درگیری ۱۸۴۱ همدانی با بیماری تب‌ مالت/ احتمال عقیم شدن مردان پس از بهبودی از ابن بیماری وجود دارد

حکیم مهر: اگر نگاهی به فهرست بیماری‌های خاموش کنید، بیماری‌هایی چون دیابت، پوکی استخوان، ویروس نقص ایمنی انسانی(HIV-4)، سرطان پانکراس، حمله قلبی، ترومبوز ورید عمقی (DVT)، بیماری‌های کلیوی، فشارخون بالا، هپاتیت B و C و سرطان روده بزرگ و رکتوم (راست‌روده) دیده می‌شود غافل از اینکه یک بیماری خاموش و تدریجی دیگری هم وجود دارد که شاید توجه چندانی به آن نشود.

به گزارش ایسنا، همچنین از این بیماری در کنار کووید-۱۹، لوپوس، وبا، روماتیسم و ام اس به عنوان بیماری هزار چهره یاد می‌شود.

۱۰ مردادماه سال‌جاری بود که معاون فرماندار کبودراهنگ در جلسه کارگروه سلامت و امنیت غذایی شهرستان کبودراهنگ، به وجود بیماری تب مالت در شهرستان اشاره و تصریح کرد: در فصل تابستان با افزایش تب مالت در شهرستان مواجه هستیم و طبق آمار میزان مبتلایان به تب مالت در شهرستان بالاست و رتبه نخست استان را داریم و در بخش گل‌تپه آمار مبتلایان بیشتر است.

رئیس مرکز بهداشت شهرستان همدان هم ۳ اسفندماه سال گذشته در کارگروه سلامت و امنیت غذایی شهرستان همدان، مطرح کرد: ابتلا به تب مالت در شهرستان همدان از ۵۳ نفر در سال ۹۵ به ۲۰۷ نفر در سال ۱۴۰۱ رسیده است به طوریکه در شهرستان همدان وقتی بیماران را به تفکیک بررسی کردیم دیدیم اکثراً خانواده‌های دامداران بودند و تب مالت در بخش شراء بومی شده و بیش از حد گزارش می‌شود. 

درگیری ۱۸۴۰ همدانی به تب مالت

رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های واگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در این‌باره، از درگیری ۱۸۴۱ نفر در استان به تب مالت خبر داد و گفت: ۶۸ درصد افرادی که در سال گذشته تاکنون به تب مالت مبتلا شده‌اند، مرد و ۳۲ درصد زن هستند. ۷۱.۲۲ درصد از این آمار تماس با دام و گوشت آن داشته و ۲۸ درصد تماسی با دام نداشته اند که از این تعداد ۸۰ درصد ساکن روستا و ۱۸.۲ درصد ساکن شهر و ۱.۸ درصد از آن عشایر هستند.

«دکتر یعقوب اندامی» در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: ۶۵.۶۱ درصد از افراد مبتلا شده به تب مالت از طریق استفاده از لبنیات غیرپاستوریزه بوده و کبودراهنگ با ۴۷۷ مبتلا بیشترین آمار را به خود اختصاص داده و همدان با ۲۱۵ در جایگاه دوم است.

وی با بیان اینکه همه افراد با رعایت نکردن دستورالعمل‌های بهداشتی امکان ابتلا را برای خود افزایش می‌دهند، اضافه کرد: از تعداد ۱۸۴۱ مبتلا به تب مالت در یک‌سال گذشته، ۱۸۲ نفر دانش‌آموز و دانشجو بوده و ۴۳ نفر هم کودک بوده که این آمار نشان می‌دهد این بیماری مشترک بین انسان و دام در صورت رعایت نکردن اصول بهداشتی و استفاده از لبنیات خام وغیر پاستوریزه در کمین همه افراد جامعه است.

تب مالت، بیماری هزار چهره

مدیرکل دامپزشکی استان همدان نیز به خبرنگار ایسنا گفت: تب مالت یا بروسلوز یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام بوده که در دام‌ها بیشتر با سقط جنین شناخته می‌شود و در صورت ابتلای دام در یک واحد سایر دام‌ها نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند اما در انسان‌ها دارای علائم متعدد و فراوانی بوده به طوریکه آن را بیماری هزار چهره می‌نامند.

«دکتر امیرحسین نقی‌پور» با بیان اینکه این بیماری علائم مختلفی دارد، اظهار کرد: کمردرد، تب و لرز شبانه، درد مفاصل و در مواردی تاری دید و کوری در این بیماری مشاهده می‌شود، با وجود اینکه یک قرن از شناخت بیماری می‌گذارد اما در کشورهای مدیترانه‌ای و خاورمیانه به ویژه ایران به عنوان مهمترین بیماری مشترک بین انسان و حیوان شناخته می‌شود.

وی مصرف محصولات لبنی خام یا غیر پاستوریزه به ویژه شیرخام، پنیر تازه و خامه، از راه خراش پوست و تماس مستقیم با خون و گوشت تازه حیوان آلوده، از راه استنشاق هوای آلوده به گردوخاک آغشته به مدفوع و ادرار دام اصطبل و آزمایشگاه از راه‌های سرایت بیماری تب مالت دانست.

نقی‌پور با اشاره به راه‌های پیشگیری از ابتلا توضیح داد: خودداری از مصرف شیرخام و نجوشیده یا غیرپاستوریزه (اگر امکان پاستویزه کردن شیر وجود نداشته باشد، جوشاندن شیر در حرارت ۶۰ درجه به مدت ۱۰ دقیقه ضروری است)، خودداری از مصرف پنیر تازه محلی مگر اینکه پنیر مدت ۴۰ روز در آب‌نمک خارج از یخچال باشد یا ۱۵ روز در داخل یخچال نگهداری شده باشد، خودداری از مصرف ماستی که تازه مایه زده شده و شیر آن را نجوشانیده‌اند(با گذشت حداقل ۲۴ ساعت از مایه زدن به علت اسیدی شدن محیط ماست عامل بیماری از بین رفته و مصرف آن اشکالی ندارد)، خودداری از تماس با جنین سقط شده، جداسازی و کشتار کردن دام آلوده، استفاده دستکش، لباس کار، پوشیدن چکمه و وسایل حفاظتی در برخورد با دام های آلوده از راه‌های پیشگیری است.

بنابراین برای اطلاع بیشتر از این بیماری، یک فوق تخصص عفونی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بیماری تب مالت مشترک بین انسان و دام است و بیشتر از طریق دام‌های مثل گوسفند، بز و گاو و خوردن لبنیات غیرپاستوریزه به انسان انتقال پیدا می کند.

دکتر سیدحمید هاشمی افزود: افرادی که ارتباط بیشتری با دام دارند مانند دامداران، کشاورزان، دامپزشکانی که در محیط آلوده کشتارگاه یا در ارتباط با دام هستند، کارکنان کشتارگاه و قصابان، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند و بیشترین جمعیت مبتلایان به تب مالت یا بروسلوز را شامل می شوند.

تب مالت بیماری؛ خاموش و تدریجی

هاشمی مطرح کرد: بروسلوز یا تب مالت علائم ناگهانی و حاد ندارد که فرد مبتلا در روزهای ابتدایی که میکروب وارد بدنش شده، متوجه شود بلکه یک بیماری خاموش و تدریجی است که بعد از گذشت سه تا چهار هفته با علائمی همچون تب، لرز، خستگی و ضعف، استخوان درد و بی اشتهایی خود را نشان می دهد و فرد بعد از مراجعه به پزشک و تشخیص می تواند درمان سرپایی خود را آغاز کند اما اگر بیش از یک ماه بگذرد ممکن است با علائم شدیدتری بروز کرده و طول درمان بیمار افزایش پیدا کند.

وی با بیان اینکه بیش از نیمی از بیماران نیاز به بستری شدن ندارند و با مصرف دارو بهبود می یابند، خاطرنشان کرد: بعد از ورود میکروب به بدن و آلوده شدن به بروسلوز بین یک تا سه هفته طول می کشد فرد مبتلا متوجه شود دچار تب مالت شده و با مراجعه اولیه به پزشک عفونی و انجام آزمایش، طول درمان فرد بیمار بین شش تا هشت هفته با استفاده از دارو است و در اکثر موارد نیازی به بستری فرد در بیمارستان نیست.

بیماری تب مالت ممکن است با کمردرد شدید خود را نشان دهد

هاشمی ادامه داد: ممکن است فردی علائم عمومی بیماری تب مالت را نداشته باشد و میکروب با علامت های دیگری خود را نشان دهد؛ به عنوان مثال اگر بیماری پیشرفت کند و تشخیص داده نشود می تواند هر یک از دستگاه های بدن از جمله قلب، کبد، کلیه، ستون فقرات و حتی مغز را درگیر کرده و فرد مبتلا با علائمی همچون کمردرد شدید و یا مننژیت مراجعه کند و بعد از آزمایش پزشک متوجه شود تب مالت است و امکان دارد آسیب هایی به هر یک از دستگاه های بدن رسانده باشد که بعد از درمان تب مالت دیگر به حالت اولیه برنگردد و همچنان فرد درگیر آن آسیب باشد.

این فوق تخصص عفونی در همدان تصریح کرد: بیمارانی که بیماریشان طی دو تا سه هفته نخست تشخیص داده می شود، طول درمان آنها تا بهبودی شش تا هشت هفته است اما افرادی که بیماری در بدنشان پیشرفته شده باشد، بین سه تا چهار ماه طول درمانشان خواهد بود.

بیماری تب مالت واگیردار نیست

وی با بیان اینکه بیماری تب مالت واگیردار نبوده و از انسان به انسان قابل انتقال نیست و تنها از طریق ترشحات، گوشت و لبنیات آلوده دام به انسان انتقال پیدا می کند، یادآور شد: تب مالت می تواند چهره متفاوتی داشته باشد به طوریکه در بیشتر موارد میکروب علائم عمومی دارد و ارگان خاصی از بدن را درگیر نمی کند اما گاهی با چهره متفاوت تر ظاهر می شود و می تواند هر یک از بافت ها را درگیر کند و آسیب های جبران ناپذیری بر روی فرد بگذارد، از جمله خوردگی مهره های کمر، درگیری دستگاه تناسلی آقایان و مجرای ادار و یا حتی در موارد اندکی می تواند طحال، قلب و کبد را درگیر کند.

مردان بیشتر از خانم‌ها به بیماری تب مالت مبتلا می‌شوند

هاشمی با تأکید بر اینکه جنسیت و سن و سال در ابتلا و شدت بیماری تب مالت مؤثر نیست اما مردان به دلایل شغلی و تماس با محیط آلوده بیشتر از خانم ها به این بیماری مبتلا می شوند، اظهار کرد: دو راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری وجود دارد؛ واکسیناسیون دام ها یکی از راه هاست که هر ساله توسط ادارات مربوطه انجام میگیرد اما به علت اینکه پرهزینه است به طور کامل تمامی دام ها را دربرنمی گیرد و افرادی که با دام ها در ارتباط هستند به ویژه در محیط های مسقف بیشتر مبتلا می شوند که البته می توانند با استفاده از ماسک، گان، کفش مناسب و دستکش از ابتلای خود به بیماری در محیط آلوده تاحدودی جلوگیری کنند.

احتمال عقیم شدن مردان

وی دومین روش پیشگیری از ابتلا به بروسلوز را استفاده نکردن از لبنیات محلی و سنتی غیرپاستوریزه دانست چراکه بیشترین عامل آلودگی به میکروب تب مالت را دارند و خاطرنشان کرد: ممکن است این بیماری با وجود درمان، بخشی از میکروبش در بدن نهفته بماند و سه تا شش ماه بعد از بهبودی فرد مجدداً توسط میکروب های نهفته به بیماری مبتلا شود که ابتلای دوباره در درصد کمی از بیماران اتفاق می افتد و معمولاً اکثر افراد به طور کامل بهبود می یابند بنابراین فردی که به تب مالت آلوده شده و این میکروب روی هر یک از ارگان های بدن تأثیر گذاشته باشد، بعد از بهبودی همچنان آسیب وجود دارد؛ مانند مردی که دستگاه تناسلی اش آسیب دیده و به موقع درمان کافی انجام نشده، بعد از بهبودی ممکن است عقیم شده باشد که این موارد به ندرت اتفاق می افتد. 

این فوق تخصص عفونی در همدان در پایان بیان کرد: بیماری تب مالت در کشورهای آسیایی به ویژه منطقه خاورمیانه و آفریقایی بیش از سایر نقاط جهان شیوع دارد و در کشور ما منطقه غربی به ویژه استان همدان است که علت آن دامداری های سنتی، رعایت نکردن نکات بهداشتی در دامداری ها، کشتارگاه ها و نقاط آلوده مسقف است.