به بهانه ۷ آوریل، روز جهانی بهداشت:
دامپزشکان؛ تلاشگران خط مقدم مبارزه با مخاطرات بهداشتی جامعه
سید محمد هادی موسوی
کارشناس علوم آزمایشگاهی دامپزشکی
روز جهانی بهداشت (World Health Day ) مقارن با هفتم آوریل (۱۸ فروردین) است که به مناسبت اولین مجمع جهانی بهداشت در سال ۱۹۴۸، توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO ) تعیین شده و از سال ۱۹۵۰ به بعد، این روز هر سال تحت نظارت مجمع بهداشت جهانی و دیگر سازمان‌های مرتبط جشن گرفته می‌شود.
امروزه جمعیت جهان به سرعت در حال رشد است و تامین مواد غذایی سالم و بهداشتی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مباحث جوامع انسانی می‌باشد. دامپزشکی بنا به وظیفه قانونی و ذاتی خود عهده‌دار تامین بهداشت دام و فرآورده‌های خام تولید شده از دام می‌باشد و برای رسیدن به این هدف، اقدامات خود را در جهت تامین سلامت دام و فرآورده‌های آن را با تمام توان انجام می‌دهد تا درنهایت با تامین مواد غذایی سالم، سلامت مصرف‌کنندگان را تامین نموده و موجب ارتقاء سطح بهداشت عمومی جامعه شود.
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، از میان ۱۷۰۹ عامل بیماری‌زا و عفونی، ۸۳۲ عامل (۴۹ درصد) و از میان ۱۵۶ بیماری نوپدید ۱۱۴ مورد (۷۳ درصد) که از طروق مختلف از جمله مصرف فرآورده‌های خام دامی مثل گوشت، شیر و... یا استفاده از فرآورده‌های غیرخوراکی مثل پشم، پوست، مو، پر و... یا از طریق تماس‌های فیزیکی مستقیم و غیرمستقیم با حیوانات و قرار گرفتن در چرخه‌های زیست‌محیطی عوامل بیماری‌زا، می‌توانند باعث انتقال انواع این بیماری‌ها از حیوانات به انسان‌ها شده و خطراتی جدی برای سلامت انسان‌ها ایجاد نمایند.
انواع مختلف بیماری‌ها از جمله سل، بروسلوز (تب مالت)، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان، شاربن (سیاه زخم)، هاری و... و در سال‌های نه‌چندان دور به صدا در آمدن زنگ خطر شیوع بیماری‌های نوپدید از جمله جنون گاوی، ابولا، سارس، مرس، آنفلوانزای خوکی و بویژه آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان که طی چند سال اخیر، هر از چند گاهی شاهد طغیان آن در پرندگان آزاد پرواز و طیور پرورشی و بومی در جهان هستیم، مثال‌هایی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات هستند که تهدیدات بالقوه برای انسان‌ها به شمار می‌روند.
در همه‌گیری اخیر و شیوع سریع بیماری کرونا در جهان که یک بیماری مشترک بین حیوان و انسان بوده و توانسته است از حیات وحش به جامعه انسانی منتقل شود، همگان به اهمیت نقش حیاتی و مهم دامپزشکان در پیشگیری از انتقال بیماری‌های خطرناک از حیوانات به انسان‌ها پی بردند و چه بسا اگر فعالیت‌های شبانه‌روزی و خستگی‌ناپذیر آنها در مبارزه با بیماری‌های مشترک نبود، امروز شاهد بروز و شیوع بیماری‌های متعدد که گاها بسیار خطرناک‌تر از کرونا هستند، در جوامع انسانی بودیم.
مجموعه دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی اقداماتی از قبیل کنترل بهداشتی دامداری‌ها، مرغداری‌ها، مراکز تکثیر و پرورش آبزیان، کنترل بهداشتی خوراک تولیدی برای دام، طیور و آبزیان، کنترل و نظارت بهداشتی بر مصرف داروهای دامپزشکی، کنترل و نظارت بهداشتی بر تردد و نقل و انتقال دام زنده و فرآورده‌های آن، نظارت و کنترل بهداشتی بر کشتارگاه‌های دام و طیور و مراکز فرآوری و بسته‌بندی فرآورده‌های خام دامی و همچنین نظارت بر مراکز عرضه فرآورده‌های خام دامی و میادین دواب را با هدف کنترل بیماری‌های مشترک و پیشگیری از انتقال آنها به انسان‌ها انجام می‌دهند.
در نهایت باید گفت بزرگداشت روز جهانی بهداشت بدون در نظر گرفتن فعالیت‌های بی‌شمار دامپزشکی و نقش اساسی آن در جهت کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام و تامین مواد غذایی سالم با منشاء دامی، غیرممکن بوده و نیل به هدف ارتقای بهداشت و سلامت جامعه، امکان‌پذیر نخواهد بود.
