حکیم مهر: در نشست علمی «رابطه
اخلاقی انسان و حیوان در اسلام و مسیحیت» که با حضور پرفسور اسمیت و حجتالاسلام
یحیی جهانگیری برگزار شد، بر این موضوع تأکید شد که ادیان توحیدی بر رفتار مناسب
با حیوانات تأکید دارند ولی متأسفانه هرقدر جهان به سمت مدرنیته پیش می‌رود، شاهد
رفتار نامناسب با حیوانات هستیم.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایکنا، «پروفسور دیو اسمیت» فعال
عدالت اجتماعی و مسائل بین ادیان، نویسنده و نامزد جایزه سال استرالیایی در
سال‌های ۲۰۰۴
و ۲۰۰۹ ،
۱۸ اردیبهشت‌ماه در نشست علمی
«رابطه اخلاقی انسان و حیوان در اسلام و مسیحیت» از سلسله نشست‌های همایش بین‌المللی
مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت، گفت: برخی فلاسفه و اندیشمندان غربی در
مورد حیوانات می‌گویند عقلانیت و اخلاق در آن‌ها معنا ندارد زیرا معتقد هستند که
حیوانات دارای روح نیستند.
وی افزود: آکوئیناس معتقد بود که جهان مانند هرمی است که
خداوند در قله هرم است و بقیه موجودات در ذیل آن هستند. او توضیح داده است که هر
دسته‌ای عبد دسته بالاتر است و وقتی رأس هرم خدا باشد انسان عبد و در خدمت خداوند
است و حیوانات در مرحله پایینتر هستند. گیاهان هم در مرحله پایینتر
حیوانات و در خدمت آن‌ها هستند. یعنی هر مرحله پایینتر در خدمت مرحله بالاتر است
و مرحله بالا هیچ مسئولیتی در قبال مرحله پایینتر از خود ندارد.
اسمیت افزود: چنین تفکری منجر به این شد که در سال ۱۹۷۵ مطالعاتی از سوی برخی محققان
دیگر صورت بگیرد تا برخی با استناد به تعلیمات مسیحی از آن سوء استفاده نکنند. در
مطالعات جدید به درستی به این مسئله اشاره شده است که رفتار مسیحیان و کلیسا با
حیوانات تاریخ خوبی ندارد زیرا آن‌ها به طبقات پایین تر از خود آزار می‌رسانده‌اند.
رفتار تاریخی مسیحیان با حیوانات
فعال عدالت اجتماعی و مسائل بین ادیان تصریح کرد: البته
در همین خلال تحقیقاتی در تاریخ داریم که کلیسا و مسیحیت رفتار خوب هم نسبت به
موجودات آفرینش داشته‌اند از جمله ویلیام در بریتانیا و در سال ۱۹۲۱ مطالعات زیادی در این زمینه
انجام داد و بر لزوم اصلاح تاریخ گذشته و تنظیم یک رابطه بهتر با حیوانات تأکید
کرد. امروزه وقتی در تاریخ درباره رفتار مناسب با حیوانات مطالعه می‌کنیم، آثار
علمی ویلیام قابل مشاهده است.
وی اضافه کرد: کتاب «گلهای کوچک سانفرانسیس» داستان‌های
متعددی دارد. در یکی از داستان‌ها این صحنه ترسیم شده است که شخصیت اصلی داستان،
یکسری درختان و پرندگان را می‌بیند در حالی که با خواهر خود در حال حرف‌زدن
است. سانفرانسیس برای پرندگان سخن و موعظه می‌گفت درختان هم به او گوش می‌دادند.
موعظه سانفرانسیس به پرندگان این بود که شما باید خدا را شاکر باشید که خدا آزادی
به شما داده است تا پرواز کنید و به آسانی برای خود در جهان بگردید و اینکه خداوند
رودخانه و دریاها را برای شما آفرید تا بتوانید عطشتان را برآورده کنید و مسکن و
جان‌پناه تهیه کنید.
نویسنده و نامزد جایزه سال استرالیایی در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۹ ادامه داد: در ادامه
داستان، سانفرانسیس به گرگی می‌رسد و به او «برادرگرگ» می‌گوید. در سال ۱۲۱۹ سانفرانسیس به مصر سفر و
پادشاه آنجا را ملاقات کرد و مناظره‌ای میان این دو نفر ایجاد شد؛ او می‌خواسته یا
به جنگ‌های صیلبی پایان دهد یا پادشاه مصر را به مسیحیت سوق دهد و به نظر بنده هر
دو قصد را داشته است.
پرفسور اسمیت بیان کرد: یکی از نویسندگان می‌گوید سانفرانسیس
دنبال شهادت بود تا در راه مسیحیت خودش را فدا کند زیرا نه ملکه مصر مسیحی شد و نه
جنگ‌های صلیبی خاتمه یافت.
نویسنده و نامزد جایزه سال استرالیایی در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۹، اظهار کرد: اگر در
مسیحیت دنبال اساسنامه و نوشتاری در این زمینه(رابطه درست با حیوانات) باشیم، باید
به عهد جدید رجوع کنیم؛ مثلاً فصل اول تورات در مورد خلقت است و آورده است خدا
فرموده است بگذارید من انسان را آنطور که می‌خواهم خلق کنم. من می‌خواهم انسانی را
خلق کنم که مقام او بالاتر از ماهیان دریا و همه موجودات آفرینش است و در نهایت هم
خدا با این شکلی که در نظر داشت، انسان را مؤنث و مذکر آفرید و چنین جایگاهی به او
بخشید. خدا رحمت و نعمت را به انسان‌ها داد و به او گفت این رحمت الهی را برای
موجودات دیگر یعنی موجودات دریا و زمین، اعمال کند.
اسمیت با بیان اینکه چند نکته از این داستان نتیجه می‌گیریم،
افزود: نکته اول اینکه به ما می‌فهماند همه موجودات از خدای پدر خلق شده‌اند. به
نظر من همین که ما یکتاپرستان این اعتقاد را داریم، می‌تواند باعث وحدت و هماهنگی
بیشتر بین ادیان باشد.
تأکید ادیان بر رفتار مناسب با حیوانات
وی افزود: در برابر رویکرد یکتاپرستی، برخی معتقدند که هر
گروه از موجودات توسط یک خدایی آفریده شده‌اند؛ اینها گرفتار هرج و مرج هستند ولی
ما یکتاپرستان اعتقاد منسجمی داریم. با توجه به این مطلب ما بر این باور هستیم که
ما با همه مخلوقات و حیوانات هم می‌توانیم رفتار مسالمت‌آمیز داشته باشیم. در
سخنان پیامبران هم داریم وقتی حکومت الهی برقرار شود، همه انسان‌ها در کنار همه
حیوانات زندگی صلح‌آمیزی خواهند داشت.
اسمیت تصریح کرد: همانطور که از یکی از انبیاء بنی اسرائیل
نقل است در زمانی که اتحاد بین انسان‌ها و حیوانات برقرار می‌شود، یعنی ظهور برسد،
گرگ و میش در کنار هم می‌خوابند و با صلح در کنار هم خواهند بود.
همچنین «حجتالاسلام و المسلمین یحیی جهانگیری»، رئیس
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قم در سخنانی گفت: از منظر اسلام، حیوانات
یکی از مخلوقات خداوند هستند و بر این باوریم بدون رفتار اخلاق‌مدارانه با سایر
مخلوقات به جایگاه انسانیت کامل نخواهیم رسید.
۲۰۰ آیه
قرآن درباره حیوانات
وی اضافه کرد: امروزه این خلأ در دنیا وجود دارد که رفتار ما
انسان‌ها با حیوانات رفتار اخلاقی و درستی نیست؛ این در حالی است که در اسلام که
تعالیم خود را از قرآن و روایات می‌گیرد، شاهدیم ۲۰۰ آیه درباره حیوانات در قرآن
بیان شده است؛ نام شش سوره به نام حیوانات است و ۴۰ نام حیوان در قرآن ذکر شده
است.
جهانگیری با بیان اینکه قرآن کریم که برای هدایت انسان‌ها
نازل شده است چنین توجهی هم به حیوانات دارد، افزود: در قرآن کریم خداوند به انسان
تذکر داده است که از آفرینش برخی حیوانات مانند شتر عبرت بگیرند: افلا ینظرون الی
الابل کیف خلقت. البته هر قدر به سمت مدرنیته حرکت می‌کنیم، از رفتار اخلاق‌مدارانه
انسانی و رفتار درست با حیوانات دور می‌شویم، در حالی که می‌توانیم از حیوانات
مسائلی را آموزش ببینیم و یاد بگیریم.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قم اظهار کرد: در سال ۲۰۲۰ ماجرایی منتشر شد که پسری
والدین خود را از دست داد و در بین برخی از حیوانات بزرگ شد و با آنان زندگی
مسالمت‌آمیزی داشت ولی وقتی مدتی بین انسان‌ها آمد، خودش درخواست کرد تا دوباره با
حیوانات زندگی کند زیرا از نظر وی، آرامشی را که در جمع حیوانات داشت، در بین انسان‌ها
نداشت.
وی افزود: در منابع اسلامی درباره رفتار انسان با حیوانات می‌توان
به بحث مناسک حج اشاره کرد و آن اینکه آسیب‌رساندن در طول احرام به حیوانات حرام
است و کفاره دارد و حتی اگر حیوان موذی به ما آزار برساند، نمی‌توانیم رفتار بدی
با آن‌ها داشته باشیم.
تسبیح حیوانات
جهانگیری تصریح کرد: قرآن کریم در سوره نمل به درک و آگاهی
مورچه اشاره کرده است زیرا وقتی سلیمان وارد سرزمین آن‌ها شد، رئیس مورچه‌ها به آن‌ها
گفت وارد مساکن خودتان شوید تا سلیمان و سربازان او شما را زیر پا له نکنند. یا در
برخی آیات فرموده است: أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي
السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ
وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ؛ در اینجا اشاره به تسبیح
موجودات غیر از انسان دارد و اینکه خدا تسبیح آن‌ها را درک می‌کند.
دکترای مطالعات اسلامی و شیعه‌شناسی بیان کرد: در
احادیث هم مطالبی در این زمینه داریم از جمله امام صادق(ع) فرموده است «مکروه است
کسی حیوانی را که خودش پررورش داده است خودش هم او را ذبح کند زیرا حیوان با پرورش‌دهنده
او مأنوس شده است». همچنین نقل است که حق ندارید به حیوانات سیلی بزنید زیرا آن‌ها
در حال تسبیح خداوند هستند و اگر خواستید بزنید باید به پشت او بزنید.
