مازندران بزرگترین استان تولید و صید ماهی در کشور است؛ در حال حاضر دو استان گیلان و مازندران 10 هزار صیاد رسمی دارد که زیر نظر دو اتحادیه صیادان فعالیت می‌کنند اما در چند سال اخیر به دلیل برخی مشکلات طبیعی و نبود مدیریت و برنامه‌ریزی‌های مناسب، صیادان و تمام کارخانه‌هایی که وابسته به صید ماهی بوده‌اند با مشکلات جدی روبرو شده و اکثر آنها ورشکست و یا تغیر شغل داده‌اند؛ از این رو برخلاف تلاش خبرنگار ایلنا برای تهیه گزارشی در این خصوص مدیرکل شیلات استان مازندران حاضر به پاسخگویی نشد و به رسم مدیرانی که از جواب به سوالات خبرنگاران طفره می‌روند حتی در مراجعه حضوری پاسخگویی را به زمان دیگری موکول کرد؛ لذا تنها توانستیم در گفت‌وگوهای میدانی و مصاحبه با یکی از دست اندرکاران این صنعت که سال‌ها سابقه فعالیت در این حوزه را داشته و درد نبود مدیریت و ضعف مدیرتی آن را چشیده گفت‌وگویی داشته باشیم.
محمد گشتاسب‌زاد نائب رییس تعاونی پرورش دهندگان ماهیان گرمابی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با بیان اینکه وضعیت صنایع تبدیلی در ایران مناسب نبوده و کارخانه‌های بسته‌بندی ماهی استاندارد نیستند، گفت: در بازدیدی ساده از کارخانه‌های صنایع تبدیلی ماهی، به راحتی متوجه وضعیت غیر استاندارد آنها خواهیم شد اما مساله اینجاست که این کارخانجات به دلیل مشکلات شدید مالی و نبود حمایت دولتی توان تجهیز و استانداردسازی کارخانه‌های خود را ندارند.
وی در ادامه افزود: بسیاری از کارخانه‌های بسته‌بندی و صنایع تبدیلی کشور با مشکلات جدی نقدینگی روبرو هستند و بسیاری از آنها ورشکست و تعطیل شده و یا رو به تعطیلی می‌روند.
مدیرعامل صنایع همگن شیلات استان مازندران تصریح کرد: بانک‌ها وام‌های مورد نیاز این صنعت را در اختیار مدیران آن قرار نمی‌دهند و دولت حمایتی از وضعیت نابسامان این صنایع ندارد.
این کارشناس ماهیان گرمابی ضمن اظهار تاسف از مصرف حداقلی ماهی در ایران گفت: مصرف ماهی و غذاهای دریایی باید در سبد غذایی مردم قرار گیرد نه این که مشهد، به عنوان بزرگترین شهر توریستی ایران مصرف سالانه ماهی آن زیر یک کیلو باشد چنانچه این رقم در کشورهای خارجی به بالای 16 کیلو می‌رسد.
وی همچنین وضعیت صیادی در کشور را نامطلوب دانست و گفت: صیدهای غبرمجاز و ناآگاهانه و بدون تخصص به گونه‌های کمیاب و با ارزش دریای خزر لطمه‌های زیادی وارد کرده است که این مساله نیاز به مدیریت جدی‌تری از سوی سازمان شیلات دارد.
کارخانه‌های تولید کنسرو رو به تعطیلی است
گشتاسب‌زاد در رابطه با وضعیت کارخانه‌های تولید تن‌ماهی در استان مازندران به ایلنا گفت: در استان 12 کارخانه تولید کنسرو وجود داشت که 8 کارخانه تعطیل شده و 4 کارخانه باقیمانده با شرایط سخت به کار خود ادامه می‌دهند و هر سال تنها به بدهی‌هایشان افزوده می‌شود.
وی در ادامه افزود: مشکلاتی که در سال گذشته برای تولید ماهی کیلکا در دریای خزر به وجود آمد و تولید این ماهی رو به کاهش شتافت وضعیت بسیاری از کارخانه‌های تولید تن ماهی را بیش از گذشته به هم ریخت.
گشتاسب زاد همچنین گفت: راندمان تولید در این صنعت به شدت افت داشته و نیاز بخش برای افزایش بهره‌وری 47 میلیارد تومان در سال است اما این اعتبار طی چند سال گذشته از 6 میلیارد تومان تجاوز نکرده است.
در همین رابطه سراغ یکی از کارخانه‌داران بزرگ تولید تن ماهی استان مازندران رفتیم که به دلیل مشکلات سال‌های اخیر کارخانه‌اش رو به تعطیلی رفته و ورشکست شده اما در گفت‌وگو با فرزندان وی متوجه شدیم مدیر این کارخانه به دلیل مشکلات و بدهی‌های معوقه و چک‌های پاس نشده سکته قلبی کرده و در بستر بیماری به سر می‌برد؛ کارخانه‌ای که روزی هیاهوی کار و اشتیاق در آن موج می‌زد و کارگران زیادی از آن امرار معاش می‌کردند امروز متروک و خلوت چون چرخه بسیاری از صنایع خاموش و فراموش شده مانده بود.
بسته‌بندی‌های کارخانه‌ای سالم‌ترند
یکی از مدیران کارخانه تولید و بسته بندی ماهی مازندران با بیان اینکه صنایع همگن شیلاتی حدود 45 واحد بزرگ تولیدکننده هستند که تولید آنها در سال یکهزار و 480 تن ماهی بسته بندی است.
وی افزود: واحدهای تولیدکننده تن ماهی در سال در صورت تولید 46 میلیون تن قوطی کنسرو تازه به آنجا می‌رسند که متحمل ضرر نشوند در صورتیکه در حال حاضر این کارخانجات به دلیل محدودیت و مشکلاتی که دارند تولیدی کمتر از این میزان دارند.
مدیر عامل صنایع همگن شیلات مازندران به بازار فعلی این صنعت اشاره کرد وگفت: بازار این صنعت در حال حاضر مریض است و مردم به جای مصرف ماهی‌های منجمد شده عادت به تازه خوری ماهی دارند که این طریقه مصرف از سلامت لازم برخوردار نیست.
وی تاکیدکرد: به طور معمول مردم اینگونه یادگرفته‌اند که ماهی را از بازار خریداری و در بسته بندی‌های خانگی فریز کنند در صورتی که این روش غلط بوده و از کیفیت ماهی می‌کاهد.
گشتاسب‌زاده در پاسخ به سئوالات ایلنا در این رابطه توضیح داد: ماهی پس از بسته بندی‌های کاملا بهداشتی و صنعتی که در کارخانه‌ها صورت می‌گیرد باید کاملا خشک شده و در دمای زیر 20فریز شود اما فریزرهای خانگی چنین قابلیتی ندارد و ماهی آرام آرام یخ زده می‌شود که این مساله در کیفیت هنگام پخت ماهی تاثیر گذاشته و مدت نگهداری آن را کم کرده علاوه بر آن نوعی انگل در این شیوه تولید می‌شود که مصرف آن مطلوب نیست.
خاویار ایران در دست چینی‌ها
مدیرعامل صنایع همگن شیلات استان مازندران در رابطه با وضعیت فعلی تولید خاویار در ایران گفت: به دلیل صید بی‌رویه و قاچاق خاویار در ایران این تولید ارزشمند در حال انقراض بود و پرورش دهندگان خاویار در دو استان و گیلان و مازندران خوب حمایت نشدند و چین با استفاده از بچه ماهی آن از دریای خزر به تولید و تکثیر آن پرداخته است و طبق پیش‌بینی‌های انجام شده قرار است طی 10 سال آینده حدود 6 هزار تن برابر با چهار برابر سهم جهانی خاویار تولید کند.
وی همچنین با اشاره به سایر مشکلات صنایع تبدیلی شیلات گفت: در حال حاضر مشکل تامین برق کارخانه‌ها مشکل‌ساز شده زیرا وزارت نیرو هزینه بسیار بالایی برای مصرف برق صنعتی دریافت می‌کند و حتی بسیاری از کارخانه‌ها متحمل هزینه بالای پرداخت جریمه مصرف می‌‌‌شوند در صورتیکه این کارخانه‌ها به دلیل داشتن سردخانه‌های بزرگ که حجم زیادی ماهی در آ نها نگهداری می‌شود باید مدام روشن باشد در صورتیکه به دستور وزارت نیرو سردخانه‌ها باید از ساعت 18 الی 12 نیمه شب خاموش باشند که این مساله از کیفیت نگهداری ماهی‌های منجمد در سردخانه‌ها می‌کاهد.
