کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مقصد قاچاق پرندگان شکاری/ چشمان پرندگان شکاری را با نخ می‌دوزند!

حکیم مهر: در کشور پرندگان بومی ارزشمندی داریم که قاچاق و انقراض آنها را تهدید می‌کند اما بیشترین قاچاق مربوط به چهار گونه پرنده شامل شاهین، بالابان و بحری و هوبره است که هر چهار گونه نیز در معرض خطر انقراض قرار دارد، بیشترین مقصد این پرندگان کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، زنگ تلفن به صدا در آمد، بعد از مکالمه ای کوتاه تلفن را قطع کرد، راهی شد، بعد از ساعتی رانندگی به مکانی متروکه رسید، دیدن آن منظره ذهنش را به سمت فیلم های ترسناکی برد که از گوشه و کنار آن انواع صداها به گوش می رسد، بعد از مدت کوتاهی فردی که جعبه تقریبا بزرگی به دست دارد به سمتش می آید، روی جعبه را کنار می زند، داخل آن چند پرنده است که چشمانشان را با نخ دوخته اند، می گیرد و می رود تا آنها را به مشتری تحویل دهد.

این پرده دوم قاچاق حیات وحش است، پرده اول به زنده گیری حیوان از طبیعت بر می گردد که آنهم خود داستانی دارد، فرزندان تازه به دنیا آمده را می گیرند و حتی در برخی موارد مادر را می کشند تا بچه را به دست آورند؛ قطعا این کار قساوتی می خواهد که تصورش هم سخت و دشوار است. برگردیم به پرده دوم، جعبه را می گیرد و می رود، داخل آن پرندگانی با چشمانی دوخته هستند که زمانی سینه آسمان را می شکافتند و آزادانه در قلمرو خود حکومت می کردند اما حالا به علت زیاده خواهی عده ای نه تنها در جعبه ای اسیر شده اند بلکه چشمانش هم جز سیاهی چیز دیگری نمی بیند، حتی ممکن است دیگر هیچ وقت دنیای بیرون را نبینند و کور شوند.

فلسفه دوختن چشم پرندگان چیست؟ چشمان پرندگان شکاری را با نخ می دوزند تا در روند جابجایی به خود آسیب نزنند و از قیمتشان کم نشود، اما نمی دانند آن حیوان زبان بسته چه عذابی را باید تحمل کند، روش های غیرانسانی زیادی برای قاچاق حیات وحش در دنیا وجود دارد، چند سال پیش یک محموله طوطی ‌کاکلی کاکل‌زری در اندونزی کشف شده بود که قاچاقچیان پرنده ها را داخل بطری آب جاسازی کرده بودند به طوری که امکان تکان خوردن برای این پرندگان وجود نداشت، نگهداری در لوله های پولیکا هم روش دیگری برای قاچاق پرندگان است؛ تمام اینها مصداق حیوان آزاری است. اما چرا برخی انسان ها دست به چنین کارهایی می زنند؟

قاچاق حیات وحش دارای گردش مالی بسیار بالایی است به طوری که طبق گزارش منابع رسمی جهان، گردش مالی قاچاق حیات وحش ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، این رقم بالا وسوسه افراد زیادی را برمی انگیزد از این رو به راحتی بچه را از مادر جدا می کنند؛ یک حیوان را اسیر و برای همیشه از طبیعت دور می کنند، یا فیل یا یک کرگدن را برای عاجش می کشند و حتی برخی پا را فراتر گذاشته و عاج حیوان را زنده زنده می برند که در نهایت موجب تلف شدن حیوان تلف می شود.

قاچاق حیوانات در رده‌های بعد از قاچاق سلاح و مواد مخدر یکی از پرسودترین انواع قاچاق در دنیا به شمار می‌رود، کشورهایی که به دلیل نوع اقلیم، تنوع زیستی بالایی دارند، به مکانی مناسب برای قاچاق انواع گونه‌های جانوری و نفوذ سوداگران به ارزشمندترین و کمیاب‌ترین گونه‌های زیستی تبدیل می شوند که ایران هم به علت تنوع اقلیمی بالایی که دارد در این دسته از کشورها جای می گیرد، در حالی که قاچاق می‌تواند یک گونه را به طور کامل از حیات وحش یک کشور نابود کند که در این صورت دیگر جای جبرانی وجود ندارد.

این روزها که فضای مجازی به راحتی در دسترس است کافیست چند دقیقه سری به این دنیای بی سرو ته بزنید، انواع و اقسام حیوانات به عنوان حیوانات خانگی در آنجا به فروش می رسد، هر حیوانی که بخواهید را می توانید سفارش بدهید و به اصطلاح سه سوته به دستتان می رسد، از توله شیر گرفته تا مار پیتون و سمندر، انواع پرنده مانند شاهی، بحری، هوبره، بالابان ؛ در حالی که جای تمام آنها در طبیعت است.

ایران یکی از ۲۰ کشور غنی دنیا از نظر تنوع زیستی است

در این میان ایران یکی از کشورهای مورد اقبال قاچاقچیان حیات وحش است چون یکی از ۲۰ کشور غنی دنیا از نظر تنوع زیستی است، تاکنون ۸۶۶۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شدند که حدود یک سوم آنها آندمیک ( بومی ) هستند، همچنین ۲ هزار و ۶۲ گونه مهره دار در کشور وجود دارد که شامل ۲۰۵ گونه پستاندار، ۲۳ گونه دوزیست، ۲۸۵ گونه خزنده، ۲۹۷ گونه ماهیان آب‌های داخلی، ۵۶۲ گونه پرنده و ۹۷۵ گونه ماهیان خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان است که از این تعداد ٨۶ گونه جانوری خشک زی در خطر انقراض قرار دارد و ١۶۵ گونه جانوری نیز حفاظت شده اند.

گونه هایی مانند گورخر ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد، افعی شاخدار دم عنکبوتی، افعی دماوندی، سمندر، پنج گونه از خاویار ماهیان دریای خزر، درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، هوبره، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند که برای بسیاری از آنها برنامه حفاظت تهیه شده و در حال اجرا است.

بیشترین آمار قاچاق حیات وحش و کشفیات در ایران در استان های بوشهر، هرمزگان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان است که در این میان انواع پرندگان از جمله بالابان، بحری، شاهین و هوبره که گونه هایی در خطر انقراض هستند بالاترین رتبه قاچاق را دارند.

چندی پیش سازمان حفاظت محیط زیست اولین نشست هم‌اندیشی مدیریت و پیشگیری قاچاق گونه‌های حیات وحش را برگزار کرد که با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست، رییس پلیس فتا فراجا و تعدادی از مسوولان بخش های مرتبط با این موضوع برگزار شد که در آن بر وضعیت گونه های حیات وحش و قاچاق آنها اشاره شد.

قوانین موجود در کشور درباره حیات وحش بسیار ضعف دارد

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این نشست گفته بود: قوانین موجود در کشور درباره حیات وحش بسیار ضعف دارد و این ضعف کاملاً مشهود است. سازمان محیط زیست باید به این موضوع بپردازد و مجموعه حقوقی و مجلس نیز باید لوایح را با همکاری معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی آماده کند، لوایح باید آماده بشود و جرم و جزا متناسب با خودش باشد.

«علی سلاجقه» به اشاره به بحث قاچاق و نگهداری حیات وحش گفت: از طرفی هم جاه طلبان و انسان‌هایی از سر خوشی می‌آیند و حیات وحش کشور را به عنوان مباحث تفننی و یک موضوع لاکچری و لوکس تحت تاثیر خودشان قرار می‌دهند که این موضوع باعث پرورش حیات وحش در خانه و قاچاق آن شده که یک مسئله بسیار منزجر کننده است.

وی با اشاره به قاچاق پرتعداد برخی گونه‌های بومی ایران به کشورهای همسایه افزود: کشورهای همسایه خواهان برخی از گونه‌های بومی کشور ما هستند که این مورد جای ظرفیت‌سازی دارد، می‌تواند تولید ثروت بکند و هم می‌توان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد که سازمان محیط زیست باید با توجه به سیاست‌های کلان کشور به این قسمت ورود کند، اخیراً از کشورهای مختلفی طالب سرمایه‌گذاری در بحث حیات وحش کشور ما هستند که ما باید این را از جنبه فقهی و استفتائاتی که انجام می‌شود، بررسی کنیم.

سلاجقه تاکید کرد: البته در کشور در زمینه کاهش قاچاق حیات وحش اقدامات خوبی صورت گرفته و از انجام آن جلوگیری شده اما با توجه به وسعت و تعدد گونه های جانوری کشور، یک گوشه بسیار بسیار ناچیز از حجم قاچاقی است که در کشور اتفاق می‌افتد، امیدوارم این نشست بتواند برای ما کلید واژه‌هایی تولید کند که پیش درآمدی برای ایجاد لوایحی باشد که تبدیل به قانون شود و بتوانیم محیط زیست کشور مخصوصاً بخش حیات وحش را اعم از حیات گیاهی و جانوری را به نحو مطلوب حفظ کنیم.

همچنین رییس پلیس فتا فراجا درباره همکاری فراجا با سازمان حفاظت محیط زیست در راستای کاهش قاچاق حیات وحش گفته بود: حدود سال ۱۳۹۶ راهبردی را در نظر گرفتیم که توزیع امنیت در فضای سایبری شکل گیرد در همین راستا، حوزه‌های سایبری در دستگاه‌های مختلف تشکیل شد، در حوزه‌های پزشکی و تخصصی فضای مجازی نیاز به رصد تخصصی داشتیم بنابراین باید کار پیچیده انجام می‌شد، در این راستا یکی از سازمان‌های مدنظر پلیس فتا، سازمان محیط زیست بود.

«سردار وحید مجید» افزود: در بررسی این موضوع در سال ۱۳۹۸ با پدیده حیوان آزاری مواجه شدیم به طوری که چند ماه کلیپ‌های حیوان آزاری زیادی در فضای مجازی مجازی منتشر و سبب ناراحتی بسیاری از کاربران شده بود، آن زمان فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست در تماس با پلیس فتا در این باره ابراز نگرانی کرد، همان زمان تفاهم نامه‌ای با سازمان محیط زیست منعقد شد تا حوزه سایبری در ساختار محیط زیست شکل گیرد، در این تفاهم‌نامه حوزه‌های همکاری مشخص و در حوزه حیوان آزاری مباحثی مطرح شد، حدود سال ۱۴۰۰ هم وبینار مشترکی در سراسر کشور با حضور محیط‌بانان و پلیس فتای استان‌ها برگزار شد که در آن مأموریت مشترک تعریف و اقداماتی صورت گرفت.

وی تاکید کرد: مصادیق قاچاق باید کاملاً مشخص و رصدها افزایش یابد تا بتوانیم اقدامات موثرتری را در حفظ محیط زیست و مقابله با قاچاقچیان انجام دهیم همچنین با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست رصد جرایم مربوط به قاچاق حیات وحش افزایش می‌یابد.

در سال بین ۶ تا ١٢ هزار پستاندار و پرنده در کشور زنده‌گیری می‌شود

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا، با اشاره به اینکه ایران مقصد قاچاق گونه های مختلف حیات وحش به ویژه پرندگان زینتی است که از شرق وارد کشور می شوند گفت: در سال بین ۶ تا ١٢ هزار پستاندار و پرنده در کشور زنده‌گیری و وارد بازار خرید و فروش می‌شود، عدد بسیار بالایی است و بخش عمده‌ای هم از کشور خارج می‌شود.

حسن اکبری افزود: فقر یکی از دلایل افزایش قاچاق حیات وحش در میان جوامع محلی است، در کنار آن عدم آگاهی از عواقب این کار هم به روند قاچاق دامن می زند، تا زمانی که این دو علت در جامعه باشد و در کنار آن تقاضا و مکان هایی مانند بازار خلیج فارس برای عرضه حیات وحش وجود داشته باشد، برخورد با قاچاق و قاچاقچیان حیات وحش بسیار دشوار خواهد بود.

وی تاکید کرد: ایران کشور بسیار پهناوری و از نظر تنوع زیستی بسیار غنی است از این رو در زمینه قاچاق حیات وحش همواره مورد توجه کشورهای دیگر به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده ، بر این اساس معمولا افراد محلی برای زنده گیری اجیر می شوند و به مرور مافیای آن شکل می گیرد که در این صورت سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی نمی تواند از عهده آنها بر آید، علاوه بر این ضعف قوانین هم داریم به طوری که بازدارنده نیستند بنابراین نیازمند همکاری و دقت نظر بیشتر قضات در صدور احکام برای متخلفان این عرصه هستیم.

در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش مفادی را در زمینه تشدید برخورد با قاچاق گنجاندیم که در صورت تصویب می توان گام های خوبی در این زمینه برداشتاکبری درباره قاچاق انواع پرندگان در ایران گفت: در کشور ۴ گونه ارزشمند از پرندگان شکاری بومی شامل شاهین، بالابان و بحری و همچنین هوبره است که علاوه بر بالا بودن روند قاچاق آنها، گونه های در خطر انقراض هستند که کاهش قاچاق و حفاظت از آنها نیازمند همکاری فراجا و جامعه محلی با سازمان حفاظت محیط زیست است.

وی تاکید کرد: در روند قاچاق این گونه ها گاهی به روش هایی بر می خوریم که بسیار آزاردهنده است، معمولا قاچاقچیان چشم پرندگان شکاری را با نخ می دوزند یا کلاه چرمی بر سر آنها می کشند تا اطراف را نبینند، همچنین شاهپرهای بال را معمولا چسب می زنند تا در روند جابجایی آسیب نبینند چون در این صورت از قیمشان کاسته می شود، یا آنها را در قوطی های آب و یا لوله های پولیکا نگهداری می کنند تا کمترین تکان را بخورند، بنابراین قطعا حیوان در روند قاچاق آزار زیادی می بیند.

وی اظهار داشت: در گام بعدی وقتی یکی از این محموله های قاچاق کشف می شود نحوه برخورد با این حیوانات هم بسیار مهم و تخصصی است چون کسانی که این حیوانات را کشف می کنند باید بدانند چشمشان را که با نخ دوخته شده و یا شاهپرهایشان که با چسب بسته شده را چگونه باز کنند تا حیوان صدمه نبیند چون ممکن است به عفونت چشم، کوری و یا در نهایت تلف شدن حیوان منجر شود بنابراین در این راستا برای همکاران در استان ها آموزش های تخصصی برگزار کردیم تا پرنده بتواند دوباره به طبیعت برگردد و به علت اهمیت موضوع این دوره ها مرتب تکرار می شود.

اکبری ادامه داد: البته همین برگرداندن حیوان به طبیعت هم پروسه ای تخصصی است چون فقط این نیست که پرنده را بگیری و به آسمان پر بدهی، به عنوان مثال وقتی محموله ای از پرندگان شکاری کشف می شود رها کردن آنها در طبیعت هم باید با دقت انجام شود؛ چون ما که زیستگاه این پرندگان را نمی دانیم و نمی دانیم که دقیقا از کجا زنده گیری شده اند بنابراین نها را در زیستگاهشان رها نمی کنیم و چون با محیط جدید آشنا نیستند شاید مشکلاتی برایشان ایجاد شود، علاوه بر این شاید آن منطقه مثلا ظرفیت پذیرش ۱۰ شاهین جدید را نداشته باشد، بنابراین چنین مشکلاتی هم در مسیر رهاسازی در طبیعت وجود دارد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: برای تشدید مجازات قاچاقچیان قبلا پیشنهاداتی در راستای اصلاح قانون مقابله با قاچاق شده بود اما کامل نبود اکنون در تلاشیم که بتوانیم پیشنهاد جدیدی را ارائه دهیم، البته در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش هم مفادی را گنجاندیم که برخورد با قاچاق این گونه ها تشدید شود در این راستا اولین نشست فرابخشی برای مقابله با قاچاق حیات وحش برگزار شد که در آن هماهنگی اولیه خوبی اتفاق افتاد، اگر بتوانیم کمیته فرابخشی را فعال کنیم و دستگاه ها جدی تر پای کار بیایند می توانیم نتایج بهتری بگیریم اما موضوعی که مشخص است این است که به نظر می آید تاکنون همگرایی کافی برای اینکه از ظرفیت تمام دستگاه ها استفاده شود وجود نداشته است.