ادعای عجیب یک مقام مسئول در سازمان محیط زیست: عقیم‌سازی سگ‌های بلاصاحب اتلاف هزینه است/ بهترین راهکار معدوم‌سازی است!

حکیم مهر: رئیس ادره نظارت بر حیات وحش استان آذربایجان‌غربی معتقد است که عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد با توجه به انتقال بیماری حتی بعد از واکسیناسیون و جمعیت غیرقابل کنترل این حیوانات، به معنای اتلاف هزینه است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از تسنیم، سگ‌های ولگرد، امروزه به دلایل مختلف از جمله عدم مدیریت صحیح پسماندها توسط شهرداری، مراکز غیرقانونی پرورش سگ‌ها، غذارسانی اشتباه و غیراصولی توسط مردم به یک معضل بسیار بزرگ برای شهرها و روستاها تبدیل شده‌اند، به طوری که اخبار متعددی از حمله سگ‌های ولگرد به کودکان و همچنین بزرگسالان هرروزه به گوش می‌رسد و این حیوانات به دلیل تغذیه و پرسه زدن در محیط‌های آلوده به انواع بیماری، انتقال دهنده بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان هستند.

سگ‌های ولگرد علاوه بر مشکلاتی که برای انسان‌ها به وجود می‌آورند، آسیب‌های بسیار جبران ناپذیر و جدی نیز به تنوع زیستی حیات وحش وارد می‌کنند. به گونه‌ای که با افزایش بی رویه جمعیت این سگ‌ها، بسیاری از گونه‌ها در معرض نابودی قرار گرفته‌اند.

موضوع عقیم سازی یا معدوم سازی سگ‌های ولگرد در جامعه امری است که همواره از سوی متخصصان حوزه مقابله با حیوانات ولگرد و نیز مدیران مرتبط با وزارت کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

بر اساس ابلاغیه وزارت کشور، شهرداری‌ها موظف به عقیم‌سازی و نه معدوم سازی حیوانات ولگرد هستند و این در حالی است که برخی متخصصان حوزه حیات وحش و محیط زیست معتقدند که چنین اقدامی نه تنها سبب بهبود وضعیت نمی‌شود بلکه حتی دلیلی بر افزایش زمینه ‌بیماری‌های واگیردار مشترک میان حیوان و انسان است.

البته این امر در کنار هزینه بالای عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد و رهاسازی آن‌ها به جامعه می‌تواند به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد که همین موضوع نیز از نظر روانی و مالی تاثیرات متفاوتی بر عوامل برخورد و عموم جامعه خواهد داشت.

اما سوال اصلی اینجاست که باید چه کنیم تا این معضل که روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود، به یک بحران تبدیل نشود.

در راستای بررسی نظرات متخصصات حوزه حیات وحش و محیط زیست در خصوص برخورد با حیوانات ولگرد و به ویژه سگ‌های ولگرد شهری، سراغ «امید یوسفی» رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان‌غربی رفتیم تا در این خصوص گفتگویی داشته باشیم.

تسنیم: سگ‌های ولگرد، در رده بندی سازمان محیط زیست جزو حیوانات اهلی محسوب می‌شوند یا وحشی؟

در تعریف سازمان محیط زیست، حیوان اهلی حیوانی است که در طول هزاران سال با تغییرات ژنتیکی مانند انتخاب‌های آگاهانه توسط انسان‌ها، تغییر ژنتیکی داده‌اند و دیگر به صورت طبیعی از آن گونه در طبیعت وجود ندارد، همانند مرغ و خروس‌های اهلی که دیگر  مانند آن‌ها در طبیعت وجود ندارد.

امروزه هم ما در طبیعت سگ وحشی که به صورت طبیعی بتواند زندگی کند نداریم، همه سگ‌ها موجود در طبیعت سگ‌های اهلی هستند که در طبیعت توسط صاحبانشان رها شده‌اند. گونه‌ای سگ وحشی هم در آفریقا به حالت طبیعی زندگی می‌کند که به لحاظ ژنتیکی با سگ‌های ولگرد بسیار متفاوت است. پس در نتیجه، همه سگ‌های ولگرد جزو حیوانات اهلی به شمار می‌آیند.

تسنیم: حضور سگ‌های ولگرد در محیط زیست و شهرها چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟

سگ‌های ولگرد به دلیل فیزیولوژی که دارند، برای پیدا کردن غذا عمدتا به مکان‌های آلوده به باکتری و بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان  می‌روند. به گونه‌ای که تقریبا هیچ سگ ولگرد سالمی در سطح طبیعت نداریم و همواره سگ‌های ولگرد انتقال دهنده بیماری‌های مختلف به انسان‌ها هستند، حتی بعد از واکسیناسیون.

ممکن است سوال پیش آید که بعد از واکسیناسیون چرا این سگ ها بازهم انتقال دهنده بیماری هستند. دلیل انتقال بیماری توسط سگ‌های ولگرد حتی بعد از واکسیناسیون، این است که این حیوانات برای جستجوی غذا به مکان‌های آلوده می‌روند و در تماس با این مکان‌ها، مجددا آلوده می‌شوند و علاوه بر این واکسن‌های تزریق شده عمر یک ساله دارند و مجددا باید بعد از یک سال تکرار شوند که در بیشتر موارد این امر اتفاق نمی‌افتد.

علاوه بر مساله بیماری‌های مختلف، سگ های ولگرد می‌توانند به دلایل مختلف اعم از نبود غذا در طبیعت در فصل زمستان، زمان جفت‌گیری و به دلیل وجود برخی بیماری‌ها، رفتارهای بسیار وحشیانه از خود نشان دهند و باعث آسیب‌های جدی به انسان‌ها به خصوص کودکان شوند که هرساله شاهد این اتفاقات در جامعه هستیم.

تسنیم: سایر کشورها با معضل سگ‌های ولگرد چه گونه برخورد می‌کنند؟

معضل سگ‌های ولگرد فقط متعلق به ایران نیست. به این دلیل که سگ‌ها حیواناتی سازگار با شرایط هستند و می‌توانند در هر آب و هوایی اعم از سردسیر و گرمسیر زندگی کنند و سریع جمعیت خود را افزایش دهند. به خاطر همین ویژگی‌ها است که پراکنش سگ در همه نقاط جهان بیشتر از سایر حیوانات است. همه این موارد دست به دست هم داده‌اند و تقریبا همه نقاط جهان را با معضل افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد، روبرو کرده است.

تجربه‌های متفاوتی در سرتاسر جهان در رویارویی با معضل سگ‌های ولگرد وجود دارد، از عقیم‌سازی و واکسیناسیون تا معدوم سازی این حیوانات. اما باید در بررسی تجربیات سایر کشورها در رویایی با این معضل به 2 مساله مهم توجه داشت. اول اینکه شرایط فرهنگی هر کشور با کشور دیگر متفاوت است و شاید نتوان بسیاری از راهکارهای کشورهای دیگر را در ایران به اجرا در آورد و دوم مسئله جمعیتی این حیوانات است که در ایران به انفجار رسیده و با بسیاری از راهکارهای سایر کشورها، نمی توان این جمعیت را کنترل کرد.

تسنیم: نظر شما در رابطه با راهکار فعلی مقابله با افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد یعنی عقیم سازی این حیوانات چیست؟

راه حل عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد در برخی از کشورها جواب داده اما با توجه به شرایط ویژه کشور ما در بحث جمعیتی سگ‌ها، این راهکار در کشور ما کاملا ناممکن است چراکه جمعیت سگ‌های ولگرد در کشور به حد انفجار رسیده و جمعیت این سگ‌ها با عقیم‌سازی کنترل نمی شود.

مساله دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود، بحث بار مالی بسیار سنگین عقیم‌سازی و نگهداری سگ‌های ولگرد است. بار مالی عقیم‌سازی اصولی و صحیح این سگ‌ها برای شهرداری‌ها بسیار سنگین و تقریبا غیرقابل اجرا است.

تسنیم: در روند فعلی، سگ‌ها بعد از عقیم‌سازی در طبیعت رها می‌شوند. آیا این کار از نظر زیست محیطی، درست است؟ آیا این نظریه که حضور سگ‌ها در شهر باعث می‌شود از ورود سایر حیوانات وحشی به شهر جلوگیری شود، صحیح است؟

اینکه سگ‌ها بعد از واکسیناسیون و عقیم‌سازی در محیط زیست رها شوند کار اشتباهی است. علت هم این است که محیط زیست ما از سگ ولگرد اشباع شده است. این سگ‌ها باید در محیطی محصور باقی بمانند و دیگر در طبیعت رها نشوند.

این نظریه که می‌گوید اگر سگ‌ها در سطح شهر حضور داشته باشند، نمی‌گذارند سایر حیوانات وحشی مانند گرگ، پلنگ و خرس وارد شهر شوند کاملا غلط است زیرا خود همین سگ‌های ولگرد برای این حیوانات وحشی بهترین طعمه هستند و ثانیا همه این حیوانات وحشی از سگ‌ها قوی‌ترند.

راهکار مدنظر برای این امر چیست و آیا می‌توان با اقدامی مناسب در این زمینه وارد شد؟

تصمیم‌گیری صحیح، اصولی و سریع در مورد سگ‌های ولگرد بسیار ضروری است. زیرا این معضل روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و اگر امروز نتوانیم برای آن یک تصمیم درست و اصولی بگیریم، قطعا در آینده با بحرانی بسیار جدی روبرو خواهیم بود.

به نظر می‌رسد که عقیم‌سازی به گونه‌ای اتلاف هزینه است زیراکه سگ‌ها بعد از واکسیناسیون دوباره انتقال دهنده بیماری‌های مختلف هستند و از طرف دیگر هم روز به روز جمعیت این سگ‌ها، توسط سگ‌هایی که عقیم‌سازی نشده‌اند، اضافه می‌شود.

بنابراین بهترین راهکار همان معدوم‌سازی سگ‌های ولگرد است که علاوه بر نفع زیست محیطی، دارای نفع مالی برای شهرداری‌ها نیز است و بهتر می‌توان در محیطی مناسب نسبت به معدوم سازی آن‌ها اقدام کرد.