مشاهده فوک خزری پس از پنج سال در خلیج گرگان

حکیم مهر: مشاهده یک قلاده فوک خزری در حوضچه ورودی و محل پهلوگیری شناورهای گردشگری بندرترکمن طی روزهای گذشته، بخشی از دستاورد زیست محیطی و اکولوژیکی اجرای لایروبی کانال‌های آبرسان خلیج گرگان و نوید بخش حیات دوباره این زیستگاه ارزشمند است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، طی روزهای اخیر مسافران و ملوانان قایق‌های تفریحی اسکله بندرترکمن یک قلاده فوک خزری را در محل حوضچه ورودی و محل پهلوگیری شناورهای تفریحی مشاهده کردند که رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ترکمن هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا این موضوع را تایید کرد.

«علی بیانی» گفت: مشاهده فوک خزری و سایر گونه‌های آبزی در پهنه آبی خلیج گرگان امری معمول است اما در سال‌های اخیر و پس از کاهش سطح آب و پسروی مستمر، گزارشی مبنی بر مشاهده فوک خزری در سواحل بندرترکمن ثبت نشد.

وی افزود: آخرین بار در نوروز سال ۱۳۹۶ یک قلاده فوک در مناطق ساحلی بندرترکمن دیده شد و پس از آن و با تشدید پسروی و کاهش تراز آب خلیج گرگان، دیگر این آبزی با ارزش در آب‌های منطقه مشاهده نشد.

وی گفت : مشاهده فوک خزری پس از پنج سال آن‌هم در مناطقی که در آبان سال گذشته لایروبی شده است بی ارتباط با ثمرات زیست محیطی لایروبی در خلیج گرگان نیست .

برخی از کارشناسان حیات وحش بر این باورند که با لایروبی کانال آشور و رسوب برداری حدود یک میلیون متر مکعب گل و لای از این منطقه تراز آبی در مناطق ساحلی بهبود یافته و همین امر تردد و حضور انواع زیستمندان و البته فوک خزری را به دنبال داشته است.

بگفته این کارشناسان افزایش عمق کانال آشور ، زمینه تشدید تبادل آبی بین خزر و خلیج گرگان را افزایش داده و در ایامی که دریا مواج است شاهد ورود زیست‌مندان آبی مانند فوک به خلیج گرگان خواهیم بود و به احتمال فراوان در ماه‌های آینده دفعات مشاهده این گونه‌ها افزایش می‌یابد.

این رخداد زیست محیطی بار دیگر ثابت کرد که اقدامات دولت در احیای خلیج گرگان بر خلاف همه سم پاشی‌ها و کارشکنی‌هایی که از سوی برخی افراد کم اطلاع انجام شد، کارشناسانه بوده و در هفته‌ها و ماه‌های آینده ثمرات بیشتری از این لایروبی نمایان خواهد شد.

 کم توجهی به مقوله لایروبی خلیج گرگان در دولت‌های قبل سبب شده بود که یک سوم از پهنه خلیج گرگان خشک شود و استمرار روند گذشته زمینه شکل گیری حدود ۶۵ هزار هکتار کانون ریزگرد در منطقه را دوچندان می کرد .

حضور و مشاهده فک خزی در ساحل شهرستان سبب شده است تا گردشگران دریایی که قصد سفر به جزیره آشوراده را دارند دقایقی با کمک ملوانان شناورها و قایقران ها از نزدیک این گونه دریایی را تماشا و تصاویری منحصر بفردی را از این سگ آبی دریایی به‌عنوان تنها پستاندار دریای خزر ثبت کنند.

این روزها فک خزری به یکی دیگر از جاذبه های اکوتوریسم گلستان تبدیل شده است و با استمرار تماشای این گونه در سال‌های آینده، گردشگران و محققان بیشتری برای مشاهده آن به منطقه سفر خواهند کرد.

در همین مدت اندک مشاهده فک خزری در پهنه آبی پیرامون جزیره آشوراده و در داخل خلیج گرگان ،تصاویر و عکس های منحصر بفردی از این سگ آبی منتشر شده است.

فوک خزری تنها گونه پستاندار خزر است و جمعیت آن بدلیل صید بی رویه در حوزه برخی کشورهای حاشیه دریا سیر نزولی دارد، هر چند به گفته امیر شیرازی نماینده مرکز تحقیقات و بازتوانی سگهای آبی هلند در ایران (CSRRC) ؛ در حوزه جنوب خزر و در محدوده استان های شمالی ایران موردی از شکار و صید این گونه گزارش نشده است.

در گذشته تعداد زیادی از فوک‌ها برای استفاده از پوست و گوشت شکار می شدند، اکنون هم هر سال تعدادی از آنها در تورهای ماهیگیران گرفتار و یا کشته می شوند.

پس از سفر اسفند ۱۴۰۰ آیت الله رییسی به گلستان و دستور صریح وی، عملیات نجات بخشی خلیج گرگان به عنوان مهمترین بخش پناهگاه حیات وحش و ذخیرگاه زیست کره میانکاله آغاز شد.

رسوب‌برداری از کانال آشور به طول حدود هشت کیلومتر در روزهای پایانی خود قرار دارد و قریب به ۹۰۰ هزار متر مکعب گل و لای از بستر برداشت و به دایک های ۴ گانه منتقل شده است.

علاوه بر آن، دریچه قیفی شکل در انتهای غربی کانال آشور تعبیه شده که حدود ۱۴۰ متر عرض و حدود ۱۵۰ سانتیمتر عمق دارد و قرار است در هفته‌های آینده خاکریز و سد نهایی این دریچه قیفی شکل برداشته شود و تبادل آب از دریای خزر از طریق این دریچه و در ادامه از طریق کانال آشور به طول تقریبی پنج کیلومتر تسهیل گردد.

کارشناسان بر این باورند با اتصال این دریچه قیفی شکل که حدود یک کیلومتر در عمق دریای خزر ایجاد شده و اتصال آن به کانال آشور روند ورود و خروج آب دچار تحول شگرف خواهد داشت و علاوه بر افزایش تراز آب در خلیج گرگان، احتمال پیشروی آب تا چندصد متر در کرانه های چپاقلی، محل شنا ، نیزار و روستای قره‌سوی بندرترکمن وجود دارد .