حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که در آن مردم شهرستان نیکشهر استان سیستان و بلوچستان، در شرایطی غیرعادی و غیربهداشتی در حال دریافت و حمل مرغ زنده از یک مرغداری بودند. اگرچه در ابتدا این فیلم با ادعای دستبرد مردم به یک مرغداری در فضای مجازی منتشر شد، اما بعدا رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نیکشهر ضمن تکذیب سرقت، اعلام کرد که فیلم مربوط به فروش مرغ زنده در یکی از مراکز عرضه مرغ زنده در این شهرستان و حین تحویل سهمیه یک‌هزار قطعه مرغ به مردم است! اظهار نظری که بیشتر شبیه به عذر بدتر از گناه بود.
پایگاه خبری تحلیلی حکیم مهر به منظور روشن شدن جزئیات این اتفاق، به سراغ مدیرکل دامپزشکی استان سیستان و بلوچستان رفت که در ادامه توضیحات «دکتر مهدی حسینی» را می‌خوانید:
حکیم مهر: آقای دکتر، ماجرای این ویدیو چه بود؟
یک مشکل اصلی در بحث مرغداری‌ها و همچنین زنجیره تولید و پرورش مرغ که در استان سیستان و بلوچستان داریم، این است که زنجیره کامل مرغ مادر تا حلقه آخر که کشتارگاه باشد، وجود ندارد. معضلی که این مسئله ایجاد می‌کند، متاثر از وسعت استان است که می‌توان گفت از شمال تا جنوب آن تقریبا ۱۲۰۰ کیلومتر مسافت است و ما فقط ۴ کشتارگاه طیور داریم که البته تا نیمه سال گذشته هم کاملا غیرفعال بودند. به دلیل غیرفعال بودن این کشتارگاه‌ها، بحث عرضه مرغ زنده مطرح بود که با هماهنگی‌های زیاد و پیگیری‌هایی که از طریق استانداری و مراجع قضایی صورت گرفته بود، باز هم به نتیجه نمی‌رسید، چون عملا کشتارگاه فعالی نداشتیم.
ابلاغیه‌ای از سمت وزارتخانه آمد، مبنی بر اینکه مرغداران از آنجا که نهاده دولتی می‌گیرند، باید مرغ خود را به صورت صد در صد با قیمت مصوب به کشتارگاه تحویل دهند و اگر تحویل ندادند، نهاده دوره بعد را از سامانه تحویل نمی‌گیرند. این موارد باعث شد که مرغداران درصدی از مرغ خود را تحویل دهند و با این کار، کشتارگاه‌های استان تقریبا از ۳ ماه قبل فعال شوند. کشتارگاه‌های استان سیستان و بلوچستان متمرکز است. یکی از آنها در ایرانشهر که تقریبا مرکز استان است و ۲ کشتارگاه دیگر هم در شمال استان و در شهرستان‌های زاهدان و زابل مستقر هستند. شرایط برخی شهرستان‌ها مثل نیکشهر، فنوج، چابهار، کنارک و سرباز به گونه‌ای است که مسافت آنها تا کشتارگاه‌ها زیاد و گاهی تا ۴۰۰ یا ۵۰۰ کیلومتر است که این مساله، هزینه‌ای را برای حمل مرغ به کشتارگاه دارد.
از طرفی مرغ تولید داخل شهرستان است و زمانی که آن را به کشتارگاه می‌برند، شهرستان انتظار دارد به همان نسبتی که مرغ کشتار روز را تحویل داده، برای شهرستان تحویل بگیرد. این چند مورد باعث شده بود که در ایام تعطیلات نوروز این هماهنگی به هم بخورد، یعنی مثلا کشتارگاه آن طور که در روزهای دیگر فعال بود، در ایام تعطیل فعالیت نداشت؛ خودروی حمل و نقل پیدا نمی‌شد و به‌خصوص اینکه یک تنش و کمبود مرغ در سطح کشور و با شدت بیشتر در استان سیستان و بلوچستان وجود داشت. نتیجه اینکه ستاد تنظیم بازار شهرستان‌ها و به خصوص شهرستان‌هایی که فاصله آنها با کشتارگاه زیاد است، به‌خاطر رفاه حال مصرف‌کننده این کار را انجام دادند، اما قطعا این کار مغایر موازین بهداشتی بوده و موافقت دامپزشکی را هم نداشته است. اما با توجه به شرایط خاص شهرستان، گفتند در حال حاضر مرغ ما آماده عرضه است و از طرفی بحث حمل به کشتارگاه امکان‌پذیر نیست و باز باید مرغ کشتار روز را برگردانیم، لذا مصوب کردند که مرغ را به صورت زنده و با قیمت مصوب تنظیم بازار شهرستان، به مردم تحویل دهند.
از آنجاکه تقاضا زیاد و میزان مرغ تولیدی کم بوده است، این شرایطی که در فیلم منتشر شده در فضای مجازی ملاحظه فرمودید، ایجاد شده بود. اما اینکه مردم به یک مرغداری هجوم برده و بدون هماهنگی با مرغدار، مرغ‌ها را برده باشند، چنین چیزی نبوده است. در واقع این شکل عرضه، پیرو آن مصوبه شهرستانی بوده است.
حکیم مهر: از نظر شما آیا مصوبه درستی بوده است؟
همین دیروز که جلسه‌ای در ستاد تنظیم بازار استان و به صورت ویدیو کنفرانس با فرمانداران شهرستان‌ها داشتیم، هم ما به‌عنوان متولی بحث بهداشت و هم خود معاون اقتصادی استاندار این مساله را به فرمانداران گوشزد کردیم که اگر مصوبه‌ای در داخل شهرستان گذرانده می‌شود، باید مطابق با ضوابط و دستورالعمل‌ها و مصوبات ستاد استانی و ملی باشد و به هیچ عنوان هیچ‌کس این را تایید نکرد که این کار شهرستان با توجه به شرایط بحرانی وقت، کار درستی بوده است. کمااینکه حتما بایستی از طریق استانداری و شرکت پشتیبانی امور دام نسبت به تهیه و تامین مرغ کشتار روز یا مرغ منجمد تنظیم بازاری برای تامین مصرف شهروندان اقدام می‌شد، نه اینکه سرخود چنین تصمیمی بگیرند؛ همه این را اتفاق را محکوم کردند.
حکیم مهر: آیا الزامی برای کشتارگاه ها وجود ندارد که تعطیل نباشند و به صورت منظم کار کنند؟ به هر حال این شکل عرضه به خاطر معضلات بهداشتی فراوان، چندین سال است که ممنوع شده است. آیا این توجیه مناسبی است؟
توجیه که نیست اما همه آن هم مربوط به بحث تعطیلی کشتارگاه نیست. در واقع شهرستان راحت‌ترین راه را انتخاب کردند وگرنه ما ۳ کشتارگاه داشتیم و روزی نبوده که کشتارگاه تعطیل داشته باشیم. در حالی که خیلی از نقاط کشور اول و دوم فروردین را تعطیل بودند، اما کشتارگاه زاهدان ما که مرکز استان است، حتی روز ۳۰ اسفند و اول و دوم فروردین را هم فعال بوده است. اینها بهانه است.
حکیم مهر: چه بهانه‌ای؟
علت اینکه سال‌ها کشتارگاهی در استان راه نیفتاده و نتوانسته بودیم اقدام به جمع‌آوری عرضه مرغ زنده کنیم، مساله دیگری است. علی‌رغم اینکه مقام قضایی در دوره‌ای به شدت ورود پیدا کرد، کامیون‌های حامل طیور زنده فاقد مجوز را حتی تا ۳ ماه توقیف و اقدام به ابطال کارت سوخت، کارت هوشمند راننده و کارت ناوگان کرد، اما باز هم موفق نشدیم. چون یک‌سری افراد از بحث عرضه مرغ زنده سودهای کلان می‌برند؛ به خاطر همین هم است که سعی می‌کنند این تفکر را جا بیندازند که فرهنگ مصرف مردم استان سیستان و بلوچستان، مصرف مرغ زنده است. در صورتی که شرایط بازار و صف‌بندی همین مردم در مراکز عرضه مرغ منجمد و کشتار روز نشان می‌دهد که چنین فرهنگی در مردم این استان و جاهای دیگر کشور هم وجود ندارد و این یک ملعبه‌ای است برای دلالانی که از این قضیه سودهای زیادی می‌برند.
مطلب دیگر اینکه با توجه به وسعت استان و شرایط خاصی که در آن حاکم است و تجمع مرغداری‌ها در نقاط مختلف استان و فاصله زیاد موجود با کشتارگاه‌ها، استاندار سیستان و بلوچستان یک مجوز از سازمان دامپزشکی کشور برای احداث کشتارگاه در مقیاس کوچکتر گرفته تا بتواند هر حوزه‌ای را جوابگو باشد. مثلا یک کشتارگاه برای حوزه جنوب، یکی برای شرق و...؛ اگر در این حوزه سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد، چه در بحث کشتارگاه و چه زنجیره کامل تولید، استانداری سیستان و بلوچستان و سازمان جهاد کشاورزی استان به شدت از این افراد استقبال می‌کنند تا با این روند بتوانیم در سال‌های آتی شاهد جمع‌آوری کامل این مراکز عرضه غیرمجاز مرغ زنده باشیم.
حکیم مهر: پس این شکل توزیع بدون اطلاع اداره کل دامپزشکی استان انجام شده بود؟
بله. ستاد تنظیم بازار شهرستان بدون هماهنگی با اداره کل دامپزشکی و ستاد تنظیم بازار استان این کار را کرده بود. حتی استانداری، سازمان صنعت و معدن و دستگاه‌های متولی که در ستاد تنظیم بازار استان حضور دارند هم بی‌اطلاع بودند و بعدها از این تصمیم‌گیری و اجرایی شدن آن مطلع شدند.
حکیم مهر: آیا برخوردی هم با آنها صورت گرفت؟
به هر حال ما تذکرات بهداشتی خود را دادیم و در همان جلسه دیروز هم از طریق معاون استاندار، تذکرات لازم داده شد.
حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...
یکی از معضلات اصلی در حوزه دامپزشکی استان سیستان و بلوچستان همین بحث عرضه غیرمجاز دام و طیور زنده است که به هر حال دستگاه‌های بهداشتی چه ما و چه دانشگاه علوم پزشکی، محیط زیست و... بر اساس شرح وظایف یک‌سری اقدامات و پیگیری‌هایی انجام می‌دهیم. دستگاه قضایی هم احکام سخت‌گیرانه‌ای صادر می‌کنند اما در نهایت این مردم هستند که اگر به سمت خرید مواد پروتئینی مورد نیاز از مراکز عرضه مجاز تحت نظر دامپزشکی نروند، مشکل حل نمی‌شود. قطعا با همکاری مردم خیلی راحت‌تر می‌توانیم با این مراکز عرضه غیرمجاز برخورد کنیم و شاهد عرضه غیربهداشتی در سطح استان نباشیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
شاید یکی از علل اصلی تمایل برخی مصرف کنندگان به مرغ زنده و عدم رغبت به مرغ های کشتار روز و بسته بندی، این تفکر است که این طیور بصورت تمام اتوماتیک یعنی حتی ذبح به این شکل و بدون دخالت انسان (ذابح) است که این مهم نیازمند اطلاع رسانی و روشنگری از طریق رسانه است. 
