«درست» یا «نادرست» غذارسانی به حیوانات در گفت‌وگو با «دکتر نادر عسکری» متخصص بیماری‌های داخلی و کلینیسین حیوانات خانگی

حکیم مهر: «به کدام حیوانات غذا بدهیم و به کدام ندهیم؟» این سوالی است که شاید اغلب حیوان‌دوستان از خود پرسیده باشند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از روزنامه صنعت، معدن، تجارت، شاید برای تمام حامیان حیوانات پیش آمده باشد که هنگام غذارسانی به گربه‌ها یا سگ‌های خیابانی ازسوی عابران، همسایگان و حتی اقوام محکوم شده‌ا‌ند؛ افرادی که به این حیوانات به چشم مزاحم و آلاینده زیستگاه خود می‌نگرند و حامیان را مقصر رشد جمعیت آنها، بیماری‌های‌شان و تلف‌نشدن‌شان از گشنگی می‌دانند. گویی از یاد برده‌اند قدمت حضور حیوانات در کره خاکی به‌مراتب بیشتر از نوع بشر است. ما تنها وارثان این سرزمین نیستیم. ما حتی وارثان شایسته‌ای برای این کره خاکی نبوده‌ایم. کافی است چشم بچرخانیم و ببینیم با زمین چه کرده‌ایم؛ چه می‌کنیم.

اگر نسبت به غذارسانی به حیوانات دودل هستیم، کافی است تحقیقی مختصر داشته باشیم و ببینیم کدام رفتار ما به‌منزله آسیب به حیات‌وحش است و باید از آن خودداری کنیم. کدام رفتارمان به‌منزله ادای دین به این همسایگان قدیمی است و برای تقویت و شناخت هرچه بیشتر آن تلاش کنیم.

حمایت از حیوانات زیر ذره‌بین

غذارسانی به حیوانات بدون صاحب، اهلی و خانگی تفاوت‌هایی با غذارسانی به حیوانات حیات‌وحش دارد. هرچند در مواردی تفاوت‌های میان این دو دسته به‌درستی تبیین نمی‌شود و در نتیجه حامیان حیوانات به‌ویژه سگ‌ها و گربه‌ها متهم به بر هم زدن نظم طبیعت و عامل اصلی رشد قابل‌توجه این گونه‌ها به‌ویژه در محیط‌های شهری می‌شوند. گویی تنها حامیان حیوانات متهم نابسامانی‌های شهری هستند، در حالی که تنها با نگاهی گذرا و سرسری به سطل‌های زباله شهر درمی‌یابیم غذا برای سیر کردن تمام این گربه‌ها و سگ‌ها موجود و حتی به‌مراتب بیشتر است.

در واقع زندگی در دوران سرمایه‌داری و رواج ریخت‌وپاش به‌عنوان فرهنگ مورد قبول مردم زمینه افزایش دورریز غذا را فراهم کرده است. با چنین شرایطی توقف غذارسانی به گربه‌ها یا سگ‌های خیابانی زمینه گرسنگی آنها را فراهم نمی‌کند، بلکه تنها شاهد حضور هرچه بیشتر این حیوانات اطراف سطل‌های زباله خواهیم بود.

علاوه بر این باید تاکید کرد گرسنگی زمینه مدیریت جمعیت این حیوانات و همچنین کنترل بیماری‌های مشترک آنها با انسان‌ها را فراهم نمی‌کند. در واقع کنترل جمعیت و بیماری‌های مشترک میان انسان و گربه یا سگ راه‌حل دیگری دارد که در بسیاری از کشورهای پیشرفته اجرایی شده و با نتایج مثبتی نیز همراه بوده است. منع حمایت از این حیوانات تنها زمینه ضعیف شدن یا بیماری آنها را فراهم می‌کند. یعنی با پیمودن این مسیر از زیبایی چهره شهرهای ما کاسته می‌شود؛ بنابراین امید می‌رود با نگاهی جامع و همه‌جانبه به مسئله غذارسانی به حیوانات این دست حواشی مرتفع شود.

حیوانات، جزء جدایی‌ناپذیر جامعه

«دکتر نادر عسکری» متخصص بیماری‌های داخلی حیوانات خانگی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با غذارسانی به حیواناتی همچون سگ و گربه‌های خیابانی را اقدامی مثبت ارزیابی کرد و افزود: این اقدام موجب می‌شود این حیوانات از خوردن لاشه حیوانات مرده یا زباله‌های عفونی خودداری کنند. به این ترتیب قدمی مثبت در راستای ارتقای سلامت این موجودات و حتی جامعه انسانی برداشته می‌شود. عسکری حیوانات خیابانی همچون سگ و گربه را جزء جدایی‌ناپذیر جامعه دانست که تعامل قابل‌توجهی با انسان‌ها دارند؛ از این‌رو غذارسانی به حیوانات را اقدامی مثبت ارزیابی کرد که در آموزه‌های دینی نیز بر آن تاکید شده است.

این کلینیسین فعال در شهر تهران در ادامه تاکید کرد: غذارسانی به حیوانات باید با شناخت و رعایت الزاماتی باشد. مشورت با دامپزشکان و بهره‌گیری از نظرات تخصصی از یک ‌سو می‌تواند زمینه غذارسانی سالم به حیوانات را فراهم کند و از سوی دیگر نیز حد و حدود این اقدام را مشخص سازد. عسکری گفت: هر غذایی که این حیوانات از خوردن آن استقبال می‌کنند، لزوما برای سلامتی آنها مفید نیست؛ به‌عنوان مثال در مواردی شاهدیم که حامیان ناشی، اقدام به تغذیه گربه‌ها با جگر انواع حیوانات می‌کنند، این در حالی است که مصرف بی‌رویه این محصولات غذایی زمینه مسمومیت آنها را فراهم می‌کند؛ بنابراین در مجموع می‌توان این‌طور جمع‌بندی کرد که غذارسانی و حمایت با کسب دانش کافی و بهره‌گیری از تجربه متخصصان دامپزشکی اقدام مثبتی است.

راه‌حل‌های منطقی ساماندهی

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر تاثیر غذارسانی و حمایت از حیوانات خیابانی همچون سگ و گربه بر رشد زادوولد آنها گفت: بدون تردید رسیدگی به این حیوانات زمینه سلامتی کلی و به‌دنبال آن سلامت تولید مثل آنها را فراهم می‌کند، اما برای کنترل جمعیت این حیوانات راه‌حل‌های منطقی و سلامتی اندیشیده شده است. در تمام دنیا برای کنترل جمعیت حیوانات خیابانی از راهکار عقیم‌سازی استفاده می‌شود. در کشور ما نیز شهرداری‌ها متولی کنترل جمعیت این حیوانات هستند. این نهاد عموما بودجه خوبی برای ساماندهی حیوانات خیابانی دریافت می‌کند؛ بنابراین انتظار می‌رود با نگهداری حیوانات در کمپ، عقیم‌سازی و سپس رهاسازی مجدد آنها، زمینه ساماندهی شرایط این دسته از حیوانات را فراهم کند.

بدون تردید این دست اقدامات تاثیر بسزایی در ارتقای سلامت عمومی جامعه خواهد داشت. با این حال باید اقرار کرد شهرداری‌ها باوجود دریافت بودجه مناسب، به بدترین شکل ممکن عمل می‌کنند. عسکری در پاسخ به سوالی مبنی بر تلاش‌های رسانه‌ای برای کاهش حمایت یا غذارسانی به حیوانات خیابانی گفت: برخورد با حیواناتی همچون سگ و گربه خیابانی موضوع تازه‌ای نیست و تجربه کافی رودررویی با آن در کشورهای مختلف وجود دارد.

بسیاری از کشورهای پیشرفته تاکنون توانسته‌اند قدم‌های مثبتی در مسیر ساماندهی و حمایت از این حیوانات بردارند؛ به‌عنوان مثال در سال ۲۰۰۶ جمعیت کل سگ‌های ولگرد دنیا ۲۰۰ میلیون قلاده برآورد شد و در ادامه کشورهای متعدد تلاش کردند زندگی و تولید مثل این حیوانات را کنترل کنند.

راهکارهای اصولی برای کنترل جمعیت

این متخصص بیماری‌های داخلی حیوانات خانگی گفت: بسیاری از کشورها اقدام به ساماندهی، عقیم‌سازی و ارتقای سلامت این حیوانات کرده‌اند. اقدامات انجام‌شده مانع خلق گونه‌های بین‌حیوانی همچون گرگاس می‌شود. توله مشترک سگ و گرگ با عنوان گرگاس خوانده می‌شود که موجودی بسیار خطرناک است و ایجاد آن صحیح نیست؛ بنابراین با راهکارهایی زمینه رفع این دست اختلالات ایجاد شده است. وی در ادامه افزود: سوئد نخستین کشوری است که توانسته تولیدمثل این حیوانات را کنترل کند و از سال ۲۰۱۶، دیگر جمعیت این حیوانات در این کشور، افزایش نیافته است.

عسکری در پاسخ به سوالی مبنی بر حاکم بودن نگاه اقتصادی در حمایت کردن یا نکردن حیوانات خانگی و شائبه‌هایی که گاهی در این زمینه بیان می‌شود، گفت: جمعیت پت در کشور ما قابل‌توجه است؛ بنابراین جامعه دامپزشکان نفعی از این دست اقدامات حمایتی نمی‌برند. به‌علاوه آنکه بسیاری از دامپزشکان خود در رده حامیان حیوانات قرار دارند و تلاش می‌کنند به سهم خود اثرگذار باشند. البته این دست حمایت‌ها می‌تواند زمینه ارتقای کسب‌وکار فروش مواد غذایی حیوانات را فراهم کند؛ با این وجود نمی‌توان به آن خرده گرفت و حتی باید به‌عنوان مسیری برای ارتقای فعالیت‌های اقتصادی در جامعه به آن نگریست.

عسکری تاثیر این دست حمایت‌ها بر کاهش بیزینس حیوانات را هم ناچیز دانست و گفت: سلیقه افراد در نگهداری و مواجهه با حیوانات متفاوت است. به‌علاوه آنکه نگهداری از حیواناتی که در طول سال‌ها با طبیعت سازگار شده‌اند، در خانه به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. فردی که گربه‌ای با نژاد DSH را می‌پذیرد باید صبر و حوصله قابل‌توجهی داشته باشد، چراکه این گونه‌ گربه‌ها انرژی بسیار بالایی دارند و دردسرهای نگهداری آنها بالاست.

یا سگ نژاد بزرگ بومی ایران را نمی‌توان در خانه نگه داشت، اما این گونه برای نگهبانی باغ‌ها بسیار گزینه مناسبی است و سازگاری بالایی با آب‌وهوای کشور ما دارد. در مجموع باید اذعان کرد نگهداری از سگ‌ و گربه‌های سازگار با طبیعت و گونه‌های با نژادهای ویژه‌تر شرایط متفاوتی دارد و عموما افرادی با نگاه‌های مختلف داوطلب آن می‌شوند. در واقع هر کدام خواهان خودشان را دارند.

سخن پایانی

هرازگاهی انتشار اخباری مبنی بر حیوان‌آزاری احساسات عمومی را جریحه‌دار می‌کند و صدای حامیان حیوانات به فریاد بلند می‌شود. اقدام نابخردانه پیمانکار شهرداری تبریز برای معدوم کردن سگ‌های خیابانی یکی از مهم‌ترین اتفاقات اخیر است که با موجی از نارضایتی‌ها همراه شد. عموما در چنین روزهایی و تحت تاثیر افکار عمومی، ساماندهی شرایط حیوانات خیابانی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.

در چنین فضاهایی موضوع مدیریت جمعیت این حیوانات مطرح می‌شود. این اقدام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید مورد توجه قرار گیرد. کنترل جمعیت سگ و گربه‌هایی که در شهرها، روستاها و حاشیه‌ شهرها به‌صورت رها زندگی می‌کنند، ضروری است و حتی تاثیر بسزایی در رشد کیفیت زندگی آنان دارد؛ بر همین اساس نیز در برخی کشورها طرحی با عنوان Trap-Neuter-Return اجرایی می‌شود. در این طرح حیوان عقیم و پس از طی کردن مرحله نقاهت دوباره به محل زندگی خود بازگردانده می‌شود.

در طرح یادشده افراد به عضویت گروه‌های حمایت از حیوانات در می‌آیند و طریقه به دام‌اندازی حیوانات را می‌آموزند. سلامتی این حیوانات چک و مشکلات بهداشتی‌شان مرتفع و حتی واکسینه و عقیم می‌شوند. در نهایت نیز حیوان یادشده به محل سابق زندگی خود بازگردانده یا به افراد واجد شرایط سپرده می‌شود. با اجرای طرح موردبحث از یک ‌سو جمعیت این حیوانات کنترل می‌شود و از سوی دیگر خطرات زندگی در محیط شهری برای‌شان به‌مراتب کاهش می‌یابد.