شامپانزه‌ها و گوریل‌ها می‌توانند روابط دوستانه‌ای را شکل دهند که تا ده‌ها سال دوام می‌آورند

حکیم مهر: انواع میمون‌ها به‌ویژه شامپانزه‌ها و گوریل‌ها می‌توانند روابط دوستانه‌ی خارج از گروه داشته باشند. این روابط گاهی تا ده‌ها سال دوام می‌آورند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از زومیت، جانوران برای زنده ماندن بر سر منابعی مثل غذا، شریک جفت‌گیری یا قلمرو رقابت می‌کنند؛ اما پژوهش جدید نشان می‌دهد که شامپانزه‌ها و گوریل‌ها روابط دوستی را شکل می‌دهند که برخی از آن‌ها حداقل ۲۰ سال دوام می‌آورند. این جانوران بازی می‌کنند، همراه با یکدیگر غذا می‌خورند و روابط اجتماعی دارند.

پژوهش جدید اولین مطالعه از نوع خود است که به بررسی روابط صلح‌آمیز و بلندمدت بین میمون‌ها می‌پردازد. گروهی از دانشمندان به رهبری کریکت سانز از دانشگاه واشنگتن با استفاده از داده‌های ۲۰ ساله‌ی پارک ملی نوابیل ندوکی در جمهوری کنگو به این یافته‌ها رسیدند.

می‌دانیم بسیاری از حیوانات به‌ویژه شامپانزه‌ها و گوریل‌ها به‌شدت قلمروگرا هستند. هر دو گونه دربرابر گروه‌های دیگر از قلمروی خود محافظت می‌کنند. شامپانزه‌ها حتی اعضای دیگر گروه‌های شامپانزه‌ای را که در قلمروی آن‌ها سرگردانند، می‌کشند. پژوهشگرها بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ متوجه شدند که گروهی از شامپانزه‌های گابون در آفریقای مرکزی گوریل‌های جوان را کشتند و حتی یک شامپانزه‌ی ماده را در حال خوردن یک نوزاد گوریل مشاهده کردند؛ بنابراین نتایج پژوهش جدید بسیار شگفت‌انگیز هستند؛ دو گونه‌ی میمون گاهی روابط پایداری را شکل می‌دهند. بسیار شگفت‌انگیز است که این گونه‌ها می‌توانند سال‌ها در یک منطقه به‌صورت صلح‌آمیز زندگی کنند.

شامپانزه‌ها به‌شدت اجتماعی هستند و براساس پژوهش‌های جدید می‌توانند با گوریل‌ها هم روابط اجتماعی داشته باشند

وقت گذراندن با یکدیگر

نخستی‌های نر بالغ و جوان بیشتر از دیگر اعضای گله‌ی خود تمایل به معاشرت و کنجکاوی دارند. دانشمندان در پژوهش خود متوجه شدند که گونه‌های جوان اغلب در جستجوی اعضای خاصی از گونه‌های دیگر هستند تا با آن‌ها بازی کنند و حتی گاهی مسافت‌های طولانی (بیش از ۳۰۰ متر) را طی کنند.

ترکیب شدن با گروه دیگری از گونه‌ی خود یا گونه‌ی دیگر می‌تواند خطرناک باشد؛ اما براساس شواهد، هر دو گونه در کمال آرامش در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند و هشدار حمله‌ای در کار نبود. همچنین براساس یافته‌ها، گونه‌های ماده‌ی گوریل و شامپانزه‌ با فرزندان جوان اغلب با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. حتی دیده شده که شامپانزه‌ها ضربه‌ی قفسه‌ی سینه‌ی گوریل‌ها را تقلید می‌کنند. بااین‌حال براساس این پژوهش هیچ‌کدام از گونه‌ها در برخورد با یکدیگر علائم هشداردهنده‌ای نداشتند.

دوستی‌های مبتنی بر غذا

وظیفه‌ی بعدی پژوهشگرها تفکیک تفاوت رفتار شامپانزه‌ها و گوریل‌ها در مسافت‌های خانگی جمهوری کنگو و گابن (در فاصله‌ی ۱۰۰۰ کیلومتر از یکدیگر) است. شامپانزه‌ها و گوریل‌ها غذاهای مشابهی را می‌خورند و اغلب تعامل‌های دوستانه‌ای که دانشمندان در جمهوری کنگو ثبت کردند مربوط به تغذیه‌ی میمون‌ها از درختان انجیر و دیگر درخت‌های میوه بود.

انجیر منبع غذایی پرانرژی و ارزشمندی است. درخت انجیر تنها به مدت چهار تا پنج روز میوه می‌دهد و میوه‌دهی درخت‌ها غیرهمزمان است (به صورت تصادفی میوه می‌دهند). اگر گوریل‌ها یا شامپانزه‌ها هم‌زمان میوه‌های رسیده‌ را پیدا کنند بهتر است به جای هدر دادن انرژی خود برای تعقیب و گریز، یکدیگر را تحمل کنند. ترکیب دانش و ماندن در فاصله‌ی نزدیک برای استراق سمع کاری که بقیه انجام می‌دهند، می‌تواند به سود آن‌ها باشد. شامپانزه‌ها معمولاً بیشتر از گوریل‌ها میوه می‌خورند. بااین‌حال گوریل‌ها در جمهور کنگو رژیم میوه‌ای بالاتری نسبت به حالت نرمال دارند که همین مسئله می‌تواند توجیهی برای رفتار صمیمی آن‌ها با شامپانزه‌های بومی باشد.

به نظر می‌رسد این دو گوریل در سکوتی دوستانه شریک هستند

من هوایت را دارم

پلنگ‌های وحشی، شکارچیان شامپانزه‌ها و گوریل‌ها هستند؛ بنابراین مراقبت جمعی کار ارزشمندی است. هر دو گونه نسبت به هشدارهای شکارچی واکنش نشان می‌دهند. آن‌ها اطلاعاتی را درباره‌ی شکارچی‌ها و مکان‌های تغذیه به اشتراک می‌گذارند.

بسیاری از گونه‌های دیگر هم با یکدیگر کار می‌کنند تا از شکارچی‌ها اجتناب کنند. بزهای کوهی، کل‌های یالدار و گورخرها هر سال در گروه‌های هزارتایی جمع می‌شوند تا در جستجوی غذا و مکان‌های امن تولیدمثل در تانزانیا و کنیا مسافت‌های طولانی را طی کنند. این اتحاد بین گونه‌های دیگر میمون مثل میمون‌های بینی خال‌دار و میمون‌های دیانا از پارک ملی تایی در ساحل عاج در غرب آفریقا هم دیده شده است. معمولاً این رفتارها فرصت‌های تغذیه یا کشف شکارچی را افزایش می‌دهند.

هر سال، دشت‌های شرق آفریقا میزبان یکی از زیباترین و تأثیرگذارترین صحنه‌های طبیعی هستند

این اکتشافات سرنخ‌هایی را درباره‌ی تکامل انسان هم فراهم می‌کنند. گونه‌های مختلف انسان‌های باستانی با وجود همپوشانی در تغذیه و رقابت، دارای روابط دوستانه‌ی بین گونه‌ای بودند. برای مثال می‌توان به اسکلت‌ گونه‌های هیبریدی انسانی اشاره کرد. دوستی‌ها استرس انسان را کاهش می‌دهند و داشتن حیوان خانگی هم می‌تواند به سلامت روان کمک کند؛ بنابراین دیدن میمون‌ها که از این مزایا استفاده می‌کنند و با دیگر گونه‌ها دوست می‌شوند، شگفت‌انگیز است.

میمون‌ها را دست کم نگیرید

می‌دانیم تعامل بین گونه‌ها بسیار رایج‌تر از تصور است. در موقعیت‌هایی که شامپانزه‌ها و گوریل‌ها زیستگاه‌های مشترک دارند، پژوهشگرها اغلب اوقات یکی از گونه‌ها را بررسی می‌کنند. گونه‌هایی که معمولاً به انسان‌ها عادت ندارند از نگاه تیم پژوهشی پنهان می‌شوند. پژوهشگرها اغلب اوقات با گونه‌هایی کار می‌کنند که از سال‌ها قبل به حضور انسان‌ها عادت کرده‌اند.

براساس فهرست سرخ گونه‌های درمعرض خطر اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت، شامپانزه‌ها معمولاً گونه‌هایی درمعرض خطر و گوریل‌ها درمعرض خطر بحرانی قرار دارند. این پژوهش نشان می‌دهد که خویشاوندان نزدیک به ما تا چه اندازه شگفت‌انگیز هستند و حفظ دنیای طبیعی و رفتارهای شگفت‌انگیز آن‌ها چقدر اهمیت دارند.