حکیم مهر: با ذخیره‌سازی اسپرم «فیروز» یوزپلنگ نر مرکز تحقیقات پارک ملی توران، پروژه تکثیر در اسارت این گونه زیبا و نادر حیات‌وحش وارد مرحله امیدوارکننده و جدیدی شد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از تسنیم، اعلام خبر ذخیره‌سازی اسپرم «فیروز» یوزپلنگ نر مرکز تحقیقات پارک ملی توران از سوی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، امید‌ها را در دل دوستداران حیات‌وحش و محیط زیست برای احیای یوز‌های ایرانی زنده کرد.
وجود سه اقلیم خشک، مدیترانه‌ای و قاره‌ای، استان سمنان را در کشور منحصربه‌فرد کرده است و موجب تنوع حیات‌وحش در این استان شده است.
این استان به دلیل داشتن مناطق و موقعیت مناسب طبیعی وسعت کافی، جایگاه مناسبی برای حیات انواع وحوش و انواع گیاهان به شمار می‌آید، چراکه در قسمت‌های شمالی استان منطقه جنگلی، کوهستانی و سردسیر با بارندگی نسبتاً زیاد و پوشش گیاهی خوب و در قسمت‌های میانی منطقه دشتی با بارندگی کمتر نسبت به شمال، اما با پوشش گیاهی نسبتاً خوب و در قسمت‌های جنوبی آن کویر نمک با بارندگی بسیار کم و عدم پوشش گیاهی مناسب قرار دارد.
بیش از ۲۳ درصد از وسعت استان سمنان را مناطق حفاظت‌شده و پناهگاه حیات‌وحش تشکیل می‌دهد که این رقم در حدود ۲۵ درصد کل مناطق حفاظت‌شده کشور ایران را شامل می‌شود.
استان سمنان دارای بیش از ۵۰ گونه از ۱۶۴ گونه پستاندار ایران بوده و متجاوز از ۱۶۰ گونه پرنده و بیش از ۴۰ گونه خزنده، ۶ گونه دوزیست و چندین گونه از ماهیان بخشی از تنوع زیستی استان است که در شرایط کنونی مطالعه و شناسایی‌شده‌اند.
این استان حدود نیمی از تنوع زیستی پستانداران کشور پهناور ایران را در خود جای‌داده است، آن‌هم پستاندارانی از نوع نادرترین و ارزشمندترین که در رأس آنها یوزپلنگ آسیایی به‌عنوان سمبل حیات‌وحش کشور و استان جای گرفته است.
درواقع می‌توان ادعا کرد: «استان سمنان» «پایتخت تنوع گونه پستانداران» در کشور است؛ چرا که در آن تنوع گونه‌های حیات‌وحش به‌ویژه گونه پستانداران وجود دارد و زادآوری یوزپلنگ در استان سمنان از شاخصه‌های برجسته آن محسوب می‌شود.
منطقه حفاظت شده توران در شرق استان سمنان با مساحت یک‌میلیون و ۴۷۰ هزار هکتاری، خاستگاهی مناسب برای زیست یوزپلنگ ایرانی محسوب می‌شود و حالا این منطقه نوید زادآوری یوزپلنگ آسیایی می‌دهد.
وقتی امید‌ها بیشتر می‌شود...
انتشار اخبار درباره زادآوری طبیعی یوز‌ها در توران گرفته تا اجرای پروژه تکثیر در اسارت یوز‌ها با زنده‌گیری موفق یوز نر این پروژه به‌نام «فیروز» همه امیدوارکننده بوده و نوید پیروزی آینده‌ای روشن برای احیای این‌گونه باارزش را برای دوستداران حیات‌وحش می‌دهد.
حالا هم که «امیر عبدوس»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان خبر از ذخیره‌سازی اسپرم «فیروز» (یوز نر وحشی مرکز تحقیقات یوزپلنگ آسیایی پارک ملی توران) داده و همه را درباره اجرای موفق طرح تکثیر در اسارت یوز‌ها امیدوار کرده است. البته نباید همچنان در این راه از چالش‌ها و مخاطرات پیش رو غافل بود.
آن‌گونه که عبدوس گفته است: عملیات بیهوشی و ذخیره‌سازی اسپرم یوز نر وحشی مرکز تحقیقات یوزپلنگ آسیایی پارک ملی توران (فیروز) با موفقیت انجام شد.
به گفته وی این نخستین بار است که عملیاتی در این سطح صرفاً توسط متخصصان ایرانی و بدون حضور کارشناسان خارجی انجام‌شده است.
مدیرکل محیط زیست استان سمنان با تأکید بر اینکه استان سمنان زادگاه یوزپلنگ آسیایی در کشور محسوب می‌شود افزوده است: ۲۵ فرد یوزپلنگ در پارک ملی توران شهرستان شاهرود وجود دارد که از این تعداد ۱۵ فرد دارای شناسنامه هستند.
عبدوس پیش‌ازاین روند اجرای پروژه «تکثیر در اسارت یوز‌های ایرانی» در پارک ملی توران را تشریح کرده بود و امروز با انتشار این خبر، امید‌ها دوباره برای احیای یوزپلنگ زیبای ایرانی بیش‌ازپیش زنده شده است.
مدیرکل محیط‌زیست استان سمنان پیش‌ازاین در مورد نحوه زنده‌گیری یک یوزپلنگ نر به‌نام فیروز گفته بود: چندی پیش این یوزپلنگ از طبیعت بر اساس مطالعات میدانی انجام‌شده زنده‌گیری شد.
عبدوس با بیان اینکه فیروز یوزپلنگ نر ۱۱ ساله‌ای است که مرحله باروری و دوران پایان باروری را می‌گذراند گفت: تله اسنرترپ روش مورد استفاده در زنده‌گیری این یوزپلنگ بوده است.
وی در مورد این روش زنده‌گیری گفت: تله اسنرترپ از تله‌هایی است که دارای استاندارد جهانی است و مجهز به حس‌گر و فرستنده رادیویی با برد سه کیلومتر است که به‌محض افتادن حیوان در تله هشدار می‌دهد.
فضای مورد نیاز برای نگهداری یوزپلنگ‌های آسیایی در استان سمنان استاندارد است
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به هماهنگی‌های انجام شده برای زنده‌گیری این یوزپلنگ با سازمان حفاظت محیط زیست و معاونت طبیعی سازمان بیان کرد: کل عملیات نصب تا به تله افتادن فیروز سه ساعت به طول انجامید و بعد از ۱۰ دقیقه از زنده‌گیری یوزپلنگ بی‌هوش و به سایت توران منتقل شد.
عبدوس با بیان اینکه فیروز تنها نر موجود در سایت توران نیست گفت: تکثیر یوزپلنگ در اسارت نخستین تجربه در کشور است که امیدواریم با توجه به انجام تمام اقدامات به دست توانمند متخصصان ایرانی این امر محقق شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان درباره فضای مورد نیاز برای نگهداری یوزپلنگ آسیایی گفت: برای نگهداری از یوز‌ها دو مدل نگهداری در اسارت و شرایط نیمه‌اسارت وجود دارد که میزان فضای مورد نیاز برای هر دو مدل در استان سمنان بر اساس استاندارد‌های لازم است.
عبدوس با ابراز اینکه در مدل نگهداری اسارت هر ۴۰۰ مترمربع برای یوزپلنگ فضا اختصاص داده می‌شود اضافه کرد: علاوه بر این کنار آن سایت پنج هکتاری نیز اختصاص داده شده که یوز می‌تواند در آن گشت‌وگذار کند.
سمنان تنها مأمن امن یوز‌ها در ایران
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان با اعلام «این استان تنها امید برای حفظ یوزپلنگ آسیایی است» گفت: زادآوری یوزپلنگ آسیایی فقط در استان سمنان ادامه دارد.
عبدوس اظهار داشت: یوزپلنگ آسیایی یک‌گونه در معرض خطر انقراض است که از ۲۰ سال گذشته پروژه حفاظت از این گونه به کمک نهاد‌های بین‌المللی در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه هفت استان سمنان، اصفهان، یزد، کرمان و خراسان‌های شمالی، جنوبی و رضوی زیستگاه زادآوری یوزپلنگ آسیایی بودند افزود: اقدامات لازم برای حفظ یوزپلنگ آسیایی در استان‌های دیگر توفیقی به همراه نداشته است و امروز تنها زادآوری در استان سمنان ادامه دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان با تصریح به اینکه «این مهم که زادآوری یوزپلنگ آسیایی فقط در استان سمنان ادامه دارد خبر بدی برای بقای این‌گونه نادر است» خاطرنشان کرد: در زمان حاضر مسئولیت خطیر حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به عهده محیط زیست استان سمنان است. سرنوشت این‌گونه نادر گوشت‌خوار در دستان محیط زیست و مردم این استان است و همه باید برای حفظ این‌گونه در معرض خطر انقراض تلاش کنیم.
عبدوس با تأکید به اینکه استان سمنان را به جرئت می‌توان پایتخت تنوع زیستی در کشور نامید و افزود: در این استان ۱۶۰ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۶ گونه دوزیست و هشت گونه گربه‌سان زندگی می‌کنند.
وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از عرصه این‌گونه نادر گفت ۱۵۰ هزار هکتار عرصه برای یوزپلنگ آسیایی از حضور دام‌ها خارج شده و برای این مهم حقوق عرفی دامداران پرداخت‌شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه تصادفات جاده‌ای یکی از عوامل تهدید برای یوزپلنگ آسیایی به شمار می‌رود به دیگر اقدامات انجام‌شده برای حفاظت ازاین‌گونه در معرض خطر انقراض اشاره کرد و گفت: ایمن‌سازی کریدور مهاجرتی یوز در محور تهران ـ مشهد در محدوده میامی و عباس‌آباد در محدوده زیادی فنس‌کشی شده است.
عبدوس با ابراز اینکه نصب تابلو‌های هشداردهنده و کاهش سرعت در محور تردد یوزپلنگ آسیایی در محدوده میامی و عباس‌آباد از دیگر اقدامات برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است، اضافه کرد: نصب این تابلو‌های هشداردهنده و همچنین کاهش میزان سرعت در این محور تصادفات جاده‌ای را به صفر رسانده است.
وجود ظرفیت‌های بالای زیست‌محیطی در استان سمنان و تبدیل‌شدن آن به زیستگاه بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش کشور، نکته بسیار قابل‌توجهی است؛ اما قابل‌تأمل‌تر و قابل‌توجه‌تر از آن، لزوم توجه به حفظ این گونه و اختصاص منابع و اعتبارات مورد نیاز برای امنیت هر چه بیشتر یوز‌های آسیایی در استان سمنان است؛ در این راستا لازم است همه دستگاه‌های مرتبط مانند وزارت راه و شهرسازی، سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه طبیعت و محیط‌زیست وارد عمل شده و اقداماتی اساسی در این زمینه بردارند. قرار داشتن بخش زیادی از زیستگاه این گونه در معرض انقراض در محور بین‌المللی تهران مشهد و مسیر تردد مسافران این محور، لزوم ایجاد گذرگاه سبز در استان سمنان را بسیار ضروری می‌نماید؛ چیزی که به‌ظاهر وزارت راه و شهرسازی از انجام آن طفره می‌رود.
