حکیم مهر: «دامپزشکی» به شناخت، پیشگیری، تشخیص و درمان آسیب‌ها و بیماری‌های حیوانات با تمرکز ویژه بر بیماری‌های مشترک انسان و حیوان می‌پردازد و نظارت بر مراحل تولید و تضمین سلامت محصولات با منشأ حیوانی مورد استفاده انسان، دامپروری و رفاه حیوانات را برعهده دارد .
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایمنا، در تقویم جهانی آخرین شنبه ماه آوریل روز جهانی دامپزشک است. این روز توسط سازمان بهداشت جهانی (OIE ) و اتحادیه انجمن‌های دامپزشکی (WVA)، به منظور افزایش سطح آگاهی عمومی درخصوص اهداف و نقش مهم دامپزشکی در جهان، نامگذاری شده است که آخرین شنبه آوریل در سال ۲۰۲۲ برابر با شنبه دهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ است.
دامپزشکی در تأمین امنیت غذایی، بهداشت و سلامت عمومی جامعه و در اقتصاد پایدار جامعه نقش بسیار مهمی دارد. دامپزشکان با در معرض خطر قرار دادن خود، در راستای تأمین امنیت جانی و غذایی مردم جامعه قدم بر می‌دارند اما کمتر کسی از شرح وظایف آنها به طور کامل آشنا است و صرفاً تفکر عموم از دامپزشکی، درمان حیوانات است. افراد شاغل در این حوزه برای ارائه خدمات در سخت‌ترین شرایط اقلیمی، صعب‌العبورترین روستاها و آلوده‌ترین محیط‌ها به سراغ تولیدکننده و دامدار می‌روند تا خدمات دامپزشکی را ارائه کنند.
سازمان دامپزشکی با اهدافی نظیر تأمین بهداشت، سلامت و فراهم کردن رفاه دام، کنترل، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دامی، تأمین و تضمین بهداشت و سلامت فرآورده‌های دامی، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام، فراهم کردن شرایط ورود به بازارهای جهانی، توسعه پایدار و سرمایه‌گذاری در بخش دام و اجرای الزامات، مقررات و دستورالعمل‌های بهداشتی سازمان‌های بین‌المللی مرتبط فعالیت می‌کند .
براساس آخرین یافته‌های علمی مشخص شده است که منبع ۶۰ درصد از بیماری‌های عفونی انسان در حیوانات است و همچنین منبع ۷۵ درصد از بیماری‌های نوپدید و ۸۰ درصد از عوامل بیماری‌زایی که بالقوه برای بیوتروریسم قابل استفاده هستند نیز در حیوانات است.
براساس تخمین‌های موجود بیش از ۲۰ درصد تولیدات حیوانی در جهان به علت بیماریها کاهش می‌یابد و همه این موارد بیان‌گر این نکته است که بیماری‌های حیوانی نه تنها قابل انتقال به انسان هستند بلکه موجب ایجاد مشکلات بهداشت عمومی و امنیت غذایی به علت کاهش تولیدات و نقایص حاصل از آن می‌شوند.
درخصوص موضوعات پیرامون فعالیت‌های حوزه دامپزشکی، با «دکتر علیرضا ادیبان» معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
دامپزشک به چه فردی اطلاق میشود؟
دامپزشک به صورت عام، فردی است دارای دکترای حرفه‌ای یا عمومی که تحصیلات خود را به صورت پیوسته از دیپلم تا دکترا به صورت مستقیم با گذراندن ۲۳۰ واحد یا حداقل ۱۲ ترم در دانشگاه‌های دامپزشکی به پایان رسانده باشد. دامپزشکی دارای چندین شاخه است و افراد دارای مدرک دکترای حرفه‌ای یا عمومی می‌توانند به مدت چهار سال به صورت تخصصی تحصیل کنند تا مدرک دکترای تخصصی را اخذ نمایند.
در ایران نزدیک به ۲۶ رشته تخصصی دامپزشکی وجود دارد که مهمترین آنها شامل فوق تخصص بیماری‌های دام بزرگ و بیماری‌های دام کوچک، مامایی، رادیولوژی، بهداشت موادغذایی و بیماری‌های پرندگان است. همچنین اصول پایه نظیر انگل‌شناسی، ویروس‌شناسی و پاتولوژی نیز تدریس میشود. بخشی در دامپزشکی تحت عنوان پیرادامپزشکی وجود دارد که شامل کاردان‌های دامپزشکی و کارشناسان آزمایشگاه دامپزشکی و کارشناسان بهداشت موادغذایی میشود.
تعریف عموم مردم از حوزه دامپزشکی چیست؟
برای مصرف‌کنندگان موادغذایی سوال پیش نمی‌آید که این موادغذایی چطور به دست آنها رسیده است و چه کسانی بر آن نظارت کرده‌اند؛ نام دامپزشکی در حد درمان دام‌ها به گوش عموم مردم خورده است در صورتی که کوچک‌ترین کار سازمان دامپزشکی درمان دام است.
به عنوان مثال طرح تشدید نظارت بهداشتی دامپزشکی از چهاردهم اسفندماه اجرا میشود تا در طول ایام نوروز هم‌وطنان دچار کمبود در تأمین مواد پروتئینی نشوند. در سال جاری ماه مبارک رمضان نیز به نوروز پیوست و حدود ۶۲ روز است که برای فرایندهای بازرسی و کنترل برنامه‌ریزی شده است و برای اولین بار کشتارگاه‌های طیور مجبور شدند در ایام عید و تعطیلات نوروز نیز کار کنند. هم‌وطنان در صورت داشتن مشکل، انتقاد یا پیشنهاد با شماره چهار رقمی ۱۵۱۲ که به صورت شبانه‌روزی فعال است تماس بگیرند. افراد از هر منطقه کشور که با این شماره تماس بگیرند به شبکه دامپزشکی همان شهرستان متصل خواهند شد.
حوزه دامپزشکی چه فعالیت‌هایی را برعهده دارد؟
دامپزشکی حوزه فعالیت گسترده‌ای دارد که شامل بهداشت و مدیریت بیماری‌های دام، نظارت بهداشتی بر فرآورده‌های مربوط به دام، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام، نظارت بهداشتی بر مراکز پرورش و نگهداری دام، کنترل بر ورود و خروج دام، فرآورده‌های خام دامی و حمل‌ونقل آنها و واکسیناسیون دام‌ها است.
در قانون پزشکی کشور دام به همه حیوانات اهلی، طیور یا پرندگان، ماهی و آبزیان، زنبورعسل، کرم ابریشم، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ‌وحش گفته میشود و گسترده‌ترین فعالیت حوزه دامپزشکی، بهداشت و مدیریت بیماری‌های دام است. در واقع سازمان دامپزشکی باید به عنوان وظیفه اصلی خود با مدیریت بیماریها، سرمایه دامی کشور را حفظ و بیماری‌های آنها را کنترل کند.
همچنین طبق تعریف قانون سازمان دامپزشکی و دامپزشکان باید نظارت مستقیمی بر سلامت فرآورده‌های خام دامی، مواردی که در زمان حیات دام به دست می‌آید نظیر پشم، کرک، مو، پوست، شیر، تخم پرندگان، اسپرم و تخم آبزیان و مواردی که پس از کشتار یا صید دام به دست می‌آید نظیر گوشت و استخوان داشته باشند و پایش‌های خوراکی و غیرخوراکی را انجام دهند.
اصلی‌ترین فعالیت سازمان دامپزشکی، پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام است که از جمله مهمترین آنها می‌توان به تب مالت یا سل گاوی، شاربون یا سیاه زخم و آنفولانزای فوق حاد پرندگان اشاره کرد. در چنین شرایطی سازمان دامپزشکی وظیفه دارد با کمک وزارت بهداشت کشور چنین بیماری‌هایی را کنترل کند تا از انتشار آن در جامعه انسانی جلوگیری شود. سازمان دامپزشکی به طور مداوم به صورت دوره‌ای از جامعه دامی هدف نمونه‌گیری و غربالگری می‌کند تا دام آلوده وارد جمعیت سالم گله نشود و آنها را حذف و کشتار می‌کند.
نظارت بهداشتی بر مراکز پرورش دام و حمل فرآورده‌های دامی چگونه صورت می‌گیرد؟
سازمان دامپزشکی از نظر بهداشتی بر مراکز پرورش و نگهداری دام نظیر گاوداری‌ها، مرغداری‌ها، استخرهای پرورش ماهی، زنبورستان‌های عسل و مراکز پرورش کرم ابریشم نظارت دارد تا از سلامت دام و تحویل فرآورده‌های دامی سالم اطمینان حاصل شود. همچنین کارخانه‌های تولید خوراک دام، چراگاه‌ها، مراتع، آبشخورها، کشتارگاه‌ها، کارخانه‌های تولید و تهیه فرآورده‌های خام دامی، کارخانه‌های جوجه‌کشی، قصابی‌ها، مرغ فروشی‌ها و خودروهای حمل این فرآورده‌ها از نظر بهداشتی توسط دامپزشکان کنترل میشود. سردخانه‌های مواد پروتئینی با منشأ دامی نیز تحت نظر سازمان دامپزشکی فعالیت می‌کنند.
فعالیت دیگر دامپزشکی کنترل بر ورود و خروج دام، فرآورده‌های خام دامی و حمل‌ونقل آنها است. محصولات مربوط به دامپزشکی در مبادی ورودی کشور و گمرک‌ها کنترل و سپس اجازه ترخیص آنها صادر میشود. خودروها و شناورها نظیر کشتی‌ها، لنج یا قایق‌هایی که حامل دام و فرآورده‌های خام دامی هستند نیز در مبادی ورودی کشور یا استان‌ها تحت نظارت قرار می‌گیرند.
مدیریت بیماری‌های دامی چگونه انجام میشود؟
اولین موضوع در مدیریت بیماری‌های دامی، تشخیص و درمان بیماری است. سازمان دامپزشکی با نظارت بر بیمارستان‌های عمومی و تخصصی دامپزشکی، کلینیک‌ها، مراکز واکسیناسیون، داروخانه‌ها و آزمایشگاه‌های دامپزشکی، بیماری دامی را تشخیص می‌دهد و در راستای درمان قدم برمی‌دارد. حوزه تشخیص و درمان به بخش خصوصی واگذار شده است که از طریق نظام دامپزشکی کشور پروانه و مجوز تأسیس این موسسه‌ها صادر میشود و زیرنظر سازمان دامپزشکی کشور به فعالیت می‌پردازند.
واکسن‌ها و داروهای دام و طیور ساخت داخل است یا از خارج وارد میشود؟
رصد و پایش ساخت دارو، واکسن، مواد بیولوژیک و سرم مخصوص به دام و کارخانه‌های تولید آنها نیز برعهده سازمان دامپزشکی است. حجم سنگینی از اعتبارات سازمان دامپزشکی، توان بخش خصوصی و دولتی به واکسیناسیون دام‌ها اختصاص دارد. در سال حدود ۱۵ میلیون دوز واکسن دامی و بالغ بر ۶۰۰ میلیون دوز واکسن طیور با هزینه‌های دولتی، خصوصی یا هزینه خود دامدار، تزریق میشود.
واکسن‌ها به دو بخش تقسیم می‌شوند که یکی از این بخش‌ها واکسن دامی است. بیش از ۹۰ درصد واکسن‌های دامی در کشور و به خصوص در مؤسسه تحقیقات واکسن رازی ساخته میشود و در واقع همه فرایند ساخت آن داخل کشور است. بخش عمده‌ای از واکسن‌های طیور نیز توسط همین مؤسسه تولید میشود اما بخشی از واکسن‌های طیور که تولید آنها صرفه اقتصادی ندارد یا تکنولوژی پیچیده‌ای داشته است، از کشورهای مختلف وارد میشود.
وجود تحریم بر واردات واکسن و داروهای دام و طیور چه تأثیری داشت؟
درخصوص واردات واکسن و داروهای بخش دامی مشکل زیادی وجود نداشته است؛ هرچند که تحریم‌ها منجر شد مؤسسه رازی نیز برخی از واکسن‌ها یا مواد بیولوژیک آزمایش یا تست حیوانات را به سختی تولید کند. حلقه تحریم‌ها در دو سال گذشته تنگ‌تر شده بود اما خوشبختانه تولید ادامه داشت. تحریم‌ها منجر به ایجاد مشکل درخصوص فراهم‌آوری برخی از واکسن‌های طیور شده بود و یک یا دو قلم توسط مؤسسه رازی تولید و برخی با سیستم‌های دور زدن تحریم‌ها به وارد کشور شد.
چالش‌های فعالیت در حوزه دامپزشکی چیست؟
شغل دامپزشکی حساسیت‌های خاصی دارد و اکثر محیط آن محیط‌های کاری سخت یا نامتعارف است. به عنوان مثال کار کردن در گاوداری از نظر بهداشتی با وجود بوی نامتعارف بسیار سخت است یا برخی از همکاران شاغل در محیط‌های آزمایشگاهی، همیشه با عوامل باکتریایی، ویروسی و بیماری‌زا به صورت مستقیم در ارتباط هستند که ممکن است خود نیز آلوده شوند.
دامپزشکان شاغل در کشتارگاه‌ها باید سرپا بایستند و تک به تک نسبت به کنترل لاشه‌ها اقدام کنند تا سلامت آنها تأیید شود و به دست مصرف کننده برسد. ساعات کاری کشتارگاه‌های طیور کشور شب تا صبح است و پرسنل دامپزشکی مجبور هستند شب‌ها بیدار بمانند تا نظارت‌های خود را انجام دهند.
طی نظارت‌های در طول شب، سردخانه‌ها یا مکان‌هایی که کار تولید را برعهده دارد، ممکن است دامپزشک با تخلفات برخورد کند و افراد هنگام به خطر افتادن منافع خود دامپزشکان یا بازرسان به خصوص دولتی را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.
واکسیناسیون گله به علت برپا شدن گردوخاک فراوان در حین کار نیز از سایر چالش‌های فعالیت در این حوزه است. همچنین سگ‌های نگهبان همیشه در روستاها رها هستند و گاهی همکاران مورد گزش آنها یا سگ‌های ولگرد قرار می‌گیرند و راهی بیمارستان می‌شوند.
برخی محیط‌های کاری قدیمی و سنتی هستند؛ هنگامی که در این محیط‌ها دام به دیواری برخورد می‌کند ممکن است دیوار فرو ریزد یا حتی خود فرد مورد لگد دام قرار گیرد؛ بنابراین فعالان این حوزه همیشه در معرض خطر و آسیب‌دیدگی هستند و فردی که قصد ورود به این حوزه را دارد، باید انتظار چنین ریسک‌ها و محیط سخت کاری را داشته باشد.
مشکلات قابل توجه سازمان دامپزشکی چیست؟
یکی از مشکلات تصویب قوانین یکسان برای سازمان دامپزشکی با سایر دستگاه‌های اداری است. به عنوان مثال وضعیت استخدام نیروی پرسنلی همه دستگاه‌ها برابر است در صورتی که سازمان دامپزشکی طی این فرایند به شدت با کمبود نیرو انسانی مواجه شده است. هرچند با واگذاری بخش‌هایی به بخش خصوصی خلاءهای نیروی انسانی پر شد اما از سمتی بودجه زیادی باید تزریق شود تا دولت از طریق خرید خدمت از بخش خصوصی وظایف را انجام دهد. از سایر مشکلات خودروهای درنظر گرفته شده برای سازمان دامپزشکی است. به سازمان دامپزشکی خودروهای سبک نظیر پراید باری داده میشود در صورتی که مناطقی از استان مانند فریدون‌شهر یا فریدن نیاز به خودروهای جدیدتر و بهتری دارد.
وضعیت کمبود نیروی انسانی در سازمان دامپزشکی چگونه است؟
درحال‌حاضر ۵۰ درصد پست‌های سازمانی درنظر گرفته شده در استان اصفهان خالی مانده است و فردی وجود ندارد که این پست سازمانی به وی تحویل داده شود. همین موضوع منجر شده است همکاران دو یا سه برابر حجم کاری تعیین شده فعالیت کنند و این موضوع آزاردهنده است.
بخش دامپزشکی خصوصی چه وظیفه‌ای دارد و آیا پت‌شاپ‌ها نیز جزو بخش خصوصی است؟
کلینیک‌ها و درمانگاههای دامپزشکی بخش خصوصی که دام‌های کوچک را ویزیت می‌کنند، می‌توانند به صورت مستقل پت‌شاپ نیز در درمانگاه داشته باشند و خوراک حیوان یا وسایل نگهداری آنها را نیز بفروشند؛ البته پت‌شاپ‌هایی وجود دارند که خارج از حوزه نظارتی دامپزشکی هستند اما گاهی اوقات از آنها بازدید به عمل آورده میشود تا تجویز دارو و درمان دام را انجام ندهند؛ در پت‌شاپ‌هایی که تنها پروانه پت‌شاپ دارند، درمان و تجویز دارو مطلقاً ممنوع است.
نظام دامپزشکی در گذشته تشکلی صنفی بود که به تخلفات دامپزشکان و حرفه آنها ورود می‌کرد اما در چند سال اخیر دو فعالیت مهم به آنها سپرده و صدور پروانه‌های بهداشتی دامداری‌ها به آنها محول شده است. همچنین طبق قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی پروانه و مجوزهای کلینیک‌ها، درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های دامپزشکی نیز توسط نظام دامپزشکی صادر میشود. اکثر فعالیت‌های درمانی و تشخیص بیماریها توسط بخش خصوصی اجرا میشود.
تا چه حد در فعالیت‌های سازمان دامپزشکی شفافیت وجود دارد؟
سال ۹۷ شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به شدت جمعیت مرغ تخم‌گذار استان اصفهان را تحت تأثیر قرار داد و قیمت تخم‌مرغ افزایش یافت؛ در صورت مدیریت نشدن چنین مواردی امنیت غذایی مردم و کشور به خاطر خواهد افتاد. گاهی اوقات برخی از مسائل محرمانه تلقی می‌شوند و باید در محدوده‌ای زمانی محرمانه بمانند. زمان ایجاد بیماری آنفلوانزای فوق حاد بنابر صلاحدید هیئت دولت و وزارت کشاورزی، این موضوع به علت تشویش اذهان عمومی و صادرات مرغ و تخم‌مرغ به سایر کشورها، محرمانه اعلام شد؛ زیرا اگر واردکنندگان مرغ و تخم‌مرغ از این بیماری مطلع می‌شدند، احتمال محدود شدن صادرات، مازاد تولید و ضرر به تولیدکننده وجود داشت.
چه بیماری‌هایی بیشتر دامپزشکان را تهدید می‌کند؟
حدود نیمی از دامپزشکان بیماری تب مالت را تجربه کردند؛ زیرا ارتباط مستقیمی با دام داشته‌اند. این بیماری یک بیماری هزار چهره دردناک همراه با عواقب متعددی است که اکثر همکاران را درگیر می‌کند. دامپزشکان باید همواره واکسن هاری خود را به صورت ماهانه چک کنند و مراقب باشند تا مورد گزش حیوان قرار نگیرند زیرا ابتلاء به بیمار هاری درمانی ندارد و فرد مبتلا پس از چند روز فوت می‌کند.
خطرات ابتلاء به چنین بیماری‌هایی به همراه بیمارهای انگلی، سالمونلا و بیماری آنفولانزای حاد پرندگان که خطرناک‌تر از بیماری کرونا است و در صورت انتقال از طیور به انسان می‌تواند کل دنیا را به خطر اندازد، همواره وجود دارد. در واقع بروز هر تلفاتی در مرغداری‌ها ظن را به آنفولانزای فوق حاد می‌برد، نیروهای دولتی به صورت رایگان از جمعیت هدف نمونه‌گیری می‌کنند و در صورت منفی بودن آنفولانزا سایر بیماریها بررسی میشود.
هزینه‌های درمانی دامپزشک آسیب‌دیده در حین انجام وظیفه، چگونه پرداخت میشود؟
همچنین بیمه مسئولیت و بیمه حوادث برای همکارانی که با دام ارتباط دارند در اداره دامپزشکی تعریف شده است تا در صورت بروز مشکل از آن استفاده کنند. همچنین بیمه تکمیلی نیز برای همکاران برقرار است تا هزینه‌های درمانی آنها کاهش یابد. سعی میشود تجهیزات و لوازم محافظت فردی برای پرسنلی که با حیوان ارتباط دارند نظیر ماسک، دستکش، لباس کار، چکمه و عینک خریداری و به آنها تحویل شود. در مقابل نیز ممکن است دامی هنگام معاینه تلف شود یا دامپزشک تجویزی اشتباه انجام دهد که در این صورت شکایت میشود و خسارت‌های سنگینی از وی مطالبه میشود. بیمه مسئولیت به همین منظور است تا در صورت بروز چنین اتفاقاتی، پوشش‌دهی لازم را داشته باشد.
در حوزه دامپزشکی استاندارهای بین‌المللی هم رعایت میشود؟
سازمان دامپزشکی سازمانی است که با دستگاه‌های بین‌المللی ارتباط دارد و سازمان بهداشت جهانی دام دستورالعمل‌های کنترل بیماریها را به سازمان دامپزشکی اعلام می‌کند و این سازمان براساس پروتکل‌های بین‌المللی با بیماریها برخورد می‌کند و در صورت تخطی کردن یک کشور از این پروتکل‌ها، از صادرات و واردات دامی و فرآورده‌های خام محروم میشود. نماینده اس‌اِی‌او نیز در ایران حضور دارد و پروتکل‌هایی دارد که سازمان دامپزشکی برخی از دستورالعمل‌های خود را از آن اخذ می‌کند. همچنین سازمان دامپزشکی پروتکل‌های بین‌المللی بسیاری از بیماری‌های مشترک میان دام و انسان را از سازمان بهداشت جهانی اتخاذ می‌کند.
سال گذشته حدود ۳۰ میلیون دلار فرآورده خام دامی با صدور یک هزار و ۶۵۰ فقره گواهی بین‌المللی صادر شد تا کشورها بپذیرند محصولات سالمی به دست آنها رسیده است و اجازه ورود آنها را به کشور خود بدهند. کشور سختگیری مانند روسیه، خامه و پنیر ایران را وارد می‌کند و تأیید سلامت سازمان دامپزشکی ایران را مجاز دانسته است.
وضعیت تجهیزات و دامپزشکی استان اصفهان نسبت به سایر استان‌ها چگونه است؟
استان اصفهان رتبه اول تولید شیر را دارد و به اندازه ۱۵ استان کشور شیر خام تولید می‌کند، در تولید مرغ گوشتی رتبه چهارم کشور، در تولید بوقلمون رتبه اول کشور، در تولید آبزیان زینتی رتبه اول کشور و در تولید تخم‌مرغ نیز رتبه اول کشور را دارد و این نشان از پتانسیل بالای این استان با وجود کمبود منابع آبی، داشتن مردمانی سخت‌کوش و سرمایه‌گذارانی بزرگ دارد.
تولیدات استان اصفهان گاهی مازاد نیاز استان است. به عنوان مثال ۴۰۰ تن تخم‌مرغ در روز در استان اصفهان تولید میشود در صورتی که ۲۰۰ تن نیاز استان است و مابقی به استان‌های دیگر صادر میشود. بیشتر شیر خام تولیدی اصفهان به کارخانه‌های لبنیاتی بزرگ خارج از استان می‌رود. دیدگاه مسئولان باید به دامپزشکی که وظیفه کنترل این موارد را برعهده دارد، خاص‌تر باشد، دید مشابهی به همه ادارات دامپزشکی استان‌ها نداشته باشد و استان‌های دارای ظرفیت و پتانسیل بیشتر را ویژه‌تر ببیند.
آزمایشگاه دامپزشکی اصفهان سطح مطلوبی دارد اما با توجه به پتانسیل تولیدات استان اصفهان، نیاز است دارای سطح سه باشد تا آزمایش‌های تخصصی بیشتری را انجام دهد. این موضوع باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد تا اعتبارات بیشتری به استان اصفهان اختصاص یابد و در خرید خودرو و استخدام نیروهای اداری نیز سهمیه بیشتری به استان داده شود تا فعالیت‌ها با کیفیت بالاتری انجام شود. از سایر کمبودها در استان اصفهان، نداشتن دانشکده دامپزشکی است. استان چهارمحال بختیاری که حجم خیلی کمی از جمعیت دامی کشور به جز گوسفند و بز را دارد، دو دانشکده دامپزشکی در سطح دکترا و تخصص دارد که جای تعجب دارد.
حقوق و درآمد افراد شاغل در این حوزه کافی است؟
سلام خوبید خداقوت ارادت کرمانشاهی باسلام آقا مسول فنی فروشگاهی و بازار روز بدون حقوق دارد کارمیکند در ضمن حضور هم دارد! 
البته ابراز عقیده آزاد است، اما این‌حجم از بدبینی جای تامل هست. ای دو صد لعنت بر تفکری که جهت ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان جدید بانی تعطیلی درمانگاههای سازمان دامپزشکی کشور گردید.