روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات/ شکنجه حیوانات توسط تولیدکنندگان لوازم آرایشی

حکیم مهر:‌ بعد از وقوع حادثه تلخ و دردناک کشتار بی‌رحمانه یک خرس قهوه‌ای ماده و دو توله‌اش در شهریورماه 1390 در سمیرم اصفهان، گروه‌های حامی محیط‌زیست و حیوانات، روز بیستم شهریور را به‌ عنوان «روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات» انتخاب و نام‌گذاری کردند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از رکنا، این در حالی است که در سایه عدم تصویب لایحه «منع حیوان‌آزاری» همچنان شاهد وقوع انواع حیوان‌آزاری‌ها از جمله سوء استفاده از حیوانات در تولید لوازم آرایشی و بهداشت هستیم.

کور شدن چشم خرگوش در فرآیند تولید ریمل

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، «آن قدر از یک ریمل در چشم یک خرگوش می ریزند تا متوجه شوند چه حجمی از این ماده آرایشی باعث کور شدن این حیوان می شود. گاهی هم پوست یک خرگوش را می تراشند و برای بررسی این که چه مقدار از یک کرم می تواند باعث سوختگی پوست انسان شود، کرم های تولیدی خود را روی قسمت بریده شده پوست این حیوان آزمایش می کنند.»

این ها فقط بخشی از آزمایش هایی است که به گفته دکتر رامک روشنایی، مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات در ایران، ما انسان ها برای تولید لوازم آرایشی و بهداشتی مورد نیاز خود انجام می دهیم. شکنجه هایی که در بسیاری از کشورهای دنیا انجام می شود و اخیرا سازندگان پویانمایی رالف را نجات دهید آن را به بهترین شکل روایت کرده اند.

این انیمیشن از قضا در همین هفته که هفته جهانی «آزادسازی حیوانات آزمایشگاهی» (هفته پایانی آوریل هر سال میلادی) است در میان دلسوزان حیات وحش در کشورمان حسابی وایرال شده و در این میان، بد نیست بدانید در سایه نبود اراده ای برای تصویب قانون منع انجام آزمایش روی حیوانات در تولید محصولات مختلف بخصوص لوازم آرایشی و بهداشتی، بیشتر تولیدکنندگان ایرانی، حتما محصولات خود را پیش از عرضه به بازار روی حیوانات آزمایش می کنند.

از کور کردن خرگوش تا سقط جنین سگ

آزمایش روی حیوانات در بسیاری از حوزه های علوم پزشکی، دامپزشکی، داروسازی و صنایع گوناگون انجام می شود و در این میان یکی از مهمترین صنایعی که هر سال میلیون ها حیوان در سراسر جهان قربانی توسعه آن می شوند، صنعت تولید لوازم آرایشی و بهداشتی است.

مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات درباره نحوه استفاده از جانوران در این صنعت به رکنا توضیح داد: مهمترین کاربرد حیوانات در تولید محصولات آرایشی در سطح جهان، انجام تست سمیت روی آنهاست؛ به نحوی که شرکت های تولیدکننده این لوازم، برای این که متوجه شوند یک ریمل، رژ لب، کرم یا شامپو در چه شرایطی به حیوانات آسیب می زند، به طور مثال آن قدر از این مواد در چشم یک خرگوش می ریزند تا بفهمند چه حجمی از آن می تواند باعث کور شدن آن شود.

وی با بیان این که برای تولید بسیاری از محصولات دیگر نیز از آزمایش روی حیوانات استفاده می شود، عنوان کرد: به طور مثال، برای مشخص شدن تاثیر مصرف سیگار روی مادران باردار، آن‌قدر دود سیگار را با کمک یک دستگاه وارد دهان سگ حامله می کنند تا متوجه شوند چه حجمی از این دود می تواند باعث سقط جنین یا به دنیا آمدن توله ای ناقص شود؛ این سگ نیز در حالی که تحت آزمایش قرار گرفته، طوری بسته شده است که هیچ راهی برای فرار ندارد.

تراشیدن پوست خرگوش برای تست حساسیت کرم

روشنایی در بخش دیگری از صحبت هایش به انواع گونه های جانوری که در تولید لوازم آرایشی روی آنها آزمایش می شود، اشاره کرد و گفت: حیواناتی مثل موش، خرگوش، سگ، میمون، خوکچه هندی و بسیاری از حیوانات دیگر برای آزمایش های مربوط به تولید محصولات آرایشی کاربرد دارند؛ به طور مثال، برای آزمایش یک کرم، پوست یک خرگوش را می تراشند و آن قدر از آن کرم روی قسمت تراشیده شده می مالند تا متوجه شوند چه حجمی از آن می تواند باعث سوختگی آن قسمت شود.

مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات در ایران ادامه داد: اساسا در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی هشت هزار ماده شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد که تمام آنها روی چشم، بینی، دهان، پوست، دستگاه گوارش و سایر بخش های بدن حیوانات آزمایش می شود؛ البته غیر از این که برای تولید مواد آرایشی و بهداشتی آزمایش های مختلف روی حیوانات انجام می شود، از برخی قسمت های بدن حیوانات از جمله چربی آنها نیز برای تولید این مواد استفاده می شود.

بریدن سر موش و خرگوش با گیوتین

این فعال حقوق حیوانات درباره آسیب آزمایش های انجام شده روی حیوانات در تولید لوازم آرایشی نیز توضیح داد: حیوانات بر اثر این آزمایش ها دچار بدترین و فاجعه آمیزترین آسیب ها می شوند؛ به نحوی که آنها در حین انجام آزمایش، دچار کوری، نقص عضو، خفگی، سوختگی و ... می شوند.

وی تصریح کرد: البته در نهایت تمام این حیوانات کشته می شوند؛ به نحوی که حتی اگر آنها بر اثر انجام آزمایش نمیرند، دست آخر، خود آزمایش کنندگان آنها را می کشند؛ به این صورت که شرکت ها عمدتا سر موش ها یا خرگوش های آزمایشگاهی را با گیوتین قطع می کنند و آنها را به سطل آشغال می اندازند.

آزمایش روی انسان ها پیش از تست روی حیوانات

انجام آزمایش روی حیوانات تاریخی حداقل 2000 ساله دارد، اما قانونی شدن آن به سال 1964 بازمی‌گردد؛ یعنی زمانی که افشا شد آلمان ها در طول دوران حکومت نازی ها، در بسیاری از موارد آزمایش های غیراخلاقی روی انسان ها انجام می دادند؛ به طور مثال، نازی ها به تعدادی برده سیاه پوست، بیماری سفلیس منتقل می کردند و سپس، برخی از آنها را درمان می کردند و برخی را هم رها می کردند، تا متوجه عوارض این بیماری برای انسان ها و راهکارهای درمان آن شوند.

به گفته روشنایی، آلمان های نازی آزمایش هایی مشابه این را روی کارگران، زندانیان و سیاه پوستان بدون اجازه آنها انجام می دادند و افشای همین رفتارهای غیرانسانی نازی ها منجر به وضع پیمان نامه بین المللی هلسینکی در سال 1964 شد؛ پیمان نامه ای که در آن تصریح شده است هرگونه آزمایش روی گونه بشر، بدون انجام آزمایشات اولیه روی حیوانات، ممنوع است.

در حال حاضر هم نتیجه اجرای این پیمان نامه در سطح جهان باعث شده است که با وجود روش های پیشرفته و انسانی که می توانند جایگزین آزمایش روی حیوانات باشند، هنوز هم نه تنها برای تولید محصولات مختلف، بلکه برای امور آموزشی نیز حیوانات متعددی به طور گسترده در کلاس های عملی بسیاری از رشته ها، تحت آزمایش قرار گیرند؛ به نحوی که حداقل تا پیش از شیوع کرونا در جهان سالیانه صدها میلیون حیوان مهره دار و میلیادرها حیوان بی مهره برای تشریح و آزمایش کشته می شدند.

کدام کشورها حیوانات آزمایشی بیشتری را می کشند؟

در چند دهه گذشته و بخصوص بعد از ابداع روش های جایگزین آزمایش روی حیوانات توسط دانشمندان، مخالفت های گسترده ای در سطح جهان برای مبارزه با تبدیل شدن آزمایشگاه های بشری به شکنجه گاه های حیوانات انجام شده است؛ به نحوی که نه فقط هفته پایانی آوریل هر سال میلادی توسط فعالان حقوق حیوانات به عنوان «هفته جهانی آزادسازی حیوانات آزمایشگاهی» نامگذاری شده، بلکه در برخی مناطق دنیا از جمله اتحادیه اروپا از سال 2013، هرگونه انجام آزمایش روی حیوانات برای تولید محصولات آرایشی و بهداشتی به طور کامل ممنوع شده است.

مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات ضمن اشاره به این مساله، این نکته را هم گفت که در بعضی کشورها از جمله چین، دقیقا برعکس کشورهای اروپایی، این قانون وجود دارد که تمام محصولات آرایشی و بهداشتی، حتما باید روی حیوانات آزمایش شود؛ به نحوی که چینی ها حتی لوازم آرایشی را که از کشورهای دیگر وارد می کنند، مجددا روی حیوانات آزمایش می کنند.

روشنایی ادامه داد: در برخی کشورها از جمله آمریکا نیز اجباری برای آزمایش یا عدم آزمایش روی حیوانات وجود ندارد و تولیدکنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی هرکدام به سلیقه خود می توانند از این مواد استفاده کنند؛ البته نهادهایی مثل سازمان غذا و داروی آمریکا عمدتا به تولیدکنندگان لوازم آرایشی توصیه می کنند که در تولید محصولاتشان از آزمایش روی حیوانات پرهیز کنند و حتی تسهیلاتی را هم در این راستا برای شرکت ها در نظر می گیرند.

وی سود کلان تجارت حیوانات آزمایشگاهی در جهان را مهمترین دلیل تداوم این روند ظالمانه و غیرانسانی در سراسر جهان توصیف کرد و اظهار داشت: یکی از اصلی ترین دلایل تداوم آزمایش روی حیوانات در آمریکا یا سایر کشورهایی که هنوز این کار را ممنوع نکرده اند، وجود مافیای پرورش حیوانات آزمایشی و تجارت گسترده ای است که درباره غذاها، قفس ها، پوزه بندها و قلاده آنها وجود دارد؛ تجارتی با گردش مالی صدها میلیارد دلاری که باعث شده است صاحبان آن هیچ گاه اجازه خراب شدن کاسبی خود توسط فعالان حقوق حیوانات را ندهند.

کدام تولیدکنندگان لوازم آرایشی از شکنجه کردن حیوانات دست کشیده اند؟

اما با وجود تمام تلاش های مافیای جهانی پرورش حیوانات آزمایشگاهی، تا کنون بسیاری از تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی در جهان از شکنجه حیوانات در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی دست کشیده اند؛ به نحوی که طبق صحبت های روشنایی، در حال حاضر تمام برندهای اروپایی لوازم آرایشی، هیچ آزمایشی روی حیوانات انجام نمی دهند و با استفاده از کیت هایی که تست های سمیت روی آنها انجام می شود، یا با استفاده از کشت بافت های انسان در آزمایشگاه برای استفاده در تست های سمیت و البته با بهره برداری از نرم افزارها و مدل های کامپیوتری تهیه شده برای این منظور، خیلی زودتر و دقیق تر از آزمایش روی حیوانات به نتیجه مطلوب خود می رسند.

در این میان نهادهای بین المللی زیادی هم در سطح جهان وجود دارند که تمام وقت و انرژی خود را صرف این کرده اند که دانشمندان روش های مناسبی را برای جایگزین کردن آزمایش روی حیوانات ابداع کنند. همچنین آن طور که مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات می گوید، نتیجه تلاش های این موسسات نیز به جایی رسیده است که اکنون تولید لوازم آرایشی و بهداشتی از طریق روش های ابداعی جدید، نسبت به استفاده از آزمایش روی حیوانات ارزان تر تمام می شود.

شرکت هایی هم که محصولاتشان بدون شکنجه روی حیوانات تولیدشده است، از نشان های cruelty free ، no teseed on animals و animal friendly روی جلد محصولات تولیدشده خود استفاده می کنند. به همین منظور، پیشنهاد می شود که اگر شما خود را یک حامی حقوق حیوانات می دانید، حتما هنگام خرید لوازم آرایشی و بهداشتی به نشان های زیر توجه کنید.

بی توجهی مقامات ایرانی به شکنجه حیوانات در آزمایشگاه ها

نکته تاسف برانگیز برای ما ایرانیان اما آن است که در کشورمان هیچ روال مشخصی برای منع یا اجبار انجام آزمایش روی حیوانات در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی وجود ندارد. این نکته ای است که مدیر موسسه جایگزین های آزمایش روی حیوانات در ایران به آن اشاره کرد و گفت: در سال های اخیر، ما برای متوقف کردن آزمایش روی حیوانات در تولید محصولات آرایشی، رایزنی های بسیاری را با مقامات سازمان غذا و دارو انجام دادیم؛ اما نهایتا به این نتیجه رسیدیم که در این نهاد هیچ پروتکل مکتوب درباره منع آزمایش روی حیوانات وجود ندارد.

روشنایی ادامه داد: البته به نظر می رسد، اراده ای هم برای تصویب این پروتکل در مقامات بهداشتی کشور وجود ندارد؛ چراکه اختیار صدور مجوز درباره ممنوعیت یا عدم ممنوعیت آزمایش روی حیوانات در تولید لوازم آرایشی، به دانشگاه های علوم پزشکی استان ها واگذار شده است و البته در این دانشگاه ها نیز عمدتا هیچ توجهی به این مساله نمی شود. همچنین تا کنون هیچ گاه فهرستی شفاف درباره این که کدام شرکت ها در تولید محصولاتشان از آزمایش روی حیوانات استفاده می کنند و کدام شرکت ها این کار را انجام نمی دهند، ارائه نشده است.

در واقع، اساسا بی توجهی به مساله آزمایش های شکنجه وار حیوانات در علوم و صنایع مختلف در ایران به گونه ای است که حتی گرامیداشت هفته جهانی «آزادسازی حیوانات آزمایشگاهی» نیز در کشور ما از سوی نهادهای مرتبط بخصوص سازمان غذا و داروم، سازمان دامپزشکی کشور و سازمان نظام دامپزشکی و حتی بسیاری از تشکل های مردمی حوزه محیط زیست مغفول مانده است.

بر این اساس، به نظر می رسد که در مجموع در ایران بسیاری از تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی، محصولات تولیدی خود را با روش هایی که در بالا ذکر شد، روی حیوانات آزمایش می کنند؛ زیرا وقتی هیچ اراده ای در مسئولان بهداشتی کشور برای جلوگیری از این روند شکنجه وار یا حتی ارائه فهرستی شفاف درباره شرکت هایی که لزوم پرهیز از آزمایش روی حیوانات را درک کرده اند، وجود ندارد، قطعا می توان به این نتیجه رسید که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی لوازم آرایشی محصولاتشان را روی حیوانات آزمایش می کنند.

راه افتادن یک کارزار ایرانی جلوگیری از آزمایش روی حیوانات

در این میان البته یکی از معدود نقاط امید در ایران برای پایان دادن به روال شکنجه حیوانات آزمایشگاهی در تولید محصولات آرایشی، کارزاری است که در روزهای اخیر در فضای مجازی برای «درخواست جلوگیری از آزمایش روی حیوانات» به راه افتاده است؛ کارزاری که نامه مربوط به آن در بستر اینترنت قابل دسترسی است و عموم مردم می توانند آن را به صورت مجازی امضا کنند.

متولیان این کارزار در نامه ای که خطاب به سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نوشته اند که «متاسفانه برخی شرکت‌ها (به ویژه در عرصه محصولات بهداشتی و آرایشی) محصولات خود را پیش از تولید روی حیوانات آزمایش می‌کنند. این آزمایش‌ها در بسیاری از موارد منجر به آسیب‌دیدگی، نقص عضو و حتی مرگ دردناک حیوانات می‌شود. ما امضاکنندگان این کارزار، درخواست داریم با مطرح کردن این موضوع در مجلس، در راستای تصویب قانون ممنوعیت تست داروها و مواد شیمیایی روی حیوانات گام بردارید.»