۲۰ نکته درباره طرح جنجالی این روزهای مجلس/ برای اصلاح ابرو، چشم را کور نکنیم! - دکتر محمد لطفی‌زاده

 ۲۰ نکته درباره طرح جنجالی این روزهای مجلس

برای اصلاح ابرو، چشم را کور نکنیم!

دکتر محمد لطفی‌زاده

دامپزشک و متخصص بهداشت عمومی

مسئول کارگروه دامپزشکی و بهداشت عمومی جریان انقلابی دولت اسلامی

این روزها مانند برخی مقاطع تاریخی گذشته؛ اعلام موجودیت یک طرح موسوم به صیانت از حقوق عامه در برابر حیوانات خطرناک و مضر؛ فرصت نقد و ابراز نظر درباره مساله حیوانات خانگی را فراهم کرده است. این فرصت را مغتنم شده و مواردی به این بهانه تقدیم می‌گردد.

 ۱. از گذشته بارها گفته‌ایم که عدم وجود ساختار منسجم در سازمان دامپزشکی کشور و ادارات کل دامپزشکی استان‌ها در حوزه حیوانات خانگی غلط است و علاوه بر تهدید بهداشتی ناشی از عدم اولویت‌دهی به این موضوع مهم؛ صورت‌مساله را در جایی که باید قویا مورد توجه باشد پاک می‌کند.

 ۲. با نگاهی به معرفی فعالیت‌های دامپزشکان در مراسم چهارده مهر سالیان گذشته؛ ضعف یادشده در بند یک به وضوح نمایان است.

 ۳. هنگام ارائه هر طرحی در مجلس که به مساله دامپزشکی مربوط است باید از ظرفیت کارشناسی سازمان دامپزشکی؛ نظام دامپزشکی و تشکل‌های غیردولتی مرتبط استفاده شود. وقتی این امر محقق نمی‌شود احتمالا یا این نهادها خاصیت کارشناسی و اثرگذاری را از دست‌ داده‌اند یا مرجعیت خود را به اثبات نرسانده‌اند یا خودشان تمایلی به ایفای نقش و وظیفه ندارند و یا معرفی درستی از آنها صورت نگرفته و نقش و جایگاه آنها مغفول مانده است.

 ۴. وجود قانون برای نگهداری و حمل حیوانات خانگی بخصوص اگر هدایت درستی در آن صورت پذیرد می‌تواند به فرصتی برای الزام در انجام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و برخورد با متخلفین غیردامپزشک که در این حوزه مشغول هستند تبدیل شود.

 ۵. تدریس دانشگاهی و دانش‌آموختگی سالانه دامپزشکانی در تخصص‌های مرتبط با حیوانات خانگی امر مهمی است که باید به آن توجه شود. برخورد صرفا سلبی با موضوعی که معیشت عده‌ای از یک سو و کار علمی و دانشگاهی از سوی دیگر به آن گره خورده مفید نیست.

 ۶. در جامعه اسلامی اگر فرهنگ بیگانه در آن بخش که مغایر ارزش‌های غالب جامعه است خود را نمایان کند دلسوزانی به مقابله با آن بسیج می‌شوند. در این راه لازم است این دلسوزی به نحوی انجام شود که برای اصلاح ابرو، چشم را کور نکنیم!

 ۷. اقناع عمومی و آموزش و فرهنگ‌سازی در مساله حیوانات خانگی تقریبا در دست‌کم یک دهه گذشته صفر بوده است. با این وضع نهادها و سازمان‌های مسئول که کم‌کاری کرده‌اند باید این عقب‌ماندگی را جبران کنند.

 ۸. از لبه تیغ گذراندن حیوانات گوناگون برای دستیابی به یک هدف اصلی که احتمالا مقابله با سگ‌گردانی است کار درستی نخواهد بود. گربه و خرگوش و لاک‌پشت حتما متفاوت از سگ هستند و مضر و خطرناک قلمداد کردن همه آنها کار درست و منطقی نیست. هرچند با این توجیه هر حیوان اهلی مثل گاو و گوسفند و اسب هم بالقوه خطرناک است.

 ۹. قانون‌مند کردن حمل و نقل و تردد حیوانات در خیابان کار درست و امری شایسته است‌. اینکه فردی بدون حفاظت از دهان سگ یا مهار مناسب با قلاده ایمن سلامت جسم و روان دیگران را به خطر بیندازد قابل توجیه نیست. البته این قانون‌مند شدن باید با درنظر گرفتن جوانب کارشناسی و تخصصی انجام شود.

 ۱۰. فعالیت تعداد کمی از دامپزشکان در ضدیت با احکام دینی بخصوص درباره سگ؛ خدمات متعهدانه دامپزشکان متعهد و دلسوز دیگر که طیف وسیعی را تشکیل می‌دهند در سالیان گذشته تحت تاثیر قرار داده و همین امر سبب گردیده تا به درستی در این خصوص تصمیم‌گیری نشود.

 ۱۱. وضع ممنوعیت در حمل و نقل حیوانات بدون توجه به واردات حیوانات مختلف و لوازم و غذای آنان و گسترش دایره خدمات مرتبط در جامعه؛ احتمالا کمک به مخفی‌کاری آنانی است که از این راه سودهای کلان می‌برند.

 ۱۲. توجه به رعایت حقوق شهروندان بخصوص در آپارتمان‌ها برای نگهداری هر حیوانی حتی یک پرنده زیبا اما با سر و صدای زیاد ضروری است و محدود کردن رعایت این حق مسلم شهروندی به نوع خاصی از حیوانات درست نیست.

 ۱۳. قاعدتا استفاده عقلانی از حیوانات بخصوص آن دسته که در کاهش فشار خون بیماران یا التیام روانی و یا کمک به انجام کارهای روزمره بیماران ناتوان از حرکت عادی نقش ثابت‌شده دارند منعی ندارد.

 ۱۴. در بحث نجاست سگ که محل نقد و نظر زیادی است هرچند در سالیان قبل زیاد سخن گفته شده و حتی با جستجوی نام اینجانب در کنار بحث نجاست سگ؛ در اینترنت مطالب زیادی در دسترس خواهد بود اما اینجا هم ذکر سه نکته خالی از لطف نیست :

الف - نجاست سگ یک حکم شرعی است و اظهار نظر درباره آن به متخصص فقه یعنی مرجع تقلید مربوط است. البته نجس بودن سگ به معنای جواز ظلم به این حیوان و یا لزوما بی‌ارزش بودن یا انکار ویژگی‌های مثبت مانند وفاداری آن هم نیست. چه آنکه خون بعنوان ماده حیاتی نجس است و در شکل‌گیری نخستین سلول انسان برای تولد هم ماده‌ای نجس نقش ایفا می‌کند.

ب -  نجس بودن با نیاز به طهارت همراه است و لذا لازم است انسان متدین هنگام انجام واجبات دینی مانند نماز بدن و لباس خود را از نجاست دور نگه دارد. این خیلی مساله پیچیده‌ای نیست!

ج - نجاست برخلاف تصور رایج لزوما ارتباطی با بیماریزایی ندارد؛ چنانکه مثلا ادرار استریل اما نجس است یا حیواناتی با قابلیت انتقال بیماری‌های بیشتر، نجس نیستند.

 ۱۵. نگهداری هر حیوان نیازمند مسئولیت‌پذیری است. وقتی در اسلام نفقه حیوان بعنوان امری واجب بعهده صاحب آن است قاعدتا در این زمینه باید آگاهی لازم به جامعه داده شود وافراد مختلف به طریق موجه و منطقی برای نگهداری حیوان احراز صلاحیت شوند تا از ظلم به حیوانات از یک سو و تهدید بهداشت عمومی از سوی دیگر جلوگیری گردد.

 ۱۶. هیچ مرجعی در جامعه برای هدایت و مشاوره در خصوص انتخاب حیوان خانگی مناسب متاسفانه وجود ندارد. اگر چنین سازوکاری بود شاید عده‌ای به جای برخی حیوانات نامتعارف انتخاب بهتری داشتند.

 ۱۷. کشور ما با مساله بحرانی جمعیت روبرو است و اگر قرار باشد حیوانات را با تبلیغ نادرست برخی افراد مشهور از جمله سلبریتی‌ها جایگزین فرزند کنیم ضرر آن در آینده صدمات سختی به جامعه و کشور وارد می‌سازد. در این امر متخصصین مرتبط از رشته‌های گوناگون باید چاره‌اندیشی کنند.

 ۱۸. در طرح اخیر مطرح شده در مجلس نکات مثبتی هست اما اصلاحات بسیار زیادی هم در آن باید صورت پذیرد. شایسته است طراحان با دوری از تعصب نگاه کارشناسان و دلسوزان را نیز لحاظ نمایند.

 ۱۹. دامپزشکی حیوانات خانگی یک ویترین مهم در خدمات سلامت محسوب می‌شود و با کنترل برخی ناهنجاری‌ها می‌توان زمینه معرفی خدمات بسیار بزرگ این حوزه را به جامعه فراهم نمود.

 ۲۰. همگان باید بدانند که کنترل بیماری‌های مهمی در جامعه انسانی مرهون تلاش دامپزشکان است و اگر در حوزه حیوانات خانگی؛ پیشگیری، مراقبت بهداشتی و خدمات درمانی به درستی انجام نشود؛ بهداشت عمومی با تهدید مواجه خواهد شد.