«فیروز» بسیار خوب و نجیبانه با محیط جدید کنار آمد و هم‌اکنون در شرایط بسیار خوبی به سر می‌برد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان از یوزپلنگ آسیایی به عنوان محبوب‌ترین گونه جانوری در ایران نام برد و با اشاره به تلاش‌های کشورمان برای حفاظت بیشتر از این گونه شدیدا در خطر انقراض گفت: 15 فرد از یوزپلنگ‌های آسیایی در استان سمنان شناسنامه‌دار شدند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «امیر عبدوس» همزمان با هفته محیط‌زیست در گفت‌وگو با اصحاب رسانه این استان از زیستگاه توران به عنوان مهمترین زیست‌بوم این گونه مهم در خطر انقراض نام برد و اظهار کرد: براساس تحقیقات انجام شده با اطمینان می‌توان گفت که زیستگاه توران تنها زیستگاه زادآور یوزپلنگ آسیایی در ایران و جهان است.

وی با اشاره به اجرای طرح بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از سوی سازمان یونسکو افزود: متاسفانه این پروژه بین‌المللی بعد از 20 سال دستاورد زیادی در استان‌های مختلف نداشته است.

وی با اشاره به وضعیت جمعیت یوزها در سال‌های ابتدایی این پروژه و مقایسه آن با شرایط امروزی تصریح کرد: در ابتدای این پروژه هفت استان سمنان، اصفهان، یزد، کرمان و خراسان‌های شمالی، جنوبی و رضوی در زیستگاه های خود زادآوری داشتند اما متاسفانه در حال حاضر استان سمنان تنها استانی است که دارای زیستگاه زادآور است.

تنها زیستگاه‌ زادآور یوز در دنیا

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان ادامه داد: در چند سال اخیر به ندرت و گاه گاه گزارش‌هایی از مشاهده یوزپلنگ آسیایی در برخی زیستگاه های دیگر استان‌ها داشتیم اما در هیچکدام از این گزارش‌ها، یوزهای ماده به همراه توله‌ها دیده نشدند و عمدتا مشاهدات محدود به یوزپلنگ‌های منفرد بوده و این مهم گویای این است که در هیچ زیستگاهی به جز توران شاهرود، زادآوری یوزپلنگ آسیایی صورت نمی‌گیرد.

وی به مسوولیت سنگین استان سمنان در حفاظت از این گونه شدیدا در خطر پرداخت و گفت: امروز سرنوشت یکی از مهمترین گونه‌های گربه‌سان دنیا به تلاش‌های ما در استان سمنان بستگی دارد و همین مسوولیت همه ما را سنگین‌تر می‌کند.

عبدوس با اشاره به پیوستگی جغرافیایی این زیستگاه‌ها و همجواری این استان‌ها با استان پهناور سمنان ادامه داد: در پنج سال گذشته هیچ یوز ماده‌ای به همراه توله‌های آن در زیستگاه‌های دیگر استان‌ها دیده نشده است. به نظر می‌رسد که یوزپلنگ‌های دیده شده در برخی از این استان‌ها نیز، همان یوزهای زیست‌گاه توران هستند که به دلیل همجواری این مناطق با زیستگاه اصلی آنها در استان سمنان، در برخی زمان‌ها از برخی مناطق این استان‌ها به عنوان قلمرو استفاده می‌کنند وگرنه زادآوری یوزها تنها در این زیستگاه مهم انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: زیست‌بوم توران تنها زیستگاهی است که در این سال‌ها، در آن شاهد زادآوری‌های متعدد و ثبت گزارش‌هایی از مشاهده خانواده‌های جدید یوزها و ماده‌ها و توله‌های جدید آنها بودیم.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا در خصوص خطر توأمان گرگ‌ها و سگ گله برای یوزپلنگ آسیایی اظهار کرد: بزرگترین عاملی که جمعیت یوزها با آن در تعارض‌اند، برخی گوشت‌خوران و خصوصا سگ‌سانان و بویژه گرگ و سگ است.

آخرین برآوردها از جمعیت یوزها در ایران

وی با اذعان به اینکه گرگ و سگ رقابت بسیار شدیدی با یوزپلنگ دارند اضافه کرد: در سایر کشورهای دنیا که در زیستگاه های خود گونه‌هایی از یوزپلنگ را دارند، برای رفع این تعارض، به انحاء مختلف و از جمله از طریق فنس‌های الکترونیکی، زیستگاه یوزپلنگ‌ها را از زیستگاه سگ‌ها و گرگ‌ها جدا کردند اما متاسفانه در ایران امکان این جداسازی بنا به دلایلی ممکن نیست.

این مدیر مسوول با بیان اینکه کارشناسان حیات‌وحش در این کشورها معتقدند که یوزها امکان بقا در جوار جامعه انسانی را ندارند و از همین رو باید آنها از انسان جدا کرد خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط ویژه در زیستگاه‌ها کشورمان و وجود مهاجرت این گونه در زیستگاه‌های اطراف، در استان سمنان امکان محصور کردن زیستگاه‌ها و جداسازی آنها نبود و از همین رو ما در استان سمنان اقدام به خروج جوامع انسانی و دام‌ها از زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی کردیم که همین نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است.

وی با اشاره به نصب دوربین‌های تله‌ای در زیستگاه های این استان افزود: بعد از خروج دام‌ها و متعاقب آن خروج سگ های گله و انسان‌ها از زیست‌گاه یوزها،  تنها در یک سال اخیر ما توانستیم برای 15 فرد از یوزپلنگ های آسیایی توران شناسنامه صادر کنیم.

محیط‌زیست و پایانی بر تصادفات یوزها

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان با اشاره به برآوردها از جمعیت یوزها در این استان گفت: اگرچه ما تاکنون برای 15 یوز شناسنامه صادر کردیم اما بی‌تردید جمعیت یوزپلنگ آسیایی در استان و کشور رقمی بیشتر از این اعداد است.

عبدوس با اشاره به برخی اقدامات موثر محیط‌زیست برای حفاظت بهتر از این گونه ارزشمند گفت: فنس‌کشی بخشی از محور تهران-مشهد در محدوده عباس آباد که در گذشته شاهد تلفات یوز در اثر تصادفات در این منطقه بودیم و همچنین نصب تابلوهای هشداردهنده و کاهش سرعت مجاز در این منطقه سبب حفاظت بهتر از این گونه ارزشمند در استان شده به طوری که خوشبختانه بعد از این اقدامات تا کنون هیچ گزارشی دال بر تلف شدن یوزها در اثر تصادفات در این محدوده پرتردد نداشتیم.

یوزهای در اسارت و فضایی گسترده‌تر از استاندارد جهانی

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به نگهداری برخی از یوزها در اسارت به برخی اظهارنظرهای غیرکارشناسانه در ارتباط با محدود بودن فضای نگهداری یوزها پرداخت و گفت: معمولا حیات‌وحش را به دو مدل "نگهداری در اسارت" و مدل"نیمه اسارت" نگهداری می‌کنند که فضای مورد نیاز برای هر مدل هم از یک استاندارد خاص برخوردار است که فضای مرکز نگهداری توران بالاتر از استانداردهای هر دو مدل است.

وی بیان کرد: در مدل نگهداری "در اسارت" فضایی بین 250 تا 400 مترمربع تعیین شده که فضای فعلی مرکز نگهداری یوزها در توران شاهرود بیشتر از این میزان است.ضمن اینکه یک سایت 5 هکتاری و یک سایت 700هکتاری نیز برای مدل نیمه اسارت تعبیه شده و لذا برخلاف آنچه عنوان می‌شود فضای نگهداری یوزها در توران بسیار بیشتر از استانداردهای اعلام شده در دنیا است.

"فیروز" در بی‌خبری نبوده

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان همچنین در پاسخ به انتقاد یکی از نمایندگان از نگهداری یوزها و آنچه "بی‌خبری از "فیروز" که نام یکی از یوزهای در اسارت است، عنوان کرده بود افزود: واقعیت این است که در هیچ جای دنیا در کارهای تحقیقاتی، مدام به اطلاع‌رسانی نمی پردازند و معمولا در هر طرح بعد از به سرانجام رسیدن پروژه اطلاع رسانی می شود. ضمن اینکه گذشته از این‌ها محیط زیست استان همواره به اطلاع‌رسانی به موقع در ارتباط با این پروژه پرداخته است و از همین رو هیگونه بی‌خبری در ارتباط با "فیروز"در کار نبوده است و در همان زمان نخستین فیلم از تغذیه فیروز را منتشر کردیم.

وی با بیان اینکه قرار بود اگر فیروز در زمان مشخص در محیط در اسارت اقدام به تغذیه نکرد، آن را رهاسازی کنیم گفت: معمولا در دنیا اگر تا 9 تا 11 روز حیوان اقدام به تغذیه در محیط جدید نکند، با استفاده از برخی ابزارها آن را تغذیه می کنند. این در حالی بود که ما تصمیم داشتیم که اگر در مدت کمتری تغذیه نکرد، آن را در طبیعت رهاسازی کنیم اما خوشبختانه "فیروز" در سومین روز اقدام به تغذیه آنهم از طریق شکار یک خرگوش کرد. ضمن اینکه از غذای آماده‌ای که در اختیار آن قرار گرفته بود نیز تغذیه کرد لذا در این پروژه اصولا هیچ مشکلی برای تغذیه فیروز بوجود نیامد و در سومین روز در محیط زیست جدیدش به شرایط عادی برگشت.

وی افزود: یوزپلنگ "فیروز" بسیار خوب و نجیبانه با محیط جدید کنار آمد و هم‌اکنون نیز در شرایط بسیار خوبی است.

وی اظهار کرد: کارهای علمی و تحقیقاتی معمولا در فضایی آرام و به دور از فشارهای ناشی از اثرگذاری افکار عمومی به نتیجه مطلوب می‌رسند.