حیوانات چه رنگ‌هایی و چگونه می‌بینند؟

حکیم مهر: دانشمندان می‌گویند: حیواناتی که در خشکی زندگی می‌کنند، قادرند در مقایسه با حیواناتی که در آب زندگی می‌کنند، رنگ‌های بیشتری را ببینند و آنهایی که در مناطق بدون پوشش گونه‌های گیاهی زندگی می‌کنند، در مقایسه با حیواناتی که در جنگل زندگی می‌کنند، دامنه وسیع‌تری از رنگ‌ها را می‌بینند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، زیست‌شناسان دانشگاه آرکانزاس اطلاعاتی درباره صدها مهره‌دار و بی مهره جمع‌آوری کرده‌اند و به این ترتیب دانسته‌های دانشمندان را درباره بینایی حیوانات افزایش داده‌اند. این دانسته‌ها شامل رنگ‌هایی که آن‌ها می‌بینند هم می‌شود.

به هر حال، تفاوت میان مهره‌داران و بی‌مهرگان به طور معناداری روی این موضوع که آن‌ها می‌توانند چه رنگ‌هایی را ببینند، تأثیر می‌گذارد. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که بی‌مهرگان در مقایسه با مهره‌داران می توانند رنگ‌های بیشتری با طول موج کوتاه را مشاهده کنند.

توانایی حیوانات در تشخیص اطلاعات بصری، به طول موج و شدت نور در محیط بستگی دارد. اندازه و میزان حساسیت طول موج خانواده پروتئین‌های شبکیه چشم، اُپسین نامیده می‌شود که طیف نوری را که یک حیوان می‌بیند، از فرابنفش تا فراسرخ، تعیین می‌کند.

در هر صورت، اپسین‌های شبکیه چشم بی‌مهرگان و مهره‌داران از لحاظ تبارزایی (فیلوژنتیک) متمایز است و آن‌ها و پژوهشگران مطمئن نیستند که آیا این اپسین‌های متمایز بر آنچه حیوانات می‌بینند، تأثیر می‌گذارد یا نه یا اینکه آن‌ها چگونه با نور محیط اطراف خود منطبق می‌شوند.

مطالعات پژوهشگران نشان داد هنگامی که حیوانات با محیط اطراف خود کاملاً منطبق می‌شوند، ممکن است توانایی‌ انطباق آنها از لحاظ فیزیولوژیک محدود شود. مهره‌داران و بی‌مهرگان برای دیدن، به طور گسترده از یک گونه سلولی مشترک، اپسین، استفاده می‌کنند ولی این سلول‌ها را به صورت متفاوتی می‌سازند.

این تفاوت فیزیولوژیکی، چیزی است که زیست‌شناسان آن را در مهره‌داران اپسین‌های مژگانی و در بی‌مهرگان اپسین‌های رابدومریک می‌نامند.

این یافته ممکن است به این سوال پاسخ دهد که چرا بی‌مهرگان در مقایسه با مهره‌داران بهتر می‌توانند نور با طول موج کوتاه را ببینند در صورتی که زیستگاه مهره‌داران برایشان شرایطی را فراهم می‌کند که بتوانند نور با طول موج کوتاه را هم مشاهده کنند.

دانشمندان معتقدند ممکن است این تفاوت به دلیل جهش‌های ژنتیکی تصادفی باشد که در مهره‌داران روی می‌دهد ولی در بی‌مهرگان اتفاق نمی‌افتد. این جهش‌ها ممکن است حتی دامنه نور را در دید مهره‌داران محدود کند .