آیا سگ‌ها به ما عشق می‌ورزند؟

حکیم مهر: شاید داستان سگ وفاداری به نام هاچیکو در ژاپن را شنیده باشید. او حتی سال‌ها پس از مرگ صاحبش هر روز در ایستگاه قطار منتظر صاحبش می‌مانْد! مجسمه برنزی هاچیکو در خارج از ایستگاه قطار شیبویا به یاد وفاداری مثال‌زدنی او نصب شده است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایتنا، کارهایی که سگ‌ها برای صاحبان‌شان انجام می‌دهند، واقعاً جالب و حتی افسانه‌ای است. مثلاً در اخبار می‌بینیم که توله‌سگ‌هایی امدادگران را به‌سمت صاحبان مجروح خودشان هدایت می‌کنند؛ یا سگ‌های قهرمانی که از کودکان در برابر حملات حیوانات محافظت می‌کنند.

اما اغلب در چنین موقعیت‌هایی یک سوال مطرح می‌شود: آیا سگ‌ها چون ما را دوست دارند به ما کمک می‌کنند، یا اینکه چون برای خوراک به ما احتیاج دارند؟

کارشناسان می‌گویند سگ‌ها مردم را بیشتر از خوراک دوست دارند. کلایو وین (استاد روانشناسی در دانشگاه ایالتی آریزونا و مدیر بخش علوم سگ این دانشگاه)، می‌گوید: «من کاملاً متقاعد شده‌ام که سگ‌ها، صاحبان‌شان را دوست دارند. دیگر در این زمینه هیچ سوالی در ذهن من وجود ندارد».
 
البته، این که صرفاً دربارهٔ حیوان خانگی محبوب‌مان چنین نظری داشته باشیم، تمام ماجرا نیست؛ بلکه اثبات عشق او مسئلهٔ کاملاً جداگانه‌ای است. اما به نظر می‌رسد مطالعاتی با سطوح مختلفی از پیچیدگی، از عشق این حیوان نسبت به انسان حکایت دارند.

گرگوری برنز (متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه اموری در ایالات متحده) کنجکاو شده بود که بداند سگ‌ها چه احساسی دارند و چه فکر می‌کنند. بنابراین، او سگ خود را به همراه چند سگ دیگر آموزش داد تا بتوانند صدای داخل اتاق تصویربرداری MRI را تحمل کنند و سپس فعالیت مغز آنها را تجزیه و تحلیل کرد.

او سپس سگ‌ها را در معرض رایحه‌های مختلفی از سگ‌ها و افراد آشنا و ناآشنا قرار داد. منطقه بویایی مغز هر ۱۲ سگ بدون در نظر گرفتن اینکه موضوع انسان بوده یا سگ، فعال شد. اما تنها رایحه‌های آشنا بودند که «هسته دمی» را فعال کردند. منظور از هسته دمی، منطقه‌ای است که با فرآیندهای ذهنی سطح بالاتری مانند احساسات، انگیزه، پاداش و احساس عاشقانه سروکار دارند.

در یک مطالعه دیگر که بر روی ۱۵ سگ انجام شد، برنز دریافت که ۸۶ درصد در پاسخ به ستایش و توجه، در مقایسه با خوراک، سطح فعال دمی مشابه یا بالاتری نشان دادند.

بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، وین و همکارانش دریافتند زمانی که سگ‌ها در خانه بدون غذا یا همراهی انسان برای بیش از چهار ساعت رها می‌شوند، ممکن است صاحبان خود را به غذا ترجیح دهند.

طرح این آزمایش بسیار ساده بود. در بیشتر موارد این آزمایش در خانه‌ای در حومه شهر دارای گاراژ انجام شد. پس از رسیدن صاحب سگ به خانه، دستیار آزمایش یک کاسه غذا را در یک دایره کوچک در گاراژ به فاصله ۲ متر و با زاویه از در قرار می‌داد. در این حین، صاحب سگ نیز در فاصله ۲ متر فاصله از در و با کمی زاویه می‌ایستاد. وین می‌گوید: «از هر ۱۰ بار، ۸ بار سگ‌ها صاحب خود را انتخاب می‌کردند.»

تاکفومی کیکوسوی (یک پژوهشگر در دانشکده دامپزشکی دانشگاه ژاپن) و همکارانش دریافتند که سگ‌ها پس از مدت‌ها جدایی از صاحب‌شان و دیدن دوباره او، اشک می‌ریزند. اما نسبت به بازگشت یک انسان دیگر به جز صاحب، سگ همان عمق واکنش را از خود نشان نمی‌دهد.

وین این تحقیق را یک قدم جلوتر برد تا ببیند بهترین دوست انسان تا چه حد ممکن است مایل باشد برای نشان دادن عشق خود پیش برود. او با الهام از داستان سگ‌هایی که پس از بمب‌گذاری در لندن در طول جنگ جهانی دوم زمین را می‌کندند تا صاحبانشان را پیدا کنند، از صاحبان ۶۰ سگ خواست که داخل جعبه‌هایی بروند و وانمود کنند که در شرایط اضطراری قرار گرفته‌اند تا ببینند آیا حیوانات خانگی‌شان آنها را نجات می‌دهند یا نه. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، از هر سه سگ، تقریباً یک سگ این کار را انجام داد.
 
ممکن است نتیجه مطالعه بالا ناامیدکننده به نظر برسد؛ اما وین می‌گوید مشکل این سگ‌ها ورود به جعبه‌ها بوده است؛ به‌طوری که حتی اگر غذاهای مورد علاقه دو سگ دیگر  هم در چنین جعبه‌هایی قرار داده شده بود، نمی‌توانستند بفهمند که چگونه وارد جعبه‌ها شوند.

با این حال، قبل از اینکه ما انسان‌ها از عشق سگ‌ها به خودمان سرمست شویم، بهتر است به این گفتهٔ وین نیز توجه داشته باشیم که می‌گوید عشقی که سگ‌ها احساس می‌کنند، مختص انسان‌ها نیست.

او می‌گوید: «سگ‌ها در سه ماه اول زندگی خود می‌توانند با اعضای هر گونه‌ای که ملاقات می‌کنند، ارتباطات عاطفی قوی برقرار کنند». بنابراین، اگر یک توله‌سگ در یک مزرعه به دنیا بیاید، می‌تواند برای یک گوسفند، گاو یا حتی گربه همان عمق احساسات را داشته باشد که برای کشاورز.

وین اظهار می‌دارد که ام‌آرآی و آزمایش‌های کنترل‌شده، تنها راه تعیین احساس سگ نسبت به صاحبش نیستند. وی در پایان می‌افزاید: «من به مردم می‌گویم به رویدادهای روزمره نگاه کنید؛ مثلاً اگر سگ دارید، در پایان روز که به خانه می‌آیید، سگ شما کنار در می‌ایستد و دمش را برایتان تکان می‌دهد. شما این رفتار را مشاهده می‌کنید و آنچه را که سگ‌تان تلاش می‌کند به شما بگوید، به درستی باور می‌کنید. این یعنی سگ شما از دیدن دوباره‌تان احساساتی شده و احساسش را نسبت به شما ابراز می‌کند».

منبع: لایوساینس