سگ یا گرگ؛ کدام‌یک باهوش‌ترند؟!

حکیم مهر: سگ‌ها از نوادگان اهلی‌شده‌ی گرگ‌ها هستند و از خانواده‌ی گرگ‌ها تکامل یافته‌اند؛ اما آیا یکی از این دو از دیگری باهوش‌تر است؟

به گزارش حکیم مهر به نقل از زومیت، نظریه‌های برجسته عمدتاً می‌گویند که سگ‌ها از نوادگان اهلی‌شده‌ی گرگ‌ها هستند و حدود ۱۵ هزار سال پیش، از گروه گرگ‌های خاکستری تکامل یافته‌اند. امروزه، گرگ نزدیک‌ترین قوم‌وخویش زنده‌ی سگ‌های اهلی است؛ اما آیا این بدان‌معناست که سگ‌های امروزی باهوش‌تر از اجداد سگ‌سان خود یا همان گرگ‌ها هستند؟ کارشناسان می‌گویند که پاسخ منفی است؛ اما بدین‌معنی نیست که گرگ‌ها از سگ‌ها باهوش‌تر هستند.

«جولین بروئر»، عضو پژوهشی مؤسسه‌ی انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در آلمان، به لایوساینس گفت: «هرگز نمی‌توان گفت که کدام‌یک از سگ‌ها یا گرگ‌ها باهوش‌تر است؛ زیرا هر دو با محیط خاص خود سازگار هستند.»

توانایی شناخت حیوانات با گستره‌ای از مهارت‌های متفاوت سنجیده می‌شود. این مهارت‌ها معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شود: شناخت اجتماعی یا مهارت‌هایی که حیوان منفرد در ارتباط با حیوانات دیگر و هم‌نوعانش نشان می‌دهد و شناخت غیراجتماعی یا اینکه حیوان چگونه دنیای مادی اطرافش را پردازش و مدیریت می‌کند.

توانایی شناخت حیوانات با مهارت‌های شناختی اجتماعی و غیراجتماعی سنجیده می‌شود

به‌نقل‌ از بروئر، گرگ‌ها و سگ‌ها مهارت‌های شناختی متفاوتی دارند که بر‌اساس سبک زندگی خاص آن‌ها سازگار شده است. بروئر می‌افزاید: «مهارت‌های شناختی سگ‌ها و گرگ‌ها باید جداگانه در نظر گرفته شود. من همیشه این مهارت‌ها را با درس‌های مدرسه مقایسه می‌کنم.»

یکی‌ از آزمایش‌های رایج سنجش شناخت در سگ‌ها و گرگ‌ها آزمایش اشاره‌کردن (آزمایش پوینت) است. در سال ۲۰۲۱، محققان مطالعه‌ای برای سنجش و مقایسه‌ی مهارت‌های شناختی سگ‌ها و گرگ‌ها دو فنجان که زیر یکی از آن‌ها غذا پنهان شده بود، به‌شکل وارونه روی میز قرار دادند. سپس، ۴۴ توله سگ را موظف کردند که با استفاده از نشانه‌های راهنما مانند اشاره‌کردن یا خیره‌شدن به فنجان یا قراردادن قطعه‌ای در‌کنار فنجان، غذا را پیدا کنند.

سگ چک‌واسلواکی یا سگ گرگی در سمت چپ و سگ گله شتلند در سمت راست

محققان پس از تکرار تمرین‌ها با ۲۸ توله‌سگ گرگی، دریافتند که عملکرد سگ‌ها در یافتن غذا دو برابر بهتر از پسرعموهای سگ‌سان آن‌ها است. «هانا سالومون»، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: «به‌نظر می‌رسد که مهارت شناخت در سگ‌ها، درک این قبیل وظایف مانند اشاره‌کردن و هدف پشت حرکات افراد، توانایی ذاتی است.»

گرگ‌ها در تعامل با یکدیگر مهارت بیشتری دارند؛ اما سگ‌ها در تعامل با انسان بهترند

در سال ۲۰۱۷، گروه متفاوتی از محققان از‌جمله بروئر، آزمایشی را برمبنای تکان‌دادن فنجان حاوی غذا طراحی کردند. هم سگ‌ها و هم گرگ‌ها فنجان حاوی غذا را به‌درستی تشخیص دادند؛ اما زمانی‌که محققان فنجان خالی را تکان دادند، گرگ‌ها واکنش خاصی نشان ندادند؛ درحالی‌که سگ‌ها همچنان به‌دنبال فنجان بودند. به‌اعتقاد بروئر، این آزمایش نشان داد که گرگ‌ها از سگ‌ها درک بهتری از علت‌و‌معلول دارند.

بروئر می‌گوید که گرگ‌ها با محیط‌زیست خود و با جنگلی که باید در آن شکار کنند، سازگار شده‌اند. آن‌ها مسئول یافتن غذای خود هستند. انسان‌ها به گرگ‌ها غذارسانی نمی‌کنند؛ بنابراین، مطالعه نشان می‌دهد که درک گرگ‌ها از علیت بر‌اساس سازگاری با محیط به‌دست آمده است.

به‌اعتقاد «فردریک رینج»، محقق حیوانات و مؤسس مرکز علمی ولف در وین، مطالعات یادشده تنها تعداد اندکی از آزمایش‌های متعدد برای سنجش مهارت‌های شناختی گرگ‌ها و سگ‌ها است. محققان مرکز ولف دائماً مهارت‌های اجتماعی و طبیعی سگ‌ها و گرگ‌ها را می‌سنجند و نتیجه گرفته‌اند که به‌طور‌کلی، گرگ‌ها در تعامل با یکدیگر مهارت بیشتری دارند. این در‌ حالی‌ است که سگ‌ها معمولاً در تعامل با انسان بهتر عمل می‌کنند؛ زیرا اهلی‌شدن سگ‌ها تصویر بسیار متفاوتی را به‌همراه داشته است. سگ‌ها دیگر به تعامل و همکاری با هم‌نوع خودشان وابسته نیستند.

به‌نقل‌ از کارشناسان، به‌هر‌حال از این آزمایش‌ها برای دسته‌بندی سگ‌ها یا گرگ‌ها به‌عنوان اینکه کدام یک باهوش‌تر از دیگری است، استفاده نمی‌شود؛ بلکه فقط برای درک بهتر مهارت‌های زندگی آن‌ها در این دنیا کاربرد دارد.

سالومون می‌گوید: «تلاش برای رتبه‌بندی هوش واقعاً بی‌معنی است؛ حتی برای انسان‌ها نیز این تعریف ساده نیست. سخت است که بگوییم ون‌گوگ باهوش‌تر بود یا انیشتین و تنها مهارت‌های این افراد کاملاً متفاوت بود. درباره‌ی حیوانات هم دقیقاً همین‌طور است.»