایت دنبال گوشت است و کم و بیش دیده می‌شود. موی بز نیز مشخص و بلند مثل موی دم اسب است.
یک کارشناس نیز در این مورد بیان کرد: گوشت بز را می‌توان از گوشت گوسفند تمیز داد، چرا که گوشت بز خیلی کم‌چرب است. نسبت به گوشت گوسفند تیره‌تر و قرمز‌تر است. دنبه ندارد و میزان کشیدگی ران آن متفاوت است.
در این شرایط که به نظر می‌رسد مردم به سختی می‌توانند گوشت بز را از گوشت گوسفند تشخیص بدهند و به زعم مسئولان فروش گوشت بز همراه با گوشت مخلوط گوسفند ایرادی ندارد به نظر می‌رسد پدیده عادی‌شده‌ای است که گوشت بز با نام گوشت گوسفند بر سر سفره‌های مردم وجود داشته باشد؛ هرچند خود مسئولان هم تاکید دارند که نباید گوشت بز را در قالب گوشت گوسفند به دست مردم داد.
