حکیم مهر: سگ‌های زنده‌یاب همواره ناجیانی برای افرادی هستند که زنده در دل خاک مدفون شدند؛ حالا سازمان امداد ونجات هلال احمر می‌خواهد در مواقع بحران در کنار ۸۵ سگ زنده‌یاب از پهپادها نیز برای نجات مصدومان و مفقودین استفاده کند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، بیشتر مردم ایران با موضوع سگ‌های زنده یاب پس از زلزله بم آشنا شدند؛ زمانی که صلیب سرخ آلمان برای یافتن افراد زنده از زیر آوار زلزله سگ‌های زنده یابشان را با خود آورده بودند. اما حضور سگ‌های زنده یاب به اندکی قبل تر یعنی سال ۷۸ بر می گردد زمانی که مسولان وقت هلال احمر از ضرورت وجود این سگ‌ها آگاه شده و از سگ های تجسس ارتش و سپاه کمک گرفتند. اما شاکله اصلی این کار بعد از زلزله بم و با توافقی که با صلیب سرخ آلمان منعقد شد، آغاز شد.
سگ از گذشته‌های دور در کنار انسان
پیوند میان انسان و سگ بسیار قدیمی است. سگ ها و انسان ها حدود ۱۲ هزار سال است که در کنار هم زندگی می کنند. در طول تاریخ شاهد به خدمت گرفتن سگ توسط انسان برای انجام اموری همچون شکار، چوپانی و دفاع بوده ایم اما مسلما' جستجو و نجات اصیلی ترین حرفه سگ ها است.
در قرن هفدهم در کشور سوئیس از سگ ها برای شکستن مسیر در برف عمیق استفاده می کردند؛ به طوری که مدارک باقی مانده از آن سال ها نشان می دهد که یک سگ به نام «بری» ۴۰ نفر را در طول عمر خود نجات داده است. همچنین در جنگ جهانی اول (حمله به لندن) از سگ ها برای یافتن تلفاتی که مدفون شده بودند، استفاده شد.
در زمان جنگ جهانی دوم در ایالات متحده به دلیل تهدید بمب، نخستین واحدهای سگ های جستجو و نجات در سانفرانسیسکو و کالیفرنیا تشکیل شد اما پس از جنگ منحل شدند. در حدود سال ۱۹۶۹ توسط بیل سیروتاک نخستین واحد سگ جستجو و نجات داوطلب در سیاتل تشکیل شد. در دهه بعد واحدهای سگ های جستجو و نجات ابتدا در غرب ایالات متحده و به دنبال آن در اوایل ۱۹۸۰ واحدهای دیگری در شمال شرقی و جنوب ایالات متحده تشکیل شدند.
زمانی که مربی منظور حرکات سگ را تشخیص دهد
مهمترین اصل موفقیت در به کارگیری سگ‌های جستجو و نجات در سلسله عملیات مختلف امداد و نجات ایجاد همکاری بین حیوان و مربی اوست، زمانی کار نتیجه می دهد که مربی بتواند به خوبی زبان حیوان را بفهمد، یعنی او بتواند با درک علایمی که سگ از خود نشان می دهد و مشخصه هایی که حیوان در هر لحظه دارد، بفهمد منظور حیوان از هر حرکت چیست اگرنه به این صورت نیست که یک سگ امداد به هر کسی داده شود و او بتواند عملیات جستجو و نجات را انجام دهد.
آموزش ابتدایی یک سگ زنده یاب ۲ سال زمان می‌برد و در این زمان سگ‌ها ارتباط عاطفی قوی با مربیان خود برقرار می‌کنند. اگر مربی یک سگ تغییر کند، آن سگ دیگر به کار نمی‌آید و توانایی‌های خود را به نمایش نمی‌گذارد.
سگ‌های زنده یاب از سه ماهگی آموزش می بینند و قبل از این زمان این سگ‌ها به عنوان سگ‌های خام محسوب می‌شوند. از زمان تحویل تا ۶ ماهگی یک سگ دوران فرمانپذیری آن طی شده و مرحله بعد، آموزش‌های لازم برای حرکات نمایشی از جمله حضور سگ‌ها در میدان موانع به حساب می‌آید.
سگ‌های جستجو روزانه آموزش می بینند
سگ های تجسس و نجات، روزانه آموزش های اصلی «فرمان پذیری»، «هم قدم شدن»، «نشستن»، «دراز کشیدن»، «فرمان پذیری از راه دور»، «بی حرکت ماندن»، « «میدان موانع» و «جستجو و نجات ابتدای و پیشرفته» را در میان جنگل، بهمن کوهستان، برف و کولاک و آوار را فرا می گیرند تا همواره برای شرکت در سلسله عملیات یادشده آماده و مهیا باشند.
در سوانحی که منجر به تخریب مناطق مسکونی می شود احتمال گرفتار شدن افراد در میان آوارها وجود دارد این افراد قبل از اینکه در اثر جراحات وارده و فشار آوار و کمبود اکسیژن جان خود را از دست بدهند، باید نجات داده شوند و در این میان عکس العمل سریع و اقدام به موقع و به هنگام امری بسیار حیاتی و ضروری است و ابتدا باید محل دقیق مصدوم به وسیله سگ های آموزش دیده مشخص شود و سپس عملیات رهاسازی انجام گیرد.
سگ های جستجو و نجات حس بویایی بسیار قوی دارند که قادرند بوها را به خوبی درک کنند، به خاطر بسپارند و در مواقع لزوم به خاطر بیاورند. امروزه در سراسر دنیا از توانایی سگ ها برای پیدا کردن مصدومان پس از سوانح استفاده می شود و سگ‌ها توانایی های بالقوه ای دارند که با آموزش و تمرین شکوفا می شوند و می توان در راستای نجات جان انسان ها از آنها بهره گرفت.
هلال احمر ۸۵ سگ زنده یاب دارد
هلال احمر ایران پس از زلزله بم از صلیب سرخ آلمان برای آموزش سگ‌های زنده یاب کمک خواست؛ پس از گذر این سال‌ها هلال احمر ایران حدود ۸۵ سگ در اختیار دارد که به جز عملیات جستجو داخلی در بحران‌های خارجی مانند زلزله ترکیه، سوریه و افغانستان نیز از آنها استفاده می‌کند.هم اکنون در سراسر کشور ۳۶ مرکز نگهداری سگ‌های آنست وجود دارد.
«سید علی مومنی» رئیس اداره آنست (آموزش، نگهداری سگ های تجسس) با اشاره به این که ایده تشکیل تیم‌های آنست از حدود سال ۷۸ آغاز شد و در آن زمان از مربیان سگ‌های جستجو که در ارتش بودند کمک گرفتیم، گفت: در آن زمان ارتش در عملیات های امدادی هم فعالیت می‌کرد. در زمان زلزله بم هلال احمر ایران با دیگر جمعیت ها تبادل اطلاعات کردند و صلیب سرخ آلمان ابراز تمایل کرد با هلال احمر ایران در این خصوص همکاری کنند که هنوز همکاری‌های دو جانبه ادامه دارد.
استفاده از دستگاه‌های زنده یاب و بهره‌گیری از پهپادهای جستجوگر
وی در مورد رویکرد جدید هلال احمر درخصوص مراکز نگهداری سگ‌های زنده یاب گفت: استفاده از دستگاه‌های زنده یاب و همچنین بهره گیری از پهپادهای جستجو گر از جمله برنامه های جدید است. قرار است تمام مراکز جستجو به پهپاد نیز مجهز شوند تا در عملیات‌های که جستجو سخت است از پهپاد استفاده شود.
مومنی سن ورود سگ‌ها را از ۳ ماهگی اعلام کرد و افزود: آموزش این سگ ها حدود یک سال و نیم طول می‌کشد تا سگ ها عملیانی شوند.
مومنی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که آیا در هنگام وقوع حوادث می توان از ظرفیت سگ‌های داوطلبان برای عملیات‌های جستجو استفاده کرد، گفت: هر سگی و از هر نژادی نمی تواند در عملیات‌های جستجو ورود کنند. متاسفانه ورود این گونه سگ‌ها روند جستجو را برای تیم‌های آنست با مشکل روبه رو می کند.
وی درباره نژاد سگ‌های بکارگیری شده در تیم‌های آنست هلال احمر گفت: بیشتر از نژاد ژرمن شپرد است ولی جدیدا سگ با نژاد لابرادور رتریور را به تیم جستجو اضافه کردیم .
مومنی با تاکید بر این که آرامش دادن به مردم در هنگام عملیات جستجو برای ما اولویت زیادی دارد، اظهارداشت: مردم تصور می‌کنند که سگ با نژاد ژرمن می تواند عزیزانشان را پیدا کند ما نیز بخاطر شرایط مردم سعی می کنیم فعلا از نژاد ژرمن در عملیات استفاده کنیم.
