دام‌های ماده در کشتارگاه صنعتی مشهد مورد سونوگرافی قرار می‌گیرند/۲۰ درصد دام‌های ورودی به کشتارگاه آبستن هستند

حکیم مهر: کشتار دام مولد طی دو سال اخیر به دلایل مختلفی همچون پدیده خشکسالی، کمبود و گرانی نهاده‌های دامی، مشکلات اقتصادی دامداران در تامین علوفه و... افزایش یافته و این موضوع باعث شده تا طی سال گذشته دامداران زیادی به منظور کاهش هزینه‌ها و تامین معاش خود بسیاری از دام‌های مولد، گاوهای شیرده یا گوسفندان آبستن را راهی کشتارگاه کرده یا خارج از کشتارگاه‌ها به فروش رسانده و یا ذبح می‌کردند.

بر اساس آمارهای جهادکشاورزی خراسان رضوی در خردادماه سال گذشته بیش از ۷۰۰۰ راس دام مولد در استان کشتار شد که این عدد در مهرماه به بیش از ۴۰۰۰ و در آبان‌ماه نیز به ۴۵۰۰ راس رسید. این اقدامات در حالی صورت گرفته بود که کشتار دام آبستن به استناد ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرای ماده ۱۸ نظارت بهداشتی بر کشتارگاه‌های دام ممنوع بوده و در صورت بروز چنین اقدامی با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد. در همان زمان نیز کارشناسان نسبت به وقوع عواقب این موضوع هشدار دادند.

دامپزشکی خراسان رضوی آذرماه سال گذشته از طرح تفکیک لاشه‌های دام نر و ماده به منظور کنترل کشتار دام مولد در استان خبر داد، اما یکی دیگر از مهمترین اقدامات صورت گرفته توسط این اداره در راستای کاهش کشتار دام مولد، تهیه دستگاه سونوگرافی دام و استقرار آن در چند کشتارگاه مشهد بوده است.

در همین رابطه محمد احمدی، ناظر عالی دولتی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی در خصوص تعداد دستگاه‌های سونوگرافی دام در مشهد، عنوان می‌کند: دستگاه سونوگرافی دام از اردیبهشت‌ماه سال گذشته به منظور تشخیص آبستنی در دام‌های سبک در بازار دام موسسه صنعتی گوشت مشهد و بازار دام مهر قرار داده شد. ضمن اینکه برای تشخیص آبستنی در دام‌های سنگین از روش ملامسه رحم و تخمدان (رکتال) استفاده می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: کشتارگاه صنعتی مشهد اولین کشتارگاه در سطح استان است که سونوگرافی دام ماده در آن به صورت مدون صورت می‌گیرد. زیرا میزان کشتار دام در دیگر شهرستان‌های استان پایین بوده و استقرار دستگاه سونوگرافی در آن‌ها نیاز به انجام برخی هماهنگی‌ها مانند وجود نیروی فنی، تجهیزات و... دارد.

کاهش ۷۰ درصدی کشتار دام مولد در کشتارگاه صنعتی گوشت مشهد

احمدی تصریح کرد: سونوگرافی برای تمامی دام‌های ماده و سبک در این کشتارگاه صورت می‌گیرد و در صورت تشخیص آبستنی از کشتار دام جلوگیری خواهد شد. البته کشتار دام در مواردی مانند داشتن بیماری خاص، خطرناک بودن ادامه آبستنی برای دام و... با تایید دامپزشک مربوطه مجاز خواهد بود.

وی خاطر نشان کرد: لازم به ذکر است که بخشی از ورودی دام به این کشتارگاه از دیگر استان‌های کشور بوده و آن‌ها را ملزم کرده‌ایم تا موضوع آبستنی دام سبک یا سنگین را در مجوزهای کشتار خود قید کنند؛ زیرا کشتار دام بدون وجود مجوز انجام‌پذیر نخواهد بود.

ناظر عالی دولتی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی با اشاره به علل کشتار دام‌های آبستن گفت: یکی از عمده دلایل انجام سونوگرافی جلوگیری از کشتار پی‌درپی دام آبستن است، زیرا توان اقتصادی دامداران برای نگهداری از دام خود کاهش پیدا کرده است. در حالی‌که این دام‌ها جزء ذخایر ژنتیکی کشور محسوب می‌شوند. لازم به ذکر است که از زمان استقرار این دستگاه تاکنون کاهش ۷۰ درصدی کشتار دام مولد را در کشتارگاه صنعتی مشهد شاهد بوده و برای رسیدن این امر به حد مطلوب نیاز به همکاری سایر دستگاه‌های مربوطه داریم.

۲۰ درصد از دام‌های ورودی به کشتارگاه صنعتی مشهد آبستن هستند

وی با اشاره به تفکیک لاشه‌های نر و ماده با استفاده برچسب آبی و قرمز عنوان می‌کند:در حال حاضر حدود ۲۰ درصد دام‌های ورودی به این کشتارگاه آبستن هستند. به منظور کاهش کنترل کشتار بی‌رویه دام مولد و جلوگیری از تقلب اقدام به تفکیک لاشه‌ نر با استفاده از مهر و برچسب آبی و لاشه ماده با استفاده از مهر و برچسب قرمز کردیم، زیرا تفاوت قیمت بین لاشه نر و ماده حدود ۵۰۰ هزار تومان است.

ناظر عالی دولتی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی با اشاره به تاثیر کشتار دام مولد در اقتصاد دامداری بیان کرد: حذف دام مولد توسط دامدار به دو صورت حذف مدیریتی و اقتصادی صورت می‌گیرد. حذف مدیریتی دام به معنی جایگزین کردن ۲۰ الی ۲۵ درصد دام‌هایی با سن بالا، دارای بیماری و با صرفه اقتصادی پایین با دام‌های جدید در چرخه تولید است. ضمن اینکه عمر اقتصادی دام سبک به طور متوسط ۴ یا ۵ سال است. همچنین با توجه به بالا بودن تعداد دام سبک میزان کشتار دام مولد در این دسته از دام نیز بیشتر است.

اجرای طرح شناسنامه‌دار کردن دام‌ها موجب کاهش کشتار دام مولد می‌شود

احمدی با اشاره به برنامه‌های پیش‌بینی شده به منظور کاهش کشتار دام مولد خاطرنشان کرد: اگر طرح شناسنامه‌دار کردن دام‌ها به طور کامل اجرایی شده و دستگاه‌های مربوطه نیز همکاری لازم را به عمل آورند، می‌توان کنترل‌های خوبی را در کاهش میزان کشتار دام مولد صورت داد. همچنین موضوع پلاک‌گذاری و شناسنامه‌دار کردن دام‌ها هنوز مطابق با برنامه‌ریزی اولیه پیش نرفته و به برنامه‌هایی که مد نظر داشتیم، نرسیدیم.

وی درباره صحت این خبر که افزایش میزان گوشت در بازار به دلیل افزایش کشتار دام مولد است، عنوان کرد: افزایش میزان گوشت در بازار نشان دهنده افزایش کشتار دام مولد نیست، بلکه می‌توان شرایط اقتصادی دامدار برای نگهداری از دام را نیز مد نظر قرار داد. اگر دامدار آذوقه‌ای برای دام خود نداشته باشد انگیزه‌ای برای نگهداری از آن نیز ندارد.

حدود ۸۰ درصد کشتار دام سبک استان در موسسه صنعتی گوشت مشهد صورت می‌گیرد

در ادامه جواد رنجبر مقدم، مدیر اداری موسسه صنعتی گوشت مشهد در گفت‌وگو با ایسنا درباره میزان کشتار دام در این کشتارگاه اظهار کرد: موسسه صنعتی گوشت مشهد اولین کشتارگاه صنعتی در سطح استان است. همچنین کشتار روزانه این موسسه به طور متوسط بین ۳۰۰۰ الی ۴۰۰۰ راس دام سبک و بین ۳۵۰ الی ۴۵۰ راس دام سنگین و میزان گوشت تولیدی این موسسه در یک روز نیز حدود ۱۸۰ تن است.

وی ادامه داد: حدود ۸۰ درصد کشتار دام سبک استان در موسسه صنعتی گوشت مشهد صورت می‌گیرد. همچنین حدود ۱۰۰۰ نفر در این مجموعه مشغول به کار هستند.

مدیر اداری موسسه صنعتی گوشت مشهد با اشاره به برنامه‌های صورت گرفته در عید قربان سال جاری گفت: حدود ۲۰۰۰ راس دام به منظور فروش و کشتار در روز عید قربان توسط این موسسه خریداری و همچنین کشتار حدود ۴۰۰۰ راس دام نیز پیش‌بینی شد. همچنین در روز عید قربان سال گذشته حدود ۲۰۴۴ راس دام در این موسسه کشتار شد.

رنجبرمقدم ادامه داد: در دو سال گذشته به دلیل شیوع بیماری کرونا کشتار غیر حضوری دام به بهترین نحو ممکن صورت گرفته و لاشه‌های گوشت با استفاده از سیستم ثبت به درب منازل افراد ارسال شد.

در گذشته بین ۶۰ تا ۷۰ درصد دام مولد استان کشتار می‌شد

وی با اشاره به برنامه‌های نظارتی این موسسه تصریح کرد: حدود ۱۸ الی ۲۰ دامپزشک در این مجتمع قرار دارند و بازرسی‌ها به طور مداوم در قبل، حین و بعد از کشتار صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است که در گذشته بین ۶۰ تا ۷۰ درصد دام مولد استان کشتار می‌شد، اما با قرار دادن سیستم سونوگرافی در چند کشتارگاه مشهد از میزان کشتار دام مولد در استان جلوگیری به عمل آمد.

مدیر اداری موسسه صنعتی گوشت مشهد با اشاره به کشتار شب در کشتارگاه صنعتی مشهد خاطرنشان کرد: در این کشتارگاه کشتار شب یا اضطراری به منظور جلوگیری از کشتار قاچاق انجام می‌شود.

رنجبر مقدم عنوان کرد: کشتار دام در منزل از نظر غیربهداشتی بودن و وجود بیماری‌هایی همچون تب کریمه کنگو دارای ریسک بالایی است. ضمن اینکه کشتار دام در تمامی روزهای سال به جز روز عید قربان غیرمجاز بوده و مجازات متخلفان نیز از جریمه نقدی تا ۶ ماه حبس را شامل می‌شود.

احمدی نیز با اشاره به مرسوم شدن سنت‌های اشتباه میان مردم گفت: یکی از سنت‌های اشتباهی که میان مردم جا افتاده طبخ جگر یا کله‌پاچه دام بلافاصله بعد از کشتار است. در حالیکه لاشه دام باید حدود ۲۴ ساعت فریز شده و سپس مورد استفاده قرار گیرد. ضمن اینکه یکی از راه‌کارهای ما در این موضوع اعلام خطرات حاصل از انجام این عمل است.

در ادامه این گزارش با بازدید از بازار دام موسسه صنعتی گوشت مشهد و بخش سونوگرافی دام سبک با یکی از دامپزشکان حاضر در آنجا درباره نحوه کار با دستگاه سونوگرافی گفت‌وگو کردیم.

این دامپزشک بیان کرد: در قسمت سونوگرافی و با تشخیص آبستن بودن دام آن‌ را از سایر دام‌ها جدا کرده و به دامدار باز می‌گردانیم. ضمن اینکه شروع فصل آبستنی دام از اواسط شهریورماه است و میزان برگشت دام آبستن در شهریور و مهرماه تا ۳۵ درصد خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه کشتار دام مولد غیرقانونی بوده و هیچ عاملی موجب نمی‌شود که این قانون را نادیده بگیریم، افزود: زیرا دام‌های مولد تامین‌کننده آینده دامپروری استان هستند. در این موسسه فقط دام‌های آبستنی که دچار مریضی یا ضعف باشند، کشتار خواهند شد و نمی‌توان به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی دامدار در نگهداری از دام دست به کشتارشان زد.

دلالان با ایجاد نقص عضو در دام شرایط کشتار اضطراری را فراهم می‌کنند

این دامپزشک گفت: در روزهای زوج بین ۱۰ الی ۳۰ برگشتی گاو آبستن داریم. البته در برخی مواقع دامداران یا دلالان با ایجاد نقص عضو یا تزریق داروی بیهوشی به دام شرایط کشتار اضطراری را فراهم می‌کنند. لازم به ذکر است که در این خصوص برخوردهای جدی با متخلفان صورت می‌گیرد.

وی افزود: در ورودی کشتارگاه سن دام‌ها از روی دندان تشخیص داده شده و دام‌های ماده و جوان کشتار نمی‌شوند. تشخیص آبستنی در دام‌های سنگین زیر ۴۵ روز نیز با استفاده از دستگاه سونوگرافی صورت می‌گیرد.

پس از بازدید از سردخانه موسسه صنعتی گوشت مشهد به سراغ قسمت بسته‌بندی محصولات رفتیم. ناظر عالی دولتی اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی در ادامه این بازدید بیان می‌کند: روزانه بین ۳ تا ۵ درصد از لاشه‌های دام سبک و سنگین به دلیل تشخیص بیماری یا مشکلات دیگر برگشت می‌خورد. همچنین حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از کشتار این موسسه بسته‌بندی و بقیه کشتار نیز به صورت لاشه یا شقه به مراکز عرضه و بسته‌بندی گوشت در سطح شهر ارسال می‌شود.

احمدی خاطرنشان کرد: روی بسته‌بندی محصولات مواردی مانند جنسیت دام، تاریخ انقضا و... درج می‌شود. اما هنگامی‌که لاشه‌ها به صورت خام در اختیار قصاب قرار می‌گیرد شاهد برخی تخلفات در عرضه هستیم. به عنوان مثال ممکن است تاریخ انقضا یا جنسیت دام تغییر داده شده و حتی لاشه دام‌های دارای بیماری با لاشه‌های دیگر مخلوط شود.

طبق برآورد انجام شده حدود ۸میلیون و ۱۸۸ هزار راس دام سبک شامل گوسفند و بز و افزون بر ۳۷۲ هزار راس دام سنگین در خراسان رضوی وجود دارد.همچنین سالانه حدود ۱۰ هزار تن گوشت قرمز مازاد در استان تولید می‌شود. خراسان رضوی سالانه با تولید ۸۷ هزار تن گوشت قرمز مقام نخست کشور را از نظر تولید در اختیار دارد. در حال حاضر با توجه به هزینه‌های بالای نگهداری دام این موضوع دامداران را در دوراهی فروش یا نگهداری از دام قرار داده است. دوراهی که دامداران استان را مجبور به فروش و کشتار دام خود و دلالان را وادار به پیدا کردن راهکار جدید برای کشتار دام‌های مولد کرده است. در حالی‌که دام‌های مولد تامین‌کننده آینده صنعت دامپروری استان بوده و کنترل کشتار آن‌ها آینده تولیدات دامی را نیز تضمین خواهد کرد.به طور کلی حفظ صنعت دامپروری و ارتقای آن نیازمند حمایت‌های کافی از این  صنعت است.