آمار دقیقی از میزان ابتلای انسانی به سل گاوی در کشور نداریم/ اگر اطلاعی از مبتلایان به سل گاوی به دست ما برسد، بلافاصله به سازمان دامپزشکی اعلام می‌کنیم

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی:‌ رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در نشست خبری با اصحاب رسانه، در پاسخ به سوال حکیم مهر مبنی‌بر درصد بیماران مبتلا به سل گاوی از شیر آلوده، گفت: «آماری در این زمینه نداریم که چند درصد از مبتلایان به سل در کشور، مبتلا به سل گاوی هستند، اما می‌دانیم که این بیماری در بین گاوهای کشور ما وجود دارد.»

 «دکتر محمدمهدی گویا» با تاکید بر اینکه دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ارتباط نسبتا خوبی با سازمان دامپزشکی دارد، تصریح کرد: «یکی از وظایفی که سازمان دامپزشکی کشور به عهده دارد، اقدامات کنترلی برای پیشگیری از سل گاوی در میان دام‌های اهلی است. ما نیز اگر اطلاعاتی در مورد بیمار خاصی که مبتلا به سل گاوی است، داشته باشیم، بلافاصله به سازمان دامپزشکی اعلام می‌کنیم که سازمان دامپزشکی تمام‌ دام‌های آن منطقه را مورد بررسی قرار دهد.»

واکسن انسانی علیه سل برای بزرگسالان نداریم

گویا درباره انجام واکسیناسیون عمومی علیه سل، گفت: واکسنی که ما استفاده می‌کنیم فقط برای کودکان است و برای کودکانی که تازه متولد می‌شوند، به صورت روتین ‌در همان روزهای اول تولد تزریق می‌شود. برای بزرگسالان نیست و لزومی هم ندارد که افراد بزرگسال بر علیه سل واکسینه شوند. واکسن سل تولید داخلی انستیتو پاستور بوده و یکی از بهترین واکسن‌های دنیا محسوب می‌شود. برای این واکسن درخواست شده تا بتواند مجوز سازمان جهانی بهداشت را هم برای صادرات دریافت کند. 

وی درباره میزان مبتلایان به سل در کشور و سل نهفته، گفت:‌ سال گذشته ۵۶۶۶ مورد سل در کشور تشخیص دادیم که ۱۸ درصد آن جمعیت غیر ایرانی بودند. ما یک برنامه بیماریابی فعال برای جمعیت غیر ایرانی در برخی استان‌های کشور داریم و حتی اگر آنها به ما مراجعه نکنند، ما به آنها مراجعه کرده و مورد بررسی و آزمایش و درمان قرار می‌دهیم. این میزان کمتر از سال قبلش بوده است و تصور ما این است که برنامه کووید۱۹ تاحدود زیادی روی این کاهش موارد تاثیر منفی گذاشته است. در زمینه سل نهفته، گروهی از مبتلایان افرادی هستند که وقتی باکتری سل وارد بدنشان شده، ‌ احتمال اینکه آنها مبتلا به سل فعال شوند، ‌زیاد است. بنابراین تلاش می‌شود که موارد سل را که فرد عفونت دارد اما مبتلا به بیماری نیست و این عفونت منجر به ابتلای دیگران نمی‌شود، ‌سریع تشخیص داده و درمان کنیم تا به بیماری فعال سل مبتلا نشوند.

وی همچنین گفت:‌ درمان سل نهفته یکی از مهمترین برنامه‌هایی است که در سطح کشور و دنیا مورد توجه است و دنبال می‌شود. افرادی که مبتلا به سل نهفته هستند، پنج تا ۱۰ درصدشان ممکن است ظرف ۱۰ تا ۱۵ سال آینده دچار سل فعال شوند و از این جهت اهمیت دارد. بنابراین آنها را کنترل می‌کنند و به خصوص در دو سال اولی که تشخیص داده می‌شوند، مهم است که تحت مراقبت قرار گیرند. حال کسانی که یک ریسک فاکتور دارند اعم از بیماری زمینه‌ای، سوءتغذیه، مبتلایان به عفونت اچ آی وی، افرادی که اعتیاد دارند یا دخانیات در حدافراطی مصرف می‌کنند، افرادی که سرطان دارند و شیمی‌درمانی می‌شوند، مبتلایان به دیابت پیشرفته و کنترل نشده، کسانیکه داروهای تضعیف‌کننده سیستم امینی را مصرف کرده یا یک بیماری مزمن ریوی دارند و از همه مهم‌تر کسانی که در تماس با یک بیمار مسلول هستند که حتما باید بررسی شوند و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.

کرونا توجه ما را به بیماری سل کم کرد

گویا در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در فاصله ۱۰ ساله تا ۲۰۱۹ دنیا شاهد کاهش چشمگیر موارد ابتلا به بیماری سل و همچنین مرگ ناشی از آن بود. دستاوردهای بزرگی بود و بویژه کشورهایی که با این بیماری مشکلات جدی داشتند توانسته بودند از پس مشکلات برآیند. شاهد بودیم که در زمینه بیماریابی سل، تشخیص و درمان آن موفقیت‌هایی داشتیم و برخی صاحب نظران دنیا بارقه‌های امیدی در مورد حذف بیماری سل تا سال ۲۰۵۰ داشتند. اینها نشان دهنده آن بود که سل تا چه اندازه مورد توجه قرار گرفته است و تا چه اندازه توفیق کنترل آن در دنیا وجود داشته است.

وی افزود:  اما بعد از سال ۲۰۱۹ مقداری ورق برگشت و شاهد افزایش ابتلا به سل هستیم و در کنار آن شاهد کاهش تشخیص بیماری هستیم و از طرفی مرگ و میر ناشی از سل هم افزایش یافته است. دانشمندان معتقدند دلیل اصلی این رکود و کاهش تشخیص موارد بیماری به دلیل پاندمی کووید۱۹ است.

کرونا شباهت‌های زیادی به سل دارد

او ادامه داد: کرونا از نظر علائم بالینی مشاهبت‌های قابل توجهی با سل دارد. الان توجهات همه دنیا و پزشکان به کرونا معطوف شده است و هر کسی با علائم تنفسی بویژه علائم تنفسی حاد مراجعه کند اولین تشخیص کووید۱۹ است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. این امر سبب شده توجهات به بیماری سل کاهش یابد.

وی افزود: از طرف دیگر مردم هم کمتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند زیرا توصیه می‌شود کمتر از خانه خارج شوند و این امر سبب می‌شود کمتر و دیرتر بیماری‌هایشان تشخیص داده شود و اطلاعات ما به طور مشخص نشان می‌دهد موارد تشخیص دیرهنگام سل در همه جای دنیا و همچنین کشور ما افزایش یافته است. تشخیص دیرتر یعنی یک فرد آلوده در حال انتقال بیماری به سایرین است و خودش از این اتفاق خبری ندارد.

گویا ادامه داد: البته این اتفاق محدود به بیماری سل نیست، سایر بیماری‌های دیگر هم که می‌توانستند به موقع تشخیص داده و درمان شوند تحت تاثیر کووید۱۹ قرار گرفتند و همین وضعیت برای عفونت HIV هم وجود دارد و اگر به صورت جدی با این موضوع برخورد نشود ممکن است در آینده شاهد افزایش موارد ابتلا و مرگ ناشی از این گونه بیماری‌ها باشیم.

وی با تاکید بر لزوم سرمایه گذاری جدی بر این موضوع و بیماریابی فعال، اظهار کرد: سرمایه گذاری تنها معنای سرمایه گذاری مالی ندارد و شاید یکی از اهداف ما این بخش باشد، اما از طرفی سرمایه گذاری در تامین نیروی انسانی برای کنترل این بیماری بخصوص در سیستم بهداشتی که بار اصلی موارد تشخیص سرپایی بیماری را به عهده دارد و سرمایه گذاری در روش‌های تشخیصی جدید و درمان جدید بسیار اهمیت دارد. همه موارد سبب می‌شود به نتیجه برسیم. در برنامه کنترل سل کشور تجدیدنظر کنیم و راه‌هایی بیابیم که آسیبی که از کووید۱۹ به سل وارد آمده است تخفیف یابد و در شرایطی قرار بگیریم که این آسیب به حداقل ممکن برسد.

او با اشاره به اینکه با افزایش برنامه بیماریابی فعال موارد شناسایی شده بیماری سل تا سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کرده بود، تصریح کرد: اما پس از این تاریخ موارد شناسایی کاهش یافت و حدود ۲۰ درصد کمتر از سال ۲۰۱۹ بیماریابی کردیم. در سال ۱۳۹۹ تعداد ۵۶۶۶ مورد مبتلا به سل گزارش شده در کشور داشتیم که ۱۸ درصد آنها جمعیت غیر ایرانی بودند و ما به آنها هم خدمت دادیم. کماکان استان‌های سیستان و بلوچستان بخصوص شهرستان زابل و استان گلستان رکورددار ابتلا به سل هستند.

وی افزود: با تمهیدات اندیشیده شده در برنامه کنترل سل کشور و بویژه رایگان بودن تشخیص و درمان سل توفیقات خوبی در کنترل بیماری داشتیم. موارد تشخیص داده شده سل  در سال ۲۰۱۹ در دنیا ۷.۱ میلیون نفر بودند و در سال ۲۰۲۰ این آمار یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کاهش یافت. این دلیل آن نیست که فکر کنیم موارد ابتلا کم شده است بلکه بیماریابی دستخوش آسیب شده و لازم است برایش برنامه ریزی شود و این نشان می‌دهد خیلی از بیماران مبتلا بدون تشخیص ماندند.