مهم‎ترین غایب جلسه تصویب سند ملی واکسن کشورمان چه کسی بود؟ + گزارش برنامه تدوین سند ملی واکسن ایران

حکیم مهر - وبلاگ "سلام بر تو ای رازی!" در مطلبی با عنوان "گزارش برنامه تدوین سند ملی واکسن جمهوری اسلامی ایران" نوشت :

" در روز یکشنبه 20 شهریور ماه 1390، سند ملی واکسن جمهوری اسلامی ایران با حضور برخی از برگزیدگان و نخبگان این صنعت از موسسه رازی، پاستور، معاونت غذا و دارو زیر نظر کمیسیون امنیت غذایی و رفاه اجتماعی شورای عالی عتف در محل ساختمان مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور وابسته به وزارت علوم به تصویب رسید و به این ترتیب صنعت واکسن و فراورده های بیولوژیک کشور در استانه یک تحول اساسی در زمینه برنامه ریزی و مدیریت قرار گرفت. در این گزارش به برخی سوابق و مختصات این اتفاق مهم و تاریخی اشاره می کنم. از موسسه رازی آقایان دکتر اکبری،  ذوالفقاریان،  پوربخش و دکتر جزایری حضور داشتند و البته اینجانب نیز به عنوان عضو گروه تدوین کنندگان پیش نویس  این سند در این جلسه حضور داشتم. بی تردید مهمترین غایب این جلسه جناب اقای دکتر قدکچی رئیس محترم موسسه رازی بود که علی رغم ارسال دعوتنامه قبلی و تماس تلفنی از سوی وزارت بهداشت در این جلسه شرکت نکرده بود.

بر اساس ماده 99 قانون برنامه سوم توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور، وزارت فرهنگ و آموزش عالی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تغییر نام داده و ماموریتهای جدی و جدیدی در حوزه پژوهش و فناوری به وزارت محول شده است. بر همین اساس قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شهریورماه 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. بر اساس مواد 3 و 4 این قانون، تشکیل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری( معروف به شورای عتف) با هدف ایجاد هماهنگی و یکپارچگی در سیاستگذاری کلان اجرایی در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری پیش­بینی شده است. وظایف و اختیارات شورا در قانون مذکور به شرح زیر ذکر شده است:

 اولویت‎بندی و انتخاب طرحهای اجرائی بلندمدت سرمایه‎گذاری کلان در بخش‎های آموزشی و پژوهشی وفناوری؛

* بررسی و پیشنهاد منابع مالی مورد نیاز در حوزه های علوم، تحقیقات و فناوری.

به موجب قانون، دبیرخانه شورای عالی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر است و مصوبات آن پس از ابلاغ ریاست محترم جمهور برای کلیه دستگاه­های اجرایی کشور لازم الاجراست.

شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، که یکی از عمده­ترین نهادهای فعال در عرصه سیاست گذاری علم و فناوری است ، در جهت ارتقای کیفیت سیاست گذاری در زمینه های مختلف علوم، تحقیقات و فناوری و راهبری توسعه فناوری های دارای اولویت ملی، اقدام به تشکیل کمیسیون های تخصصی دوازده گانه بر اساس ماده 3 آیین­نامه داخلی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب دومین جلسه شورا  مورخ 3/2/1385 و هم­چنین بر اساس مصوبات 2 الی 4 سومین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مورخ 18/7/85نموده است. از مهمترین وظایف کمیسیون های تخصصی می توان به اولویت بندی و پیشنهاد اجرای طرح های اجرائی بلندمدت سرمایه گذاری کلان در بخش های آموزشی، پژوهشی و فناوری و همچنین بررسی و پیشنهاد منابع مالی مورد نیاز در حوزه های علوم، تحقیقات و فناوری اشاره کرد.

لازم بذکر است این شورا از یک سو با بهره مندی از متخصصان حوزه­ های مختلف، فعالیت جدی و مؤثری را در توزین و توزیع کلان بودجه های تحقیقاتی انجام داده و از سوی دیگر با اتکاء به جایگاه قانونی خود، نقش مهمی را در بازبینی فرآیندها و ارزیابی برون­دادهای پژوهشی دستگاه اجرایی ایفا کرده است. با توجّه به اهمیت نقش نهادینه شده این شورا و نیز لزوم تقویت جایگاه سازمانی آن، باید به صورت ادواری بازتاب مناسبی از عملکرد تخصصی شورا تهیه و ارائه شود. لذا شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در راستای پیشبرد اهداف و با توجه به نقش مهم خود در تعیین سیاست­های کلان علم و فناوری، اقدام به تشکیل کمیسیون­های تخصصی در زمینه­ های موضوعی مختلف نموده است که هرکدام بر اساس نیاز جامعه در آن حوزه فعالیت می­کنند. می‌توان گفت این کمیسیون­ها که از مجموعه‌ای افراد دارای صلاحیت علمی در زمینة موضوعی مرتبط تشکیل شده‌اند، نقش مهمی را در تعیین اولویت­های تحقیقاتی و پژوهشی کشور ایفا کرده و با تصمیم­گیری در این زمینه نقش بسزایی در تخصیص بودجه‌های پژوهشی در حوزه­های مختلف دارند.

 لیست کمیسیونهای تخصصی

کمیسیون تخصصی انرژی

کمیسیون تخصصی حمل و نقل و عمران

کمیسیون تخصصی دفاع، امنیت ملی و سیاست خارجی

کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی

کمیسیون تخصصی صنایع، معادن و ارتباطات

کمیسیون تخصصی علوم انسانی و معارف اسلامی و هنر

کمیسیون تخصصی علوم پایه

کمیسیون تخصصی فرهنگ و اجتماع

کمیسیون تخصصی مدیریت، اقتصاد و بازرگانی

کمیسیون تخصصی هماهنگی و سیاستگذاری علم و فناوری

کمیسیون تخصصی کشاورزی، آب و منابع طبیعی

 کمیسیون سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی، یکی از کمیسیون های تخصصی شورای عالی تحقیقات و فناوری می باشد و مهمترین فعالیت های آن عبارتند از:

- برنامه ریزی تحقیقات و فناوری در حوزه مربوطه

-تعیین شاخص های تحقیقات و فناوری حوزه های سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی و بدست آوردن مقادیر آنها

-تهیه اسناد راهبردی مربوط به موضوع

-نظارت به فعالیت های تحقیقات و فناوری در سطح دستگاه های مختلف

- تعیین اولویت ها و طرح های کلان ملی

-حمایت از انجام طرح های کلان ملی

دراین راستا، کمیسیون مذکور با ترکیبی متشکل از نمایندگان حقوقی دستگاه های وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی، بازرگانی، آموزش و پرورش، رفاه و تامین اجتماعی، علوم، حفاظت محیط زیست، تربیت بدنی و صدا و سیما و اعضاء حقیقی، با تشکیل جلسات منظم و بررسی همه جانبه موارد تصمیم گیری مقتضی را به عمل می آورد.

ریاست ودبیرکمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی
آقای دکتر پرویز اولیا در تاریخ 89/1/29 با حکم دبیر شورای عالی عتف به سمت دبیر کمیسیون منصوب و در اولین جلسات آقای دکتر مصطفی قانعی به ریاست کمیسیون انتخاب شدند .

برای دریافت ومشاهده اعضای حقیقی وحقوقی کمیسیون اینجا کلیک کنید.

 برنامه‌های کمیسیون

طبق تعهدات مندرج در طرح پژوهشی فیمابین کمیسیون تخصصی سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی و دبیرخانه شورایعالی عتف، کمیسیون موظف به انجام امور زیر در سال 89 بوده است:

الف- گزارش نتایج حاصل از تعیین روشها و بررسی وضعیت موجود

ب- استخراج طرحهای اولویت‌دار کلان آموزشی، پژوهشی و فنّاوری در حوزه سلامت

 امنیت غذایی و رفاه اجتماعی

ج- ارائه سند راهبردی و سیاست های کلان پژوهش در حوزه سلامت امنیت غذایی و رفاه اجتماعی

 فعالیتهای انجام یافته

تعیین اولویتهای کلان پژوهش و فناوری

 روش‌شناسی اولویت‌گذاری

پس از بحث و بررسی اعضای کمیسیون پیرامون انتخاب روش مناسب جهت تعیین اولویتها، استفاده از روش "ماتریس جذابیت، قابلیت " مورد وفاق همه اعضا قرار گرفت. مواردی که برای سلامت، رفاه اجتماعی و امنیت غذایی کشور یک خواست جدی و قوی به شمار می آمد در زمره ملاک های "جذابیت" در نظر گرفته شدند. توانایی های کشور نیز از نظر وجود منابع انسانی، تجهیزات و امکانات بالفعل به عنوان معیارهای "قابلیت" تعریف شدند. به روش طوفان مغزی فهرست اولیه ای از جذابیت ها و قابلیت ها تنظیم شد که با یک جلسه بحث گروهی وامتیاز دهی توسط اعضای کمیته‌های تخصصی سلامت، رفاه اجتماعی و امنیت غذایی نهایی گردید. در روش مورد استفاده، مجموعه معیارهای جذابیت و قابلیت به طور جداگانه امتیاز دهی شدند.

• نتایج اولویت‌گذاری

معیارهای نهایی جذابیت و قابلیت و وزن هریک به شرح زیرمی‌باشند:

معیارهای جذابیت و قابلیت کمیته سلامت، رفاه اجتماعی و امنیت غذایی :

ردیف معیارهای جذابیت وزن
1 تطابق با اهداف برنامه پنجم توسعه 19
2 حل یک معضل ملی در بازه زمانی 5 ساله 16
3 تحقق عدالت، توجه به اقشار آسیب پذیر 16
4 سهم در افزایش امید به زندگی و کاهش ناتوانی ها 15
5 حفظ ، احیاء و توسعه پایدار منابع پایه 13
6 تحقق خوداتکایی 12
7 موضوعیت فرابخشی 9

معیارهای قابلیت

8 وجود نیروی انسانی متخصص 18
9 وجود امکانات فنی و تجهیزاتی 16
10 حمایت سیاستگذاران خارج از بخش از اولویت 16
11 وجود مزیت نسبی و یا رقابتی در کشور (مانند منابع طبیعی خاص) 14
12 وجود منابع مالی ویژه غیر از منابع شورای عتف 13
13 مشارکت پذیری بخش خصوصی 12
14 دست آورد قبلی در زمینه اولویت 11

 2-تعریف ، اولویت‌بندی و استخراج طرح‌های کلان ملی

پس از تعیین معیارهای جذابیت و قابلیت، مقرر گردید کلیه طرح‌های پژوهشی جمع آوری و بر اساس معیارهای انتخاب شده امتیاز دهی شوند.
برای این منظور در کمیسیون توافق به عمل آمد که تعیین موضوعات پژوهشی در سه گروه مجزای سلامت، رفاه اجتماعی و امنیت غذایی صورت پذیرد . در کارگروهها سعی شد اولویتهای پژوهشی بر اساس نگاه به اسناد و برنامه های کلان و نیز فراخوان ایده ها انتخاب شوند. پس از دریافت کلیه پیشنهادها، جدول متقاطعی از عناوین طرح ها و شاخص ها تهیه شد و قرار شد توسط اعضای کمیسیون به هر یک از شاخص های طرح های فهرست نهایی اولویت ها، بین 9-0 امتیاز داده شود.
برای محاسبه امتیاز نهایی هر اولویت ابتدا هر امتیاز در ضریب امتیاز معیار ضرب شد. سپس با استفاده از برنامه اکسل میانه کل امتیازات داده شده برای هر طرح، به عنوان امتیاز نهایی کسب شده برای آن طرح محاسبه گردید. نتایج به دست آمده به تفکیک حوزه‌های سلامت،‌امنیت غذایی و رفاه اجتماعی درزیرآورده شده است.

نتایج حاصل تعیین اولویت در حیطه سلامت(به ترتیب رتبه و نمره کسب شده) :

- تولید انبوه واکسن MMRبر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی ( WHO )

-  تولید انبوه واکسن چهارگانه Tetravalent (DTP+Hib)بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی ( WHO )

-  تدوین دانش فنی و راه اندازی پایلوت تولید انسولین انسانی نوترکیب

-  بررسی تغییرات شیوه زندگی، شیوع عوامل خطر و موربیدیتی بیماران مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی، پس از انجام مداخلات جامعه نگر در 10 شهر منتخب کشور ایران

-  شناسایی کانون های انتشار آلودگی از طریق پهنه بندی و ارائه راهکارهای مناسب پیشگیری و کنترل آلودگی ها ( در حوزه های هوا ، آب ، خاک ، صدا ، امواج و تشعشعات )

- کاهش شیوع، ارتقاء درمان و بهبود کنترل پرفشاری خون در ایران

- طراحی یک مدل خدمت رسانی به مصدومین در محل حادثه با استفاده از فناوری GPS

-  طراحی و ایجاد نظام ثبت اطلاعات جامع سوانح ترافیکی کشور

-  ارزشیابی بخش های بازتوانی بیماران قلبی عروقی در کشور

-  برآورد بار جانی و مالی ناشی از سوانح ترافیکی کشور و ارائه مدل روند؛ پیش بینی و پیشگیری از آنها

-  تدوین نظام ثبت سکته های قلبی ، مغزی و نارسایی قلبی در ایران

-  بررسی تاثیر مداخلات پیشگیری از رفتارهای پر خطر در سوانح ترافیکی

-  ارتقاء مراقبت های پیش بیمارستانی، بیمارستانی، نوتوانی و توانبخشی در مصدومان سوانح ترافیکی کشور

- پایش الگوی رفتاری ابتلا و مرگ ناشی از سوانح ترافیکی: یک مطالعه همگروهی

-  تولید آزمایشگاهی کیت های تشخیصی و اندازه گیری بیومارکرهای پیش بینی کننده بقا، پیش آگهی و پاسخ به درمان مبتلایان به سرطان با استفاده از فن آوری نوین سنجش کمی مولکولی

-  تولید نیمه صنعتی فاکتور VIIانعقادی نوترکیب انسان در سلول های پسانداران و ارزیابی کلینیکی محصول تولید شده

-  تحقیق و بررسی و تدوین دانش فنی تولید داروی حساسگر نوری مشتق از گیاه برای درمان ضایعات سرطانی با روش فتودینامیکی

*تذکر: باتوجه به اینکه طرح تولید انبوه واکسن MMR توسط انستیتو رازی در دست اجرا می باشد، با هماهنگی ارائه دهنده از دستور کار خارج شد.

میرافضلی:نکته مهم  این است که معلوم نیست هم اکنون چه طرح تولید انبوهی در خصوص واکسن MMR در موسسه رازی در دست اجراست و ارائه دهنده آن که احتمالا دکتر دلیمی بوده به چه دلیلی ان را از دستور کار خارج کرده است. با توجه به اینکه معمولا از سوی وزارت بهداشت برای اینگونه طرحها مبالغ کلانی  برای سرمایه گذاری اختصاص می یباد بسیار مناسب است که ریاست محترم موسسه در این خصوص دستور پیگیری صادر فرمایند.

نتایج حاصل تعیین اولویت در حیطه امنیت غذایی( به ترتیب رتبه) :

-  کنترل آلاینده ها، افزودنیها و باقیمانده دارویی در مواد غذایی
-  طرح ملی مطالعات توسعه بازار آبزیان در ایران
-  کسب دانش فنی و توسعه آفت کش های میکروبی (دو نوع آفت‌کش میکروبی   Bacillus thuringiensis وB. subtilis )
- تولید صنعتی عوامل کنترل بیولوژیک محصولات گلخانه ای
-  کنترل ژنتیکی بیماری های مهم زنگ گندم در ایران
-  سامانه سلامت ،امنیت غذایی و رفاه اجتماعی کودکان زیر 8 سال کشور
-  طراحی و ساخت دستگاه تشخیص سریع سموم در مواد غذایی و آشامیدنی
-  کنترل و نظارت بر مواد غذایی و دارویی حاصل از فناوری های نوین مانند نانو، بیو و GMO
-  کنترل و نظارت بر مواد غذایی و دارویی حاصل از فناوری های نوین مانند نانو، بیو و GMO
-  ارتقا و ترویج مصرف غذای سالم و رژیم های غذایی مناسب در سطوح مختلف جامعه
-  ارتقا و استاندارد سازی واحدهای تولیدی مواد غذایی
*با پیشنهاد اعضاء کمیسیون و موافقت ارائه دهنده، مقرر شد ردیف 3 و 4 تحت یک پروژه ادغام شوند.

سایر فعالیتهای انجام یافته:

از دیگر اقدامات انجام شده در کمیسیون فوق، تعیین شاخص های عملکرد پژوهشی و نگاشت نهادی حوزه سلامت است که در حال انجام می‌باشد.

 و اما ماجرای تدوین سند ملی واکسن

 در آخرین جلسات کمیسیون امنیت غذایی و رفاه اجتماعی در سال جاری که به منظور انتخاب مهمترین اولویت تحقیقاتی  این کمیسیون تشکیل شد، تدوین سند ملی واکسن به عنوان مهمترین اولویت منتخب این کمیسیون مورد تائید و تاکید قرار گرفت و مقرر شد در خصوص تهیه این سند اقدامات لازم صورت پذیرد.

جهت تهیه پیش نویش این سند آقایان دکتر سیادت از پاستور، دکتر میرافضلی( به عنوان فرد مطلع از صنعت واکسن و آشنا به نگارش اسناد کلان در حوزه سلامت)   و جناب اقایان مهندس اسماعیل زاده و  ملکی فر به عنوان تسهیلگران تهیه این سند زیر نظر جناب آقای دکتر اولیا دبیر کمیسیون امنیت غذایی و با نظارت جناب اقای دکتر قانعی( رئیس کمیسیون و معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی) طی 8 جلسه و با اختصاص بیش از 300 نفر ساعت نسبت به این کار اقدام کردند. در تهیه این پیش نویس برخی اسناد مهم نیز مورد توجه قرار گرفت و از جمله:

-         سند ملی واکسن آمریکا در سال 2010،

-    گزارشات تهیه شده توسط دکتر میرافضلی در خصوص اقدامات کشورهای منطقه چشم انداز 1404 در حوزه واکسن و تحقیق پیرامون فراورده های بیولو‍ژیک اعم از واکسنهای انسانی و دامی،

-         گزارش 2011 بانک جهانی پیرامون مهمترین تحولات و ترندهای جهانی( دکتر میرافضلی)،

-         برنامه های استراتژیک کشور تایلند در جهت توسعه صنعت واکسن،

-         گزارشات مربوط به تحولات تکنولوژیک در کشور هند در حوزه واکسن(Vaccine Policy in India)،

-    آخرین گزارشات موجود در خصوص  به  تولید کنندگان معتبر واکسن در جهان  و از جمله گزارش سازمان بهداشت جهانی در خصوص  تولید کنندگان مورد تائید  واکسنهای انسانی در سطح جهان( دکتر میرافضلی) و گزارشات دیگر.

تیم تسهیلگران برای تدوین این گزارش از مدل آینده پژوهی و نگاشت نهادی  با بهره گیری از روش طوفان فکری استفاده کردند . همچنین جهت استخراج لیست روندها از تکنیک STEEPV استفاده شد ولی برای تسهیل کار از روش SWOT نیز برای استخراج لیست عوامل تاثیر گذار درونی و بیرونی و اتخاذ برخی استرات‍ژیها نیز استفاده شد. ماحصل این اقدامات پس از چند بار بازنویسی نهایتا به عنوان پیش نویش سند برای ارائه در جلسه اصلی در نظر گرفته شد.

جهت تائید این سند در سطح کارشناسی مقرر شد که تیمی از برگزیدگان و خبرگان صنعت واکسن از انستیتو پاستور ایران، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، جهاد دانشگاهی، معاونت غذا و دارو و ... که به موضوع نگارش اسناد کلان آشنا باشند انتخاب و در جلسه ای به بررسی و اصلاح  پیش نویس بپردازند. با مکاتبات و پیگیریهایی که در این خصوص صورت گرفت نهایتا در تاریخ 20 شهریور 1390 گروهی از این برگزیدگان در جلسه ای به ریاست جناب آقای دکتر قانعی( رئیس کمیسیون امنیت غذایی ، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و سرپرست انستیتو پاستور ایران) و با اداره جناب آقای دکتر اولیا به بررسی این سند پرداختند. این کار از صبح آغاز و تا ساعت 18 ادامه یافت و نهایتا این سند مورد تدوین و توافق جمع حاضر قرار گرفت.

این سند در آینده نزدیک برای تصویب نهایی در اختیار کمیسیون امنیت غذایی و متعاقبا شورای عالی عتف قرار گرفته و پس از تصویب نهایی برای اجرا به سازمانهای ذیربط ابلاغ خواهد شد و من بعد به عنوان یک قانون مد نظر قرار خواهد گرفت."

خبر مرتبط :