ناپایداری اکوسیستم به نرخ سود انسانی
دکتر فهیمه اسلامی
دکتر دامپزشک و کارشناس
طبق آیین‌نامه اجرایی قانون شکار و صید، خریدوفروش حیوانات
حیات‌وحش حتی اعضای آنها، ممنوع و خلاف مقررات است و جرم محسوب می‌شود و مجرمان
محکوم به ۳ تا ۱۰ سال زندان می‌شوند. در کل،
نمی‌توان منکر تجارت حیات‌وحش در سراسر جهان شد. بعد از تجارت اسلحه، خریدوفروش حیوانات
حیات‌وحش، رتبه سوم را در قاچاق دارد و این معضل تنها در ایران اتفاق نمی‌افتد.
برای مثال، چینی‌ها رتبه نخست را در این تجارت دارند.پایداری مولفه‌ای است که در
ماهیت طبیعت نهادینه شده است و موجودات براساس این ویژگی در جریان چرخه‌زیستی قرار
می‌گیرند. به‌گفته اسلامی، در چرخه حیات، تمامی موجودات به یکدیگر وصل هستند، حال
اگر تعداد یک موجودی کم یا زیاد شود، به‌طورخودکار اخلال در این چرخه را به‌وجود
می‌آورد و این فرآیند، منجر به ناپایداری اکوسیستم‌ها می‌شود. این جدایی و
ناپایداری به‌طورقطع آسیب جدی به طبیعت وارد می‌کند. برای نمونه، اگر یک گونه
گوشتخوار در محیطی کم شود، موجب ازدیاد گونه علف‌خوار می‌شود و باعث اخلال در محیط‌زیست
گونه‌های حیوانی می‌شود.زنجیره حیات ناگسستنی است و حذف یا کاهش و افزایش یک موجود
می‌تواند در بخش دیگری خسارت‌های زیست‌محیطی به بار آورد. برای مثال، شکار یا صید
مار و کاهش تعداد آن، موجب زیاد شدن تعداد جوندگان می‌شود که در نهایت به زمین‌های
کشاورزی اطراف، آسیب وارد می‌شود. گفتنی است، دخالت انسان در میزان کمی حیوانات در
طبیعت، موجب افزایش گونه‌های مهاجم در یک زیستگاه می‌شود.
لاک‌پشت گوش‌قرمز، مهاجم بومی‌ها
گونه‌های مهاجم در کشور نظیر لاک‌پشت گوش‌قرمز، به‌عنوان
گونه مهاجم و خطرساز برای گونه‌های بومی شناخته می‌شوند. به‌طورمعمول، رقابت بر سر
غذا و منابع زیستی میان موجودات بومی و غیربومی نتیجه این تجارت سیاه است که حاصلی
جز به‌خطرافتادن چرخه زیستی و در نهایت، امنیت غذایی ندارد.
راکون همه‌چیزخوار، خطری برای گونه‌های دیگر
براساس گزارش‌های برخی منابع رسمی، در جنگل‌های شمال
(هیرکانی) تعداد زیادی از راکون‌ها که حیوان بومی امریکا هستند، زیست دارند.
پیگیری‌ها نشان داد که چندی پیش، در آذربایجان مزارع تولید پوست خز راکون راه‌اندازی
شد و به‌همین‌دلیل، تعداد زیادی از این حیوان به کشور ما قاچاق شد، پس از مدتی که
خریدوفروش خز این حیوان در اروپا ممنوع و استفاده از پوست آن به‌نوعی غیراخلاقی
محسوب شد، این تجارت شکست خورد و راکون‌ها در جنگل رها شدند. راکون همه‌چیزخوار
است؛ این حیوان از تخم پرنده تا میوه می‌خورد، به‌همین‌دلیل مسبب وارد شدن آسیب‌های
زیادی به محیط‌زیست است و امکان دارد، گونه‌های زیادی را با خطر انقراض مواجه
کند.بیشترین گونه‌ای که در معرض انقراض است و حفاظت ویژه‌ای از آن می‌شود،
یوزآسیایی است، همچنین پرنده میش‌مرغ که در حوالی بوکان زندگی می‌کند و به‌علت
قاچاق به کشورهای اطراف، در معرض انقراض جدی قرار دارد.
بی‌رحم مثل آتش
سنجاب ایرانی هم در معرض انقراض جدی قرار دارد. زیستگاه اصلی
این حیوان جنگل‌های بلوطی زاگرس است و این سنجاب‌ها از میلیون‌ها سال قبل، به‌عنوان
باغبان زاگرس شناخته می‌شده‌اند، اما در سال‌های اخیر، بیشتر شکارچیان با روش‌های
به‌شدت آزاردهنده‌ای سنجاب‌ها را از جنگل‌ها جمع‌آوری کرده و با آتش زدن درخت‌های
بلوط، سنجاب‌ها را به دام تورهای فلزی انداخته‌اند. گفتنی است، در بسیاری موارد،
آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس برای به دام انداختن سنجاب بوده است.از آنجایی‌که هیچ
خانه یا باغ‌های بزرگ خانگی که به‌طورمعمول هم صاحبان ثروتمندی دارند، نمی‌تواند
نقش و جایگاه طبیعت را برای حیوانات بازی کند، بی‌شک شرایط نگهداری این حیوانات به‌دلیل
فقدان چرخه‌زیستی مطلوب، استاندارد نیست. به‌همین‌علت، بیشتر این افراد ناگزیر به
رهاسازی این حیوانات می‌شوند که به‌شکل معمول، این رهاسازی در باغ یا پارک‌هایی
اتفاق می‌افتد که برای زیست حیوان شرایط مساعدی ندارد و به این شکل، در چرخه تکامل
اخلال جدی به‌وجود می‌آید.
منبع: روزنامه صمت
