دوره عمومی دامپزشکی مناسب آموزش متخصص آزمایشگاه دامپزشکی نیست/ مرحوم دکتر احمد شیمی آتش عشق به حرفه دامپزشکی را در وجودم زنده کرد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «یکی از مشکلاتی که در بخش آزمایشگاه‌های دامپزشکی وجود دارد، این است که در دوره عمومی دامپزشکی آنطور که باید به بحث آزمایشگاهی پرداخته نمی‌شود.» این را عضو هیات مدیره انجمن صنفی آزمایشگاه‌های دامپزشکی کشور به حکیم مهر می‌گوید: «واقعیت این است که دوره دکترای عمومی برای این طراحی شده که یک کلینیسین تربیت کند که با بخش‌های کنترل کیفی مواد غذایی، تشخیصی، باکتری، ویروس، انگل، قارچ و... آشنا باشد اما هدفش آموزش یک فرد متخصص آزمایشگاه‌های دامپزشکی نیست و یکی از خلاءهای ما در آنجا شکل گرفته است.»

«دکتر فرهاد موسی‌خانی» تصریح می‌کند:‌ «مشکل دیگر که در بخش آزمایشگاه‌ها داریم، عدم ارتباط موثر بین مثلث آزمایشگاه، کلینیسین‌ و تولیدکننده است که در این مثلث هر سه باید سود و برگشت هزینه را به خوبی توجیه نمایند. هزینه آزمایش سرمایه‌گذاری پرسود و بیمه تولید است و این مهم در مقالات علمی متعدد به اثبات رسیده است. اگر صنعت و تولیدکننده، ارزش اقتصادی آزمایش را توجیه باشد کار آزمایشگاه‌ها چندین برابر خواهد شد.»

وی خاطرنشان می‌کند: «یکی از تفاوت‌های آزمایشگاه با بخش‌های دیگر این است که سرمایه‌گذاری زیادی نیاز دارد و این سرمایه‌گذاری پرریسک است؛ به این معنا که اگر کسی در آن به مشکل بخورد و بخواهد آزمایشگاه را جمع کند، سرمایه زیادی را از دست خواهد داد.»

حکیم مهر: آقای دکتر، متولد چه سالی و همچنین ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

بنده متولد سال ۱۳۵۳ در تهران هستم. در سال ۷۲ وارد دوره عمومی دامپزشکی در دانشگاه آزاد واحد کرج و در سال ۷۸ فارغ‌التحصیل شدم. دو سال بعد وارد دوره تخصصی میکروبیولوژی دامپزشکی در دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران و در سال ۸۴ فارغ‌التحصیل شدم.

حکیم مهر:‌ لطفا به سوابق علمی خود اشاره‌ای کنید.

در هر دو دوره عمومی و تخصص شاگرد اول و بسیار علاقه‌مند بودم. پایان‌نامه‌هایم تخصصی و بیشتر آزمایشگاهی بود و از همان زمان کارهای مختلف و مقالات ISI خودم را در ژورنال‌های تخصصی از جمله Dairy Science ، Avian diseases و... چاپ کردم. در حال حاضر ۲۳ سال است که عضو هیات علمی دانشگاه آزاد کرج هستم و در بخش میکروبیولوژی تدریس می‌کنم.

از سال ۸۴ آزمایشگاه دامپزشکی در کرج راه‌اندازی کردم که امروز ۴۰ نفر همکار از جمله چهار دکتر دامپزشک و دو دکترای شیمی در آن مشغول به کار هستند. سال ۸۱ ازدواج کردم و دو فرزند دارم. همسرم همفکر و پشتیبان من بوده و در رشد خانواده و کار حرفه‌ای من نقش بسیار کلیدی داشته است.

حکیم مهر: چه شد که رشته دامپزشکی را انتخاب کردید؟ آیا از ابتدا به آن علاقه‌مند بودید یا دست تقدیر شما را وارد این رشته کرد؟

من شاگرد مرحوم دکتر احمد شیمی و دستیار ایشان در دانشگاه آزاد بودم. ایشان هنر علاقه‌مند کردن و عاشق کردن افراد به حرفه دامپزشکی را به خوبی بلد بودند و این آتش را در وجودم زنده کردند. ورود من به رشته دامپزشکی با علاقه قبلی نبود اما بعد از اینکه وارد رشته شدم، استادان خیلی خوبی داشتم که در آن دوران نقش مهمی در ایجاد علاقه و عشق در من نسبت به حرفه داشتند. می‌توانم بگویم مهمترین اتفاق در زندگی من در راستای علاقه‌مند شدنم به رشته دامپزشکی، استادانم بودند. یکی از اساتید دیگری که نقش موثری در این علاقه‌مندی ایفا کرد، دکتر فرهنگ ساسانی هستند که امروز هم افتخار این را دارم که در کنارشان کار آزمایشگاهی انجام ‌دهم.

حکیم مهر: تجارب شما در بخش خصوصی و دانشگاهی چه بوده است؟

در بخش خصوصی حدود شش سال برای دکتر علی‌اصغر اکبری کار کردم و از ایشان بسیار آموختم. آشنایی من با دوست و همکار عزیزم دکتر آریا بدیعی که مشوق راه‌اندازی آزمایشگاه شدند، در رشد و ارتقای آزمایشگاه و کار حرفه‌ای من بسیار اثرگذار بود. در طی دو پایان‌نامه‌ای که کار عملی آنها را در موسسه رازی انجام دادم، در بخش‌های مختلف تجربه‌های آزمایشگاهی و عملی بسیار زیادی را کسب کردم. در موسسه، استاد بزرگوارم دکتر سیدعلی پوربخش راهنمای پایان‌نامه‌های من بودند.

در کار و فعالیت‌هایم در رشته دامپزشکی  سعی کردم نگاهم به کار، غیر مادی باشد. به همین دلیل بود که در سال‌های فعالیتم در دانشگاه و در بخش خصوصی، هیچ وقت اولویت من پول و مسائل اقتصادی نبود. اولویت من این بود که کار درست علمی انجام دهم و بتوانم در حل مشکلات اثرگذار و رهگشا باشم و خدا را شکر بعد از آن، همواره پول آمد و حمایت‌های لازم خود را در زمان‌های مختلف داشت.

همانطور که استادم به من یاد داد، رسالت خودم در دانشگاه را این می‌دانم که بتوانم عشق و علاقه را به دانشجویان خود منتقل کنم. اعتقاد دارم که این عشق و علاقه کاملا واگیردار است و مثل ویروس می‌ماند و آنها را علاقه‌مند می‌کند. مطابق آنچه دکتر شیمی به من یاد داد، اولین کار استاد و محیط دانشگاه این است که بتوانند دانشجوها را علاقه‌مند و جذب کنند. هنر معلمی این است که این علاقه را در دوره‌های دبستان، دبیرستان و... در شاگردان ایجاد کند. قطعا زمانی که خود شاگرد علاقه‌مند شود، دنبال علم و دانش می‌رود و می‌خواند، تجربه و دانش لازم را کسب می‌کند و معلم‌های خوب می‌توانند در این راه موثر باشند و در این هدف تمام تلاش خود را داشته‌ام. شاید این مهمترین رسالت کار دانشگاهی است که با توجه به مشکلاتی که در سال‌های اخیر در دانشگاه‌ها به وجود آمده، متاسفانه تا حد زیادی افت کرده است.

در رابطه با بخش خصوصی، من واقعا علاقه‌مند بودم که بتوانم در بخش خصوصی هم تغییر و تحول ایجاد کنم و لذا کار آزمایشگاهی خودم را با علاقه شروع کردم و هدفم این بوده که در حل مشکلات بهداشتی، تشخیصی و درمانی در تولید، صنعت دام، طیور، آبزیان، حیوانات خانگی نقش موثری داشته باشم. من تمام تلاشم را کردم و فکر می‌کنم در جمع عواملی که در رشد این بخش‌ها موثر بوده، توانستم در کار آزمایشگاهی هم اثرگذار باشم.

حکیم مهر: طبق شنیده‌ها، شما یکی از بزرگترین آزمایشگاه‌های دامپزشکی کشور را دارید. از نظر شما مهمترین مشکلات صنف آزمایشگاهیان دامپزشکی چیست؟

اولا من مطمئن نیستم که بزرگترین آزمایشگاه را دارم یا نه اما همواره سعی کردم یک آزمایشگاه خوب در دامپزشکی و شاخه‌های مختلف داشته باشم. لذا تیم خوبی را جمع کردم و مشاورهای خوبی دارم که در این سال‌ها خیلی کمک کردند به اینکه بتوانیم خدمات آزمایشگاهی باکیفیت و گسترده‌ای را ارائه دهیم و سرمایه آزمایشگاه ما همکاران ارزشمندم هستند.

یکی از مشکلاتی که در بخش آزمایشگاه‌های دامپزشکی وجود دارد، این است که در دوره عمومی دامپزشکی عمومی آنطور که باید به بحث ازمایشگاهی پرداخته نمی‌شود. واقعیت این است که دوره دکترای عمومی برای این طراحی شده که یک کلینیسین تربیت کند که با بخش‌های کنترل کیفی مواد غذایی، تشخیصی، باکتریولوژی، ویروس، انگل، قارچ و... آشنا باشد اما هدفش تربیت یک فرد متخصص آزمایشگاه‌های دامپزشکی نبوده و یکی از خلاءهای ما در آنجا شکل گرفته است.

البته خوشبختانه با دوره‌هایی که همکاران گذراندند و تخصص‌هایی که گرفتند، تا حد زیادی این خلاء و شاید این نبودن تجربه در دوره دانشگاهی مرتفع شده است، اما هنوز این یکی از مشکلات ماست. همکاران جدیدی که می‌آیند و فارغ‌التحصیلان جوان، کمتر این تجربه را دارند و باید سال‌ها در زمینه آزمایشگاه تجربه کسب کنند. امروزه هم آزمایشگاه‌ها از لحاظ علمی و تجربی سطح بالایی دارند و دانشگاه نمی‌تواند آموزش لازم را به دانشجویان عمومی خود در این سطح ارائه دهد.

مشکل دیگری که در بحث‌های اقتصادی آزمایشگاه داریم این است که مثلث آزمایشگاه، کلینیسین‌ها و تولیدکننده ارتباط قوی ندارد. آن شبکه ارتباطی چندجانبه که از یک سمت آن باید خدماتی ارائه شود و از سوی دیگر باید از این خدمات سود برده شود و توجیه این سودآوری انجام شود، قوی نیست و معمولا تولیدکننده آزمایش را هزینه بی‌بازگشت می‌داند، در صورتی‌که بر اساس مطالعات علمی زیاد نسبت هزینه به سود یک به 10 در برخی از آزمایش‌ها است.

حکیم مهر: از نظر شما علت چیست؟

دو علت دارد که یکی همان آموزش آزمایشگاه‌ها و ارتقای کیفی آنهاست و دیگری فرهنگ‌سازی و شناساندن ارزش و نقش آزمایش در حفظ سرمایه، بهره‌وری تولید و بهداشت جامعه است.

هدف ما در انجمن صنفی آزمایشگاه‌های دامپزشکی کشور که از ابتدا در جامعه دامپزشکان متولد و سال‌ها روی آن کار شد و امروز خودش یک انجمن مستقل در کشور است، این است که بتوانیم مشکلات و خلاء‌های صنف آزمایشگاه را در ابعاد مختلف برطرف کنیم.

حکیم مهر: ارتباط شما به‌عنوان بخش خصوصی با بخش دولتی چگونه است؟ کمااینکه سازمان دامپزشکی همواره ادعا می‌کند که از توان و پتانسیل بخش خصوصی در بحث آزمایشگاه همکار استفاده می‌کند.

واقعیت این است که در جلسات مختلفی که برگزار می‌شود، نیت و هدف سازمان دامپزشکی، نظام دامپزشکی و ادارات کل، واگذاری کار به بخش خصوصی و حمایت و بهره‌گیری از توان و پتانسیل بخش خصوصی است. در بحث کلان هیچ تردیدی در آن نیست ولی متاسفانه در اجرا سلیقه استان‌ها و افراد در این واگذاری بسیار متفاوت است و از این توان بخش خصوصی در همه استان‌ها بهره گیری نمی‌شود. انجمن با جلسات متعدد با مدیران سازمان و نظام دامپزشکی و وبینارها در تلاش است این واگذاری اصولی انجام شود.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.