حکیم مهر - مسمومیت غذایی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها پس از مصرف مواد غذایی مسموم است. مسمومیت غذایی معمولا چند ساعت بعد از مصرف غذا با علایمی همچون تهوع، استفراغ، درد شکم، تب و اسهال شروع می‌شود.با این حال مسمومیت‌های غذایی قابل پیشگیری هستند و با رعایت نکات بهداشتی و تشخیص سالم بودن غذا می‌توان از ابتلا به آن جلوگیری کرد.آب و مواد غذایی آلوده، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، گوشت خام یا آلوده دام، پرندگان و ماهی، قارچ‌ها و فلزات سنگین مهم‌ترین عوامل ایجاد مسمومیت در انسان هستند.
اما ویروس‌ها، شایع‌ترین علت بروز مسمومیت‌های غذایی بخصوص در فصل پاییز و زمستان و حتی عامل 80 درصد مسمومیت‌های غذایی محسوب می‌شوند. این نوع مسمومیت با جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته و رعایت رژیم غذایی در 3 تا 4 روز برطرف می‌شود اما بسیاری از افراد با مصرف خودسرانه دارو آن را تشدید می‌کنند.تهوع، استفراغ، اسپاسم و دل‌درد، اسهال، تب خفیف و بی حالی از علایم معمول مسومیت‌های ویروسی هستند.
آبخوری‌های سطح شهر، ظروف آلوده آبخوری، آب راکد و یخ موجود در آنها در انتقال این مسمومیت‌ها تاثیر زیادی دارند.مسمومیت با انگل «ژیاردیا» در مدرسه‌ها، مسجد‌ها، خانه‌های سالمندان، خوابگاه‌ها و سربازخانه‌ها بسیار شایع است.
مسمومیت با غذاهای سرد آلوده از جمله سالاد الویه، شیر کاکائو و ساندویچ‌های سرد نوع دیگری از مسمومیت با مواد غذایی است که این نوع مسمومیت با اسهال شدید، تب و دل درد مشابه آپاندیسیت، همراه است.مصرف گوشت خام پرندگان در بروز مسمومیت‌هایی از نوع «سالمونلوز» و بروز تب، اسهال، اسپاسم شکمی موثر است، هوای گرم فرصت مناسب‌تری برای تکثیر باکتری‌ها و آلودگی مواد غذایی و در نتیجه اسهال و مسمومیت فراهم می‌کند.
بعضی از قارچ‌ها هم برای انسان مسمومیت ایجاد می‌کنند که همراه با ترشح بزاق، عرق، تنگی مردمک چشم و کاهش تپش قلب همراه است.
بوتولیسم
بوتولیسم مسمومیت کشنده‌ای است که در اثر خوردن کنسروهای فاسد و ماهی‌های دودی ایجاد می‌شود.
این مسمومیت در استان‌های شمالی مثل گلستان و گیلان بیشتر شایع است، البته در تهران نیز موارد متعددی از آن دیده شده است. بوتولیسم در اثر عامل بیماری‌زایی به نام بوتولینیوم به وجود می‌آید که عموما در کنسروهای فاسد موجود است.اگر قبل از مصرف، کنسروها به مدت 20 تا 30 دقیقه در آب جوشانده شوند عامل خطرزای آنها از بین می‌رود البته این سم در ماهی‌های دودی نمک سود، لوبیا، سوسیس و کالباس آلوده نیز می‌تواند رشد کند و موجب مسمومیت شود.
خشکی دهان، گرفتگی صدا، دشواری در بلع غذا، دوبینی و در بعضی موارد افتادگی پلک و ضعف شدید از علائم آن است.
نگهداری مواد غذایی
یک متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: «پیاز پوست کنده شده، میکروب‌های محیط را جذب می‌کند و نگهداری آن برای مصارف بعدی حتی در یخچال، می‌تواند موجب مسمومیت شود.»
دکتر بهرام حاج کریم در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: «بهتر است غذا به اندازه نیاز تهیه و در صورت اضافی بودن، به محض خنک شدن، در یخچال نگهداری شود.»او با تاکید بر اینکه باید از گرم و سرد کردن مکرر غذاها پرهیز شود، می‌گوید: «این امر علاوه بر ایجاد مسمومیت در غذاها، موجب از دست رفتن خواص آنها نیز می‌شود.بعد از پختن مواد غذایی، حتی در صورت نگهداری در یخچال، بهتر است در 24 ساعت آینده، آنها را مصرف کرد.»
حاج کریم ایجاد مسمومیت بسته به نوع مواد غذایی، طرز تهیه، مواد به کار رفته در آنها و مدت زمان فساد را متفاوت می‌داند: «برخی از مواد غذایی فاسد شده بلافاصله پس از مصرف، موجب بروز علائم شدید مثل اسهال و استفراغ می‌شوند. برخی علائم مسمومیت طی 24 ساعت پس از مصرف بروز می‌کنند، مسمومیت‌ها در برخی دیگر از غذاها موجب بروز علائمی در کبد به صورت آسیب کبدی، چندین هفته پس از مصرف می‌شوند.»
او تخم‌مرغ را محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: «این ماده غذایی پس از پخته شدن، بویژه به صورت نیم‌پز، بلافاصله باید مصرف شود و نباید صرف آن به زمان دیگری موکول شود.»
شیرهای پاستوریزه حتی در صورت جوشاندن، اگر تاریخ انقضایشان تمام شود، می‌توانند ایجاد مسمومیت کنند و نباید مورد مصرف قرار گیرند.
او با بیان اینکه نگهداری مواد غذایی به مدت طولانی در یخچال می‌تواند موجب فاسد شدن محیط داخل یخچال شود، می‌گوید: «باید داخل یخچال به فواصل مشخص شسته شود. همچنین باید از قرار دادن غذاها به مدت طولانی و میوه و سبزی نشسته در یخچال خودداری شود.»
درمان
مهم‌ترین راه درمان مسمومیت و اسهال، جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته با مصرف «ا.آر.اس» و حذف عامل بیماری است.درمان‌های غیراختصاصی اولیه بسیار با اهمیت هستند.بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که هنگام مسمومیت و اسهال، باید اسهال را متوقف کنند، در حالی که اسهال باعث خروج باکتری‌های نامناسب موجود در روده می‌شود و در بهبود مسمومیت ناشی از این باکتری‌ها موثر است.
مصرف غذاهای حاوی برنج و گندم، پوره سیب‌زمینی و فرنی در کاهش عوارض نامطلوب اسهال موثر است. در صورتی که فرد به «ا.آر.اس» دسترسی نداشته باشد، می‌تواند یک قاشق چای‌خوری نمک، معادل حدود 5 گرم و 2 قاشق سوپ خوری شکر معادل40 گرم را به یک لیتر آب اضافه کند و بخورد. در موارد شدید بیماری، بهتر است به دستور پزشک از سرم و آنتی‌بیوتیک استفاده شود.
مصرف شیرینی، آبمیوه و نوشابه موجب دفع بیشتر آب می‌شود و تاثیری در بهبود مسمومیت ندارد.
مرسی از اطلاعاتتون 