حکیم مهر: بانوی کارآفرین و
دامدار پرتلاش با اصلاح نژاد دام سبک و تحقیق در زمینه دام‌های پربازده علاوه بر
اشتغالزایی به بهترین و پرتولیدترین نژاد دام دست یافته و به حوزه دامپروری علمی
کشور خدمت کرده است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از آنا، موضوع کارآفرینی در جوامع
امروزی و ازجمله در ایران را می‌توان از مهم‌ترین و مفیدترین نیرو‌های بالقوه
اقتصادی نامید که به‌شدت در حال رشد است. از طرفی نیز جمعیت حدود ۴۰ میلیونی از جامعه زنان ایرانی
را داریم که بر اساس مرکز سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵ حدود ۴۹.۳ درصد جمعیت کشور را دربرمی‌گیرند.
اکنون رشد تحصیلات، فعالیت‌های اقتصادی و به‌ویژه ورود جامعه
زنان به فعالیت‌های کارآفرینی در حال افزایش بوده و به‌عنوان نیرویی محرک به رشد و
توسعه اقتصاد جامعه کمک کرده و نقش مهمی در پیشرفت کشور داشته‌‌اند.
یک کارآفرین می‌تواند افکار بزرگ و ایده‌های خود را از محیطی
کوچک در روستا با کیلومتر‌ها فاصله با مراکز و شهر‌های صنعتی و دور از امکانات
پیشرفته امروزی آغاز کند و نیازی نیست حتماً در شهری بزرگ مجموعه گسترده‌ای داشته
باشد.
«عالمه مرادیان» یکی از بانوان کارآفرین است که در روستای کوچک
«تکمار» از توابع دیار ترشیز و در ۲۵
کیلومتری شهرستان کاشمر استان خراسان رضوی زندگی می‌کند و از اصلاح نژاد دام - که
علمی تخصصی و کاربردی است- سخن می‌گوید.
خبرنگار خبرگزاری آنا در کاشمر به منظور معرفی یکی از بانوان
پرتلاش، سختکوش و کارآفرین سرزمین ایران اسلامی با عالمه مرادیان به گفت‌وگو نشسته
است که در ادامه می‌خوانیم.
آنا: از خودتان و شغلتان بگویید.
مرادیان: ۴۱ سال
دارم و در روستای کوچک و سرسبز تکمار زندگی می‌کنم. در این روستا و منطقه ترشیز
بزرگ اکثر مردم از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش دارند و خانواده ما هم از
این امر استثنا نبوده است. از کوچکی به حیوانات اهلی و دام‌ها علاقه‌مند بودم و با
توجه به اینکه شغل اکثر مردم منطقه ترشیز بزرگ کشاورزی و دامپروری است به فکر راه‌اندازی
یک دامپروری و به‌ویژه اصلاح نژاد دام در منطقه افتادم که در نهایت منجر به راه‌اندازی
شرکت تعاونی کشاورزی و دامپروری «بانوان کارآفرین» ترشیز شد.
نخستین اقدام کسب مهارت‌ها و آموزش‌های لازم برای پرورش دام
و راه‌اندازی دامپروری بود که با شرکت کردن و گذراندن دوره‌های «آموزش دام» در
جهاد کشاورزی شهرستان خلیل‌آباد در سال ۱۳۹۸
محقق شد. سپس توانستیم در چند ماه مجوز ساخت دامداری صنعتی ۲۰۰ رأسی روستا را از جهاد
کشاورزی دریافت کنیم.
ساخت و تکمیل مزرعه و مجموعه امکانات دامداری و دامپروی با
متراژ حدود یک هزار و ۷۵۰
متر مربع حدود هشت ماه به طول انجامید. همزمان تحقیقات برای انتخاب نوع نژاد دام
با همکاری و مشاوره جهاد کشاورزی و شرکت‌های مربوط انجام شد و خرید دام نژاد افشار
صورت گرفت که با ۳۰
رأس به‌صورت حرفه‌ای و علمی دامپروری و اصلاح نژاد این مجموعه آغاز شد.
آنا: اصلاح نژاد دام چیست؟
مرادیان: اصلاح
نژاد دام موجب افزایش تولید بره، کنترل و کاهش بیماری‌ها، قوچ‌های بهتر و مدیریت
دام می‌شود. انتخاب بهترین نژاد دام منطقه از نظر‌های مختلف وزن‌گیری، شیردهی،
مقاومت در برابر بیماری‌ها، مقاوم به آب‌وهوای منطقه، تیپ و استیل دام و تغذیه
مورد بررسی قرار می‌گیرد و دام‌های برتر منطقه را شناسایی و عملیات ژن دار کردن و
بازدهی بیشتر روی دام آغاز می‌شود.
آنا: از چه نژادی استفاده می‌کنید؟
مرادیان: با
توجه به بررسی‌های انجام‌شده روی نژاد‌های مختلف، نژاد«افشار» را انتخاب کردیم و
توانستیم ژن «هترو» و«همو» را به‌صورت علمی در مزرعه دامپروری تولید کنیم.
هترو به معنای این بوده که در گوسفند فقط یک ژن دوقلوزایی
وجود دارد و فاقد ژن دوم است. تک ژن بودن گوسفند سبب می‌شود که حداقل بخشی از بره‌های
متولدشده از این قوچ فاقد ژن باشند؛ اما میشی که خود دارای حداقل یک ژن (هترو)
باشد، حتماً دوقلوزا خواهد بود.
ویژگی گوسفند همو نیز در این است که با هر نژادی که جفت‌گیری
کند، حداقل یک ژن را منتقل می‌کند و به این ترتیب حتماً بره حاصله دوقلوزا و هترو
خواهد بود. حال با این توضیح شاید بتوانید نحوه تشکیل همو را نیز پیش‌بینی کنید.
در صورتی که قوچ هترو و میش هترو را با هم آمیخته‌گری کنیم و اگر هم میش و هم قوچ
ژن دوقلوزایی خود را منتقل کنند، بره حاصله دارای دو ژن خواهد بود و بنابراین از
آمیخته‌گری هترو با هترو می‌توان به همو دست یافت.
قوچ همو ارزشمند بوده و میش همو ارزش کمتری دارد؛ البته
طبیعی است که با ترکیب همو و هترو احتمال بره‌زایی همو بیشتر و در صورتی که از میش
و قوچ همو استفاده کنیم، احتمال آن بسیار بیشتر خواهد بود.
آنا: روش کارتان را توضیح می‌دهید؟
مرادیان: در
مرحله نخست، دام‌های مولد درجه یک شناسایی شده و هر دام شناسنامه‌دار، پلاک‌گذاری،
انگل‌زدایی و واکسن‌های مورد نیاز را دریافت می‌کند. برنامه جیره نویسی و تغذیه
دام مورد بررسی و آغاز می‌شود. برای بازدهی بیشتر دام در مرحله دوم، میش‌ها
سونوگرافی شده و برای سیدرگذاری آماده می‌شوند. سیدرگذاری یعنی روش فحل کردن دام
مولد برای گیرایی بیشتر اسپرم و تولید بره‌های سالم‌تر و افزایش زایش دام که مدت
طول سیدر دهانه رحم دو هفته است و بعد از دو هفته سیدر برداشته خواهد شد.
مرحله سوم، میش‌ها فحل و آماده جفت‌گیری هستند، میش‌ها
ویتامین و هورمون را دریافت و عملیات قوچ‌اندازی یا لاپاراسکوپی یا تلقیح که
بهترین روش قوچ‌اندازی با قوچ همو است، صورت می‌گیرد. نتیجه این عملیات به وجود
آمدن یک گله درجه یک با سوددهی و بازدهی بالا می‌شود. برای همزمان سازی در گله و
بره‌ها این روش عالی بوده و این بهترین راه و روش نجات دامپروری است. باید دامدار
بپذیرد که علم دامپروری در کنار تجربه مساوی با موفقیت و درآمد بیشتر است.
آنا: درباره شرکت تعاونی کشاورزی و دامپروری بانوان کارآفرین
ترشیز توضیح دهید.
مرادیان: قسمتی
از کار این شرکت دامپروری و اصلاح نژاد است که اکنون با وجود اوضاع نابسامان
دامپروری در کشور این شرکت توانسته با ۶
نفر به‌صورت مستقیم و همکاری و مشاوره یک تیم ۶ نفره اصلاح نژاد دام دیگر به‌صورت
غیرمستقیم با کار و تلاش‌های مداوم اصلاح نژاد دام سبک و تحقیق در زمینه دام‌های
پربازده به بهترین و پرتولیدترین نژاد دام برسد.
این تجربه و تولید دام هترو و هموی مجموعه در اختیار
دامداران و تلاتشگران منطقه ترشیز و کاشمر و حتی سراسر کشور قرار گرفته و تاکنون
بیش از ۳۰۰
رأس گوسفند اصلاح‌شده تولید و روانه بازار منطقه و خارج از استان شده که قیمت هر
رأس حدود ۱۰۰
میلیون ریال است.
همزمان با آغاز مزرعه دامپروری، شرکت به‌صورت تیمی با حضور
بانوان کار کرده و با حدود ۲۰
میلیارد ریال سرمایه اولیه جزء نخستین شرکت‌های تعاونی کارآفرین بانوان در منطقه
ترشیز بوده که با توجه به تجربه و تخصص و وجود بهترین نژاد و ژن دام خیلی پرقدرت
در حال ادامه کار و بررسی تلاقی نژاد‌های پربازده و چندمنظوره است. اکنون نیز
همزمان با نژاد افشار تحقیقات روی دو نژاد دیگر در حال انجام است.
آنا: برنامه‌های آینده شرکت تعاونی چیست؟
مرادیان: برنامه‌های
آینده شرکت به‌صورت تولید دانش‌بنیان برنامه‌ریزی شده است. تحقیق و اصلاح دو نمونه
از نژاد‌های دیگر دام در زمینه تولیدات آذوقه و استفاده از ضایعات مفید کشاورزی و
باغداری منطقه در دست بررسی و آزمایش بوده و برنامه‌ریزی در زمینه تولیدات دامی و
عرضه مستقیم گوشت به بازار منطقه هم در دستور کار شرکت قرار دارد. مهم‌ترین برنامه
شرکت آموزش درست و اصولی به‌صورت تشریحی و عملی در مجموعه دامپروری است.
آنا: اکنون
با چه مشکلات و موانعی روبه‌رو هستید؟
مرادیان: بزرگ‌ترین
معضل مزرعه دامپروری شرکت عدم اتصال به شبکه برق سراسری بوده که به دلیل اینکه
خارج از روستا هستیم، اکنون برای روشنایی فقط از موتور برق سیار استفاده می‌کنیم؛
البته مجوز‌هایی در این زمینه گرفته شده که پرهزینه است.
آنا: توصیه‌تان به دامپروران سنتی چیست؟
مرادیان: دامپروری
با پیشرفت علم و تکنولوژی باید پیشرفت کند و دامدار یک تولیدکننده بزرگ مواد غذایی
یعنی اصلی‌ترین قطب تولید در کشور است. با توجه به اوضاع دامداری سال‌های اخیر،
بحران عظیم خشک‌سالی و گرانی نهاد‌های دامی که در ایران پیش آمده در نتیجه دامداری
سنتی و بدون علم نابود می‌شود؛ بنابراین افزایش علمی بهره‌وری از دام و دامداری
مانند دیگر مشاغل نیاز به آموزش درست و اصولی دارد. علم و تجربه در کنار هم باید
به کمک حفظ دامپروری و درآمدزایی بیایند که بهترین و اصولی‌ترین راه نجات
دامپروری، اصلاح نژاد دام و بازدهی بیشتر از دام است.
دام اصلاح‌شده یعنی ایمنی یک دامدار و دامداری و این نیاز به
آموزش و آگاهی زیادی دارد که دامدار باید توجه ویژه‌ای به این امر داشته باشد؛
بنابراین اصلاح نژاد مهم‌ترین و اصلی‌ترین کار است که یک دامدار برای افزایش
بازدهی مزرعه یا گله خود می‌تواند انجام دهد.
