تعرفه‌های واکسیناسیون بخش طیور کم نیست و اگر مراکز مایه‌کوبی واقعا کار انجام دهند، شرایط مطلوب است/ ۹۰ درصد مراکز واکسیناسیون طیور اصلا کار واکسیناسیون انجام نمی‌دهند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در ادامه بررسی مشکلات مراکز مایه‌کوبی، این بار به سراغ یکی از مراکز مایه‌کوبی قدیمی حوز طیور رفتیم. «دکتر شروین کدیورزاده» که در حدود سال‌های 85 و 86 مجوز مرکز مایه‌کوبی طیور خود را اخذ کرده و دومین مرکزی بوده که در استان فعالیت خود را شروع کرده است، معتقد است که وضعیت وصول مطالبات از مرغداران همچنان یکی از مشکلات اصلی این مراکز است.

از وقتی مراکز وابسته به وجود آمدند، مشکلات ما چند برابر شد

وی در گفت‌وگو با حکیم مهر، درخصوص تفاوت‌های ماهوی مراکز مایه‌کوبی مستقل و وابسته می‌گوید: «همانطور که می‌دانید مراکز واکسیناسیون به دو دسته واکسیناسیون طیور و واکسیناسیون دام تقسیم می‌شوند که مراکز دام شرایط خاص خود را دارند. نه از آن جهت که ما از قبل مرکز مایه‌کوبی مستقل بودیم بخواهم بگویم که مراکز مستقل خوب و وابسته‌ها مشکل‌ساز هستند، اما تقریبا تمام همکاران و هم‌صنفان ما که از گذشته در این کار هستند، اذعان دارند که از وقتی که مراکز وابسته به وجود آمدند، مشکلات ما چند برابر شد، چون گرفتاری‌‌های مضاعفی را ایجاد کردند.»

کدیورزاده با یادآوری اینکه ما با انجام سال‌ها زحمت و تلاش کار واکسیناسیون را از ادارات تحویل گرفتیم، تصریح می‌کند: «قبل از این همه مرغداران و بهره‌برداران خدمات انجام واکسیناسیون خود را از ادارات دامپزشکی شهرستان دریافت و از این طریق هر واکسنی را که می‌خواستند، استفاده می‌کردند. از زمانی که به بخش خصوصی اجازه دادند که مراکز واکسیناسیون طیور شکل بگیرند، مرغدار موظف شد که به مراکز بخش خصوصی واکسن مراجعه کرده و واکسن را دریافت کند و اگر آن مرکز فعالیت داشت، واکسیناسیون هم انجام می‌شد و می‌رفت. مشکلات از ابتدا وجود داشت و الان هم بیشتر شده اما ورود مراکز وابسته، گرفتاری‌های سیستم دولتی، مرغداران و ما را بیشتر کرد.»

دسترسی به واکسن خوب است

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر دسترسی مراکز مایه‌کوبی به واکسن مشکل نیست، خاطرنشان می‌کند: «واکسن‌های طیور به دو بخش تولید داخل و وارداتی تقسیم می‌شوند. از قدیم و از هفتاد و چند سال پیش موسسه رازی درحال تولید واکسن است که یک بخشی از نیاز را تامین می‌کند. از چند سال گذشته هم شرکت‌های بخش خصوصی به این حوزه ورود کردند و بخشی از واکسن‌های مصرفی را تولید می‌کنند. بخشی از واکسن‌ها هم که همیشه وارداتی بوده و از طریق شرکت‌های واردکننده معتبر به پخش استانی واگذار شده و به دست مراکز رسیده است. لذا شرایط به خصوص در این چند سال به گونه‌ای بوده که شاید در مقاطعی واکسن کم شده یا دسترسی به آن محدود شود، اما اینکه مرغداران لنگ بمانند و تولید متوقف شود، در این 17 سالی که من کار می‌کنم، چنین شرایطی ندیدم. در واقع ممکن است بعضی مواقع واکسن محدود شده و توزیع آن با سهمیه‌بندی انجام شود، اما همیشه در دسترس بوده و در این چند سال اخیر هم تنوع آن خیلی زیاد شده است.»

طرح‌های رایگان دولتی به شکل ضعیف اجرا می‌شود

از نظر برخی منتقدان، اجرای طرح‌های واکسیناسیون رایگان بخش دولتی، باعث به خطر افتادن حیات مراکز بخش خصوصی واکسیناسیون شده است. دکتر کدیورزاده ضمن اشاره به این طرح‌ها، توضیح می‌دهد: «ادارات دامپزشکی در چند مقطع به خصوص بیشتر در مناطق روستایی و در حوزه طیور بومی فعالیت‌هایی را انجام دادند. حتی یک بار خود ما هم این کار را کردیم و اداره دامپزشکی محلی را به ما معرفی کرد و واکسن هم در اختیار ما گذاشتند و حتی آن موقع واکسن تزریقی هم انجام می‌دادیم و از ما می‌خواستند که در فلان روستاها آمارگیری کنیم و بگوییم که چه تعداد قطعه مرغ را واکسن زدیم. این کار در چندین مقطع انجام شده و الان هم اگر در روستاها اتفاق بیفتد، مربوط به طیور بومی است که در حد همین واکسن‌های خوراکی انجام می‌شود.»

وی ادامه می‌دهد: «این طرح نمی‌تواند بد باشد، چون به هر حال هر چند درصدی از طیور بومی یا صنعتی که واکسینه و ایمن شوند، در کلیت امر مثمر ثمر است و نمی‌تواند مساله بدی باشد. اما یک روند دائمی و با درصد بالا نبوده است، بلکه این کار در حد ضعیف انجام شده است. در مورد طیور صنعتی هم که سیستم متفاوت است و خودشان مجبورند به خاطر حفظ سرمایه و موجودی، واکسن تهیه و استفاده کنند و بخش دولتی در این قسمت فقط وضعیت نظارتی دارد.»

مراکز واکسیناسیون دامی با هم تعارض و دعوا ندارند

این مالک مرکز مایه‌کوبی طیور در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به تفاوت‌های ماهوی مراکز مایه‌کوبی دام و طیور، اضافه می‌کند: «به لحاظ تامین واکسن تفاوت زیادی ندارند، کمااینکه الان مراکز دامی نیز واکسن را از شرکت‌های پخش استانی تهیه و استفاده می‌کنند. اما تفاوت مهمی که وجود دارد این است که مراکز دامی به صورت منطقه‌بندی کار می‌کنند. یعنی در هر شهرستانی که هستند، حتی اگر در آن شهرستان دو مرکز هم باشد، با هم تعارض ندارند و کاملا مشخص است که در فلان منطقه، کدام دامداری‌ها برای مرکز اول و کدام برای مرکز دیگر است. اجرت و دستمزد را نیز بر اساس دام تزریق شده از بهره‌بردار دریافت می‌کنند، اما در مورد مراکز طیوری به این شکل نیست. یعنی به فرض اگر دو مرکز در یک شهرستان وجود داشته باشند، آزاد هستند که بازاریابی کنند و مثلا اگر در آن شهرستان ۱۰ واحد مرغداری هست، می‌توانند با هر کدام از این مراکز ارتباط بگیرند و واکسن را تهیه کنند.»

وی ادامه می‌دهد: «قرار بر این بود که واکسیناسیون توسط مراکز انجام شود و طبق اصول نام‌گذاری مراکز، قراری که گذاشتند این نبود که مراکز فقط فروشنده واکسن شوند. کمااینکه عنوان آنها مرکز توزیع واکسن و مایه‌کوبی است. یعنی قرار بود که واکسیناسیون از طریق مراکز و زیر نظر مرکز مایه‌کوبی و دامپزشک و توسط گروه‌ها و اکیپ‌های آنها انجام شود که از نظر سلامت سیستم واکسیناسیون و رسیدگی به این موارد، برای دولت قابل رصد باشد. اما متاسفانه شاید کم‌کاری خود مراکز بوده که به هر دلیلی از زیر بار این داستان در رفتند یا مرغداران همراهی نکردند و این مساله رها شده است.»

وی تصریح می‌کند: «90 درصد مراکز واکسیناسیون فقط واکسن را تحویل مرغدار می‌دهند و در خیلی از موارد، خود مرغدار با اکیپ‌هایی که راحت است، کار کرده و بحث واکسیناسیون را انجام می‌دهد.»

رقابت دو سر باخت

کدیورزاده معتقد است این قضیه که مرغدار مختار است به هر دلیلی از هر مرکزی واکسن بگیرد، محاسن و معایبی دارد: «حسن آن این است که در سیستم تجارت، همه دوست دارند آزاد باشند و با هر جایی که دوست دارند کار کنند، اما یکی از عیوب این است که خود مراکز از ابتدا وارد نوعی رقابت‌های ناسالم شدند و این قضیه که نه نفعی برای مراکز داشته و نه برای بهره‌بردار، در این سال‌ها ادامه دارد. کلیت امر این است که این رقابت مالی ناسالم در این سال‌ها به دو طرف ضرر زده اما متاسفانه ادامه پیدا کرده است. اما در قسمت دامی این مشکل وجود ندارد، چون آن جایی که باید کار کنند و همچنین وصول مطالبات کاملا مشخص است.»

تعرفه خوب است، به شرطی که مراکز تن به کار دهند

وی درخصوص تعرفه‌های مراکز واکسیناسیون می‌گوید: «من به تعرفه بخش دامی کاری ندارم اما تعرفه در بخش طیور کم نیست. اگر مراکز بخواهند کار انجام دهند و بتوانند اکیپ‌ها را تامین کنند و واقعا کار انجام دهند، شرایط مطلوب است. تعرفه‌ها می‌تواند بخشی از درآمد مراکز را تضمین و کمک کند اما اینکه مراکز کار نمی‌‌کنند، یک بحث دیگر است. اگر مراکز طیور واقعا توانمند باشند، اکیپ داشته باشند و وقت بگذارند، به جای اینکه فقط فروشنده واکسن شوند، اکیپ آموزش دهند و پای این کار باشند، نه تنها کار خیلی تمیزتر و منطقی‌تر پیش می‌رود، بلکه درآمد بهتری هم نصیب آنها می‌شود، اما به جرات می‌توان گفت که 90 درصد مراکز طیوری ما اصلا کار واکسیناسیون انجام نمی‌دهند.»