طاعون نشخوارکنندگان کوچک تا ۸ سال آینده در ایران ریشه‌کن می‌شود

حکیم مهر: سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور با اشاره به مشاهده طاعون نشخوارکنندگان در هشت استان البرز، سمنان، فارس، یزد، چهارمحال‌وبختیاری، اصفهان، خراسان رضوی و خراسان‌شمالی گفت: مقرر شده است این بیماری تا هشت سال آینده و با تکمیل روند واکسیناسیون در ایران ریشه‌کن شود.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایمنا، «رضا فرجی» با اعلام آمار تلفات بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در سال جاری، گفت: مقرر شده است که این بیماری تا هشت سال آینده، با تکمیل روند واکسیناسیون در ایران ریشه‌کن شود.

تاخت‌وتاز بیماری در هشت استان کشور

وی درباره با اشاره به مشاهده مواردی از این بیماری در هشت استان البرز، سمنان، فارس، یزد، چهارمحال‌وبختیاری، اصفهان، خراسان‌رضوی و خراسان‌شمالی، افزود: تلفات این بیماری از مهرماه تاکنون در استان البرز ۶۰ رأس، یزد ۵۰ رأس، فارس شش رأس، اصفهان ۳۰ رأس، خراسان رضوی ۴۲ رأس، سمنان یک رأس کل وحشی و در خراسان‌شمالی ۶۸ رأس کل و بز و قوچ و میش بوده است.

سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور درباره اصلی‌ترین علت شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک گفت: این بیماری تا دهه ۷۰ در کشور مشاهده نشده بود و از طریق قاچاق دام‌های اهلی وارد کشور شد. طاعون نشخوارکنندگان کوچک بین دام اهلی و حیات وحش مشترک است و اصلی‌ترین علت بروز این بیماری که عامل آن ویروس، تردد دام‌های واکسینه نشده در طبیعت، استفاده از آبشخور مشترک و عبور دام اهلی از محدوده حیات وحش به شمار می‌رود.

وی راهکار مقابله با این بیماری را تکمیل چرخه واکسیناسیون دانست و ادامه داد: مرجع اجرای واکسیناسیون سازمان دام‌پزشکی است و ما در سازمان حفاظت محیط‌زیست براساس تلفات مکاتبات خود را با این سازمان انجام دادیم.

دام‌های سبک واکسینه نشده‌اند

فرجی افزود: بر اساس آمار در سال ۱۳۹۹ همه دام‌های سبک واکسینه نشده‌اند و کامل نشدن این چرخه باعث می‌شود همیشه دام مبتلا وجود داشته باشد. قاچاق و خرید و فروش غیرمجاز دام، تردد آن در زیستگاه طبیعی، تعلیف غیراصولی و استفاده از آبشخور مشترک نیز به شیوع بیشتر بیماری کمک می‌کند؛ تا چرخه واکسیناسیون کامل نشود، تهدید وجود دارد.

وی با اشاره به هدف‌گذاری انجام شده برای ریشه‌کن کردن این بیماری گفت: بر حسب تعهدی که سازمان دام‌پزشکی ایران به سازمان جهانی دام‌پزشکی داده، قرار است با تکمیل فرایند واکسیناسیون تا پایان سال ۲۰۳۰ این بیماری ریشه‌کن شود.

سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، بیشتر تلفات مربوط به این بیماری را برای گونه‌های کل و بز دانست و اظهار کرد: این حیوانات در مناطق صعب‌العبور زندگی می‌کنند، به همین دلیل دسترسی به آن‌ها سخت است؛ در نتیجه شیب شیوع این بیماری نیز قابل محاسبه نیست و روند مشخصی را طی نمی‌کند. شیوع این بیماری تابع روندی سینوسی است.

نمودار پر افت و خیز شیوع طاعون در حیات‌وحش

وی با اشاره به اینکه در اوایل دهه ۷۰ میزان شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک بالا بود، افزود: پس از این دوره، واکسیناسیون سبب شد تا میزان همه‌گیری آن کاهش پیدا کند؛ اما با گذر زمان و به علت تکمیل نشدن چرخه واکسیناسیون و تردد غیراصولی دام دوباره میزان ابتلاء به این بیماری افزایش یافت. در حال حاضر نیز شیب شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک نسبت به دو سال قبل کاهشی است. به‌طور کلی این نمودار کاهش و افزایشی بوده است و از شیب ثابتی تبعیت نمی‌کند.

فرجی آمار ابتلاء به این بیماری در فصل سرما را عجیب توصیف کرد و گفت: شیوع این بیماری در دوره اوج سرما در منطقه‌ای مانند استان البرز و شهرهای طالقان و طارم عجیب است، به‌طور معمول با افزایش سرما و کاهش تردد دام‌ها و کاهش برخورد و برهم‌کنش میان آن‌ها آمار ابتلاء به این بیماری ویروسی کاهش می‌یابد؛ بنابراین در حال انجام تحقیقات هستیم تا علت این موضوع را کشف کنیم.

این ویروس، قابل انتقال به انسان نیست

به گزارش ایمنا، طاعون نشخوارکنندگان کوچک یک بیماری ویروسی به شمار می‌رود که عامل آن نوعی باکتری به نام «یرسینیا پستیس» است که توسط جوندگان و کک (و گاهی کنه) به سایر حیوانات و انسان منتقل می‌شود. این بیماری نوعی ویروس است که قابل انتقال به انسان نیست و تاکنون ابتلای انسانی به این بیماری گزارش نشده است.

این بیماری یک بیماری عفونی حاد ویروسی و کشنده در نشخوارکنندگان کوچک اهلی و حیات وحش است که با ایجاد واگیری و تلفات بالا، خسارات اقتصادی قابل ملاحظه در این گونه دام‌ها به‌وجود می‌آورد. بیماری PPR به نام‌های دیگری مانند طاعون بزی، Kata، طاعون گاوی کاذب، کمپلکس پنومو - آنتریت و سندرم استوماتیت، پنوموآنتریت نیز شناخته می‌شود.

تاریخچه این بیماری به سال ۱۹۴۲ میلادی بازمی‌گردد که برای نخستین بار بیماری PPR در آفریقای‌غربی شناسایی و نام‌گذاری شد. عامل بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک ویروسی از جنس «موربیلی» ویروس است که ارتباط نزدیکی با ویروس طاعون گاوی دارد که ریشه‌کنی جهانی آن در سال ۲۰۱۱ اعلام شد. نخستین مورد بیماری به فرم اپیدمی آن در ایران در سال ۱۳۷۳ در دو گله از استان ایلام گزارش شد که به تأیید آزمایشگاهی نیز رسید. متعاقباً گزارشات فراوانی از وقوع بیماری همراه با تلفات و خسارات اقتصادی از استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، فارس و تهران نیز گزارش شد.

علائم کلینیکی کلیدی طاعون نشخوارکنندگان کوچک شامل این موارد می‌شود؛ ترشحات چشم که ممکن است سبب چسبیدن پلک‌ها به همدیگر شود، ترشحات غلیظ زرد بینی که ممکن است سبب بدی تنفس در دام شود، تورم دهان و زخم در لثه‌های پایینی، کام سخت، گونه‌ها و زبان همراه یا بدون وجود دلمه و وزیکول در اطراف دهان و پوزه، شروع ناگهانی تب ۴۲ – ۴۰ درجه سانتی‌گراد، پنومونی که با سرفه همراه است، اسهال که دو تا سه روز پس از ظهور ضایعات دهانی ایجاد و سبب کم آب شدن پوست و لاغری مفرط دام می‌شود، تلفات قابل توجه دام و سقط نیز امکان دارد اتفاق بیفتد و مرگ‌ومیر که بیشتر چهار تا ۱۲ روز پس از شروع تب اتفاق می‌افتد را به همراه دارد.