سازمان نظام دامپزشکی اجازه بستن، پلمب و حتی ورود به مراکز درمان غیرمجازی که در آن افراد فاقد مدرک دامپزشکی یا فاقد پروانه مشغول به فعالیت هستند را ندارد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: به نظر می‌رسد که مساله رسیدگی به معضل «درمان غیرمجاز» یکی از گره‌های کور قوانین سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی کشور است؛ خاص آنکه سازمان نظام دامپزشکی فقط می‌تواند در مورد تخلف آن دسته از همکارانی ورود کند که حتما به عضویت نظام دامپزشکی درآمده باشند و کارت عضویت دریافت کرده باشند.

معاون امور فنی و صدور پروانه‌های سازمان نظام دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با حکیم مهر، ضمن تقسیم‌بندی درمان غیرمجاز به سه دسته، می‌گوید: «درخصوص افرادی که عضو نظام نیستند، اگر لایحه‌ای قوی وجود داشته باشد می‌توان کل اقدامات آنها را جرم‌انگاری کرد. به هر حال این فرد مدرک دامپزشکی دارد و مورد او مطرح شده و برای او تشکیل پرونده انجام می‌شود، کمااینکه ممکن است دو سال دیگر بخواهد پروانه بگیرد و این تخلف برای او به منزله یک سوء سابقه است. گام بعدی این است که از آنجا که تخلف انجام داده و مجوزهای لازم را هم نداشته، می‌شود بر اساس مقدار و شدت تخلفی که انجام داده، جنبه جرم هم پیدا کند و شاید در دادگاه صالحه علیه او اقدام شود.»

«دکتر محمدحسن گلپایگانی» تصریح می‌کند: «نظام دامپزشکی عملاً این ابزار را ندارد که جایی را پلمپ کند. در ارتباط با پلمپ اماکن یا جلوگیری از تخلفات، همکاران اداره کل دامپزشکی به‌عنوان ضابطین خاص قضایی می‌توانند با همکاری نیروی انتظامی درخواست برخورد قانونی کنند اما نظام دامپزشکی و پرسنل آن تا این لحظه به عنوان ضابط خاص محسوب نشدند و بنابراین ما نمی‌توانیم جایی را ببندیم، پلمپ کنیم یا حتی ورود کنیم.»

حکیم مهر: آقای دکتر، ارزیابی شما از فعالیت درمانگران غیرمجاز در حرفه دامپزشکی چیست؟

درمان‌های غیرمجاز در هر حرفه‌ای وجود دارد. شما در اصناف مختلف هم که بررسی کنید، افرادی هستند که بدون داشتن مجوز از مرجع ذی‌صلاح، اقدام به خرید و فروش کالایی  یا ارائه خدمات می‌کنند. اصولا فلسفه ایجاد نظام‌های صنفی، ایجاد روابط و تنظیم روابط کاری است و اینکه افراد در چارچوب قانون و ضوابط فعالیت انجام دهند، تعیین صلاحیت شوند و کار کنند.

درمانگران غیرمجاز به سه بخش تقسیم می‌شوند؛ دسته اول عده‌ای هستند که با مدرک «پیرادامپزشکی» در حال انجام کار درمانی هستند. این افراد دارای کارت عضویت نظام دامپزشکی هستند و با شکایت هر مرجعی اعم از دولتی یا حتی اعضای نظام دامپزشکی، رئیس نظام دامپزشکی استان می‌تواند به استناد آیین‌نامه رسیدگی به تخلفات صنفی همکاران دامپزشک، علیه افراد اعلام تخلف کند و آن تخلف در هیات بدوی مطرح شود. حتی اگر فردی از وقوع تخلف اطلاع داشته و اعلام تخلف کند، هیات تحقیق برای تحقیق و بررسی وارد عمل شده و در صورتی که تخلف آن فرد محرز شود، در هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی ادامه مسیر می‌دهد.

دسته دوم درمانگران غیرمجاز مربوط به خود همکاران دامپزشک می‌شود، مثلا فردی دارای مدرک دامپزشکی یا تخصص دامپزشکی، دارای مجوز داروخانه یا مرکز مایه‌کوبی است ولی کارهای درمانی انجام می‌دهد. این هم از لحاظ قانون تخلف است، چون هر فرد باید صرفاً در چارچوب پروانه‌ای که دارد، فعالیت کند. اگر یک کلینیسین فاقد مجوز مایه‌کوبی، فعالیت مایه‌کوبی انجام دهد، تخلف انجام داده است. اگر داروخانه‌داری که مجوز درمانی ندارد، اقدام به کار درمانی کند، او هم تخلف کرده است. پس این قسمت به حوزه تخلفات درمانگران غیرمجازی که دارای کارت عضویت نظام دامپزشکی هستند مربوط می‌شود و بخش دولتی، نظام دامپزشکی و در رأس آن رؤسای شورای نظام دامپزشکی استان‌ها به راحتی از آن مطلع هستند و می‌توانند از این موارد شکایت کنند؛ ضمن اینکه افرادی هم به صورت خصوصی می‌توانند شاکی خصوصی داشته باشند.

دسته سوم درمانگران غیرمجاز افرادی هستند که هیچ‌گونه مستند، مجوز یا سابقه‌ای به اسم دامپزشکی ندارند و بعضا ممکن است در برخی روستاها به شکل سنتی کار درمان، مایه‌کوبی یا تجویز دارو انجام دهند. در مورد این دسته اگر گزارشی برسد، می‌شود در مراجع قضایی علیه آنها اعلام جرم و پیگیری کرد. پرونده آنها در هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی یا شوراهای نظام دامپزشکی استان‌ها مطرح و بعد به اداره کل دامپزشکی ارجاع می‌شود. این افراد سلامت عمومی را تهدید می‌کنند. سلامت عمومی دو وجه دارد؛ یکی به واسطه کار درمانی که انجام می‌دهند و دیگری تجویز غیرقانونی آنتی‌بیوتیک‌ها و ممنوعیت مصرف آنهاست که می‌تواند سلامت جامعه را تهدید کند، بنابراین مرجع ذی‌صلاح می‌تواند از آنها بابت تهدیدی که علیه بهداشت و سلامت عمومی انجام می‌دهند، شکایت کند. موارد مختلفی از این نوع تخلف وجود دارد که اگر آن را در سایت‌های مختلف سرچ کنید، درمانگران غیرمجازی را خواهید یافت که خارج از حوزه نظام دامپزشکی و هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی به رای دادگاه صالحه محکوم شدند.

حکیم مهر: آیا به صرف اینکه این افراد دامپزشک نیستند، سازمان نظام دامپزشکی نمی‌تواند ورود کند؟

نظام دامپزشکی در هیات رسیدگی به تخلفات صنفی، همان‌گونه که از اسم آن برمی‌آید، به تخلفات صنفی افراد رسیدگی می‌کند. ما در خصوص افرادی می‌توانیم ورود کنیم که درمانگر غیرمجاز باشند و بر اساس ضوابط و مقررات، تخلف انجام ‌دهند. اگر این کاری که انجام می‌دهند، سلامت عمومی جامعه را تهدید کند، مصداق جرم است. در این صورت ضمن اینکه در آن هیات رسیدگی به تخلفات صنفی برای آنها حکم صادر می‌شود، در دادگاه ذی‌صلاح و محاکم قضایی نیز اعلام جرم می‌کنند. به طور ساده، تفاوت بین تخلف و جرم در این است که تخلف می‌تواند در هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی رسیدگی شود و جرم در دادگاه‌های صالحه.

درخصوص افرادی که هیچ گونه ارتباطی با دامپزشکی ندارند، اگر لایحه‌ای قوی برای آنها نوشته شود، کل اقداماتی را که آنها انجام می‌دهند، می‌توان به نوعی جرم‌انگاری کرد. به استناد یکی از مواد قانون برنامه ششم توسعه، هر فردی می‌تواند در هر دادگاهی از بابت اینکه فردی به سلامت عمومی و بهداشت عمومی لطمه می‌زند، شکایت کند و علی‌القاعده دستگاه‌های متولی امر مثل سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی به عنوان جزئی از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در جامعه یا همچنین بخش دولتی به‌عنوان مدعی‌العموم می‌تواند علیه آن فرد شکایت کند.

حکیم مهر: آقای، دکتر وضعیت در مورد درمانگران غیرمجازی که دامپزشک هستند اما در نظام دامپزشکی عضویت ندارند و فاقد کارت نظام هستند، چگونه است؟ آیا نظام دامپزشکی می‌تواند به تخلف او ورود کند؟

بله، به هر حال فردی که جرم یا تخلف را انجام داده، مدرک دامپزشکی دارد.

حکیم مهر: دقت بفرمایید، این شخص عضو نظام دامپزشکی نیست.

به هر حال ایشان مدرک دامپزشکی دارد و مورد او مطرح شده و برای او تشکیل پرونده انجام می‌شود، کمااینکه ممکن است دو سال دیگر بخواهد پروانه بگیرد و این تخلف برای او به منزله یک سوء سابقه است. گام بعدی این است که از آنجا که تخلف انجام داده و مجوزهای لازم را هم نداشته، می‌شود بر اساس مقدار و شدت تخلفی که انجام داده، جنبه جرم هم پیدا کند و شاید در دادگاه صالحه علیه او اقدام شود.

حکیم مهر: اگر یک نفر بخواهد علیه این فرد شکایت کند، باید در دادگاه این کار را انجام دهد؟

در ارتباط با جرم‌ها باید در دادگاه شکایت شود؛ در ارتباط با تخلفات صنفی در نظام دامپزشکی.

حکیم مهر: اگر بنده الان یک مورد از تخلف شخصی که دامپزشک نیست اما بنابر گزارش‌های رسیده به حکیم مهر، به صورت علنی پانسیون راه‌اندازی کرده و اقدام به مایه‌کوبی و... می‌کند، چطور به آن رسیدگی می‌کنید؟

در وهله اول، نظام دامپزشکی اجازه جلوگیری از فعالیت هیچ واحدی را ندارد. اگر به گفته شما این فرد یک مرکز با اسم و رسم دارد و در شهر فعالیت می‌کند، هرگونه فعالیت او باید به تایید یک مرجع برسد. کمااینکه خیلی از واحدهای صنفی حتی خارج از حوزه نظام دامپزشکی، برای محل کسب خود باید از اداره اماکن مجوز بگیرند. اگر شما چنین گزارشی را دارید، بهترین کار این است که به اداره اماکن نیروی انتظامی مراجعه کنید تا از طریق شکایت اقدام به پلمپ شود.

ممکن است به آنجا مراجعه کنید و ایشان مجوزی داشته باشد که برای شخص دیگری باشد که این بحث دیگری است. اگر با این شدت کار می‌کند و کسی به او کاری ندارد، نظام دامپزشکی عملا این ابزار را ندارد که جایی را پلمپ کند. در ارتباط با پلمپ اماکن یا جلوگیری از تخلفات، همکاران اداره کل دامپزشکی به‌عنوان ضابطین خاص قضایی می‌توانند با همکاری نیروی انتظامی درخواست برخورد قانونی کنند اما نظام دامپزشکی و پرسنل آن تا این لحظه به عنوان ضابط خاص محسوب نشدند و بنابراین ما نمی‌توانیم جایی را ببندیم، پلمپ کنیم یا حتی ورود کنیم.

در خصوص ورود به این اماکن باید هماهنگی لازم با دادستانی انجام شود یا توسط ضابطین خاص یا عام که نیروی انتظامی هستند، برای ورود به آنجا حکم گرفته شود تا بروند و بررسی کنند که اگر فاقد پروانه باشد، نسبت به جلوگیری و پلمپ مکان اقدام شود. این اقدام سیر مراجع قضایی و احکام خاصی دارد و طی همان تشکیل پرونده‌ای که انجام می‌شود، می‌توانند در دادگاه اعلام جرم کنند. مدعی‌العموم هم می‌تواند سازمان دامپزشکی یا نظام دامپزشکی باشد و از طریق این که ایشان تهدید علیه بهداشت عمومی می‌کند، به سلامت حیوانات ضربه می‌زند و رفاه حیوانات و اخلاق دامپزشکی را نادیده می‌گیرد، اعلام جرم کنند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.