حکیم مهر - شرایط ذبح شرعی / حجت الاسلام محمد امیری - مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از مهمترین مسائل اجتماعی در طول تاریخ – وشاید اصلی ترین مسأله برای انسانها تأمین غذای مناسب بوده وهست.
اسلام که مهمترین رسالتش تأمین نیازهای دنیا و آخرت انسانها است به این امر اهتمام درخور توجهی ورزیده و برای رفع این نیاز مهم انسانها برنامه و راه حل‌های گوناگونی ارائه کرده است ، از این رو در قرآن کریم واژه طعام و رزق با مشتقات آن 110 با تکرار شده است و بر این اساس ائمه معصومین(ع) که مفسران واقعی قرآن کریم می‌باشند ، تأکید زیادی بر این مسأله اساسی نموده‌اند.
واضح است که تأمین مواد پروتئینی ( گوشت و فرآورده‌های آن ) بخش عظیمی از مسئله تغذیه را تشکیل می‌دهد و این ماده از ضروری ترین مواد غذایی است ، زیرا نقش اساسی را در رشد انسانها داشته و فقدان آن موجب پیامدهای ناگوار و سوء تغذیه می‌شود و مهمترین منبع تامین این ماده حیوانات هستند.
درباره استفاده از این منبع غنی جهت تغذیه سالم پرسشهایی مطرح بوده وبا پیشرفت صنعت و زیادی جمعیت سؤالات جدی‌تری را پیش روی ما قرار داده است . از جمله اینکه آیا تفاوتی میان حیوانات در زمینه استفاده از گوشت آن وجود دارد؟ تفاوت آن چیست؟ آیا می شود از گوشت همه جانوران استفاده کرد ؟ نشانه های حرام وحلال بودن جانداران کدام است ؟
با این تفسیرنظارت شرعی برذبح، یکی ازبدیهی ترین ودرعین حال ازمهمترین باورهای دینی واسلامی درمقوله تغذیه جامعه است که درجوامع اسلامی به خصوص درکشور جمهوری اسلامی ایران باتوجه به اعتقادات وحساسیت های مذهبی واسلامی جامعه، اهمیت بسزایی دارد و میتوان گفت که نظارت بر ذبح شرعی از جمله مواردی است که با سلامت روح و جسم جامعه وابسته است .
باعنایت به این ضرورت مباحث مطروحه پیرامون ذبح ، نحر، شکار، صید، آبزیان ومعا شرت با اهل کتاب برگرفته از متن کتاب استدلالی تحریر الوسیله امام قدس الله نفسه الزکیه واستفتآت برگرفته شده ازپایگاه های اطلاع رسانی مراجع عظام تقلید کثرالله امثالهم مختصرا درچند قسمت به شرح زیر تقدیم می گردد.
قسمت اول: اقسام حیوانات
حیوانات دو دسته‌اند:
دسته اول - حیواناتی که در خشکی زندگی می‌کنند.
دسته دوم - حیواناتی که در آب زندگی می‌کنند ( آبزیان )
حیوانات دسته اول، خود به سه گروه تقسیم می‌شوند:
1-چهارپایان 2- پرندگان 3- حشرات
جهت استفاده از گوشت حلال وپاک عمل به شرایط مشروحه زیر لازم است :
1. شرط اول - ذابح باید مسلمان یا در حکم آن باشد . مانند کسی که مسلمان متولد شده است، پس ذبیحه کافر- مشرک و اهل کتاب جایز نمی‌باشد.
ایمان در ذابح شرط نیست بنابراین ذبیحه همه فرقه‌های اسلامی حلال است غیر از ناصبی. «ناصبی به کسی می‌گویند که به اهل بیت دشنام دهد»
مرد بودن و بلوغ در ذابح شرط نیست پس ذبیحه زن ، و خنثى، بچه ممیز «کسی که خوب و بد را از هم تشخیص دهد» فرد جنب- حایض- نفساء ، و همچنین ذبیحه شخص نابینا و کسى که ختنه نشده و ذبیحه ولدالزنا حلال است .
1. سوال : ذبیحه اهل کتاب با تمام شرایط دیگر حلال است یا خیر؟
جواب:
حضرات آیات عظام :
خامنه ای : ذبیحه مسلمان و هر کس که محکوم به اسلام است،حلال و غیر آن حرام است.
سبحانی: پاک است ولی حلال نیست.
سیستانی: حلال نیست حتی اگر در حال ذبح ذکر خدا بکند.
سید محمد شاهرودی : حلال نیست
صافی گلپایگانی : ذبیحه اهل کتاب نجس و حرام است ولو با تسمیه و رعایت تمام شرایط باشد.
علوی گرگانی : ذبیحه غیر مسلمان حلال نیست ولو کتابی باشد با تمام شرایط
مکارم شیرازی : با توجه با این که یکی از شرایط حلال بودن ذبیحه مسلمان بودن ذابح است ذبیحه آنها حلال نیست.
موسوی اردبیلی : حلال نیست.
نوری همدانی : خیر،حلال نیست.
وحید خراسانی : ذبیحه اهل کتاب با تمام شرایط دیگر حلال نیست
2. سؤال: ذبیحه ناصبی،علی اللهی و خوارج چه حکمی دارد؟
جواب:
حضرات آیات عظام :
جعفر سبحانی : آنها که دشمن علی و فرزندان او هستند محکوم به کفرند، ذبیحه آنها حلال نیست.
سیستانی : فرق خارج از اسلام حلال نیست.
سید محمد شاهرودی : حلال نیست
صافی گلپایگانی : ذبیحه نواصب و خوارج نجس و حرام است و چنانچه ذابح واقعا امیرالمومنین علیه السلام را خدا می داند یا منکر یکی از ضروریات دین مثل نماز و روزه و مانند اینها باشد محکوم به کفر است و ذبیحه اش حلال نیست.
مکارم شیرازی : هیچکدام از آنها حلال نیست.
موسوی اردبیلی: حلال نیست.
نوری همدانی : خیر حلال نیست، ولی علی اللهی اگر به وحدانیت خدا و نبوت پیامبر اسلام صلی الله و علیه آله السلام معتقد باشد ذبیحه آنان حلال است.
وحید خراسانی : ذبیحه ناصبی حلال نیست. ذبیحه غلاتی که محکوم به کفرند مانند قائلین به ألوهیت امیر المؤمنین علیه السلام حلال نیست . ذبیحه خوارج حلال نیست.
3. سوال : ذبیحه مذاهب چهارگانه اهل سنت، اسماعیلی ها، زیدی ها و سایر فرق اسلامی چه حکمی دارد؟
جواب:
حضرات آیات عظام :
خامنه ای : ذبیحه مسلمان محکوم به حلیت است و اخلال به استقبال ذبیحه از روى جهل مضرّ به حلیت نیست.
