حکیم مهر - مجله تایم با سپری شدن سال 2011 به طبقه بندی 10 تحقیق و کشف برتر پزشکی در این سال پرداخت که درمان پیشگیرانه ایدز و تست خون برای پیشگویی مرگ جزء در طبقه بندی هستند.
در نسخه جدید این طبقه بندی که همه ساله انجام می شود استفاده از شبیه سازی برای ایجاد سلولهای بنیادی توانست رتبه اول و به کارگیری از تست خون برای پیشگویی مرگ ناشی از حملات قلبی رتبه آخر را به دست آورد.
گفتنی است در بسیاری از این تحقیقات دامپزشکان نقش مهمی داشته اند و در برخی از آنها هم این نقش از همکار طرح به طراح و محور اصلی تبدیل شده است.
فهرست تحقیقات و فعالیتهای برتر پزشکی 2011 به شرح زیر است :
1- دانشمندان از شبیه سازی برای ایجاد سلولهای بنیادی استفاده می کنند
این دقیقاً به معنی شبیه سازی انسان نیست اما می تواند به آن نزدیک باشد. محققان بنیاد سلولهای بنیادی نیویورک در ماه اکتبر گزارش دادند که از نسخه اصلاح شده تکنیک " انتقال هسته سلول سوماتیک" (SCNT) بر روی سلولهای انسان استفاده کرده اند. SCNT تکنیکی است که در ایجاد "دالی"، اولین پستانداران شبیه سازی شده به کار گرفته شد.
در این تحقیق جدید، DNA سلول یک انسان بزرگسال با ماده ژنتیکی یک سلول تخم ترکیب و موجب آسانتر شدن تقسیم سلولی شد و اجازه داد که نسلی از سلولهای بنیادی ایجاد شوند.
بهرحال، این سلولهای بنیادی کاملاً نرمال نبودند، بلکه محتوی یک مجموعه اضافی از کروموزمها بودند که از سلول تخم به آنها رسیده بود. این محققان امیدوارند از این روش برای درمان آسیبهای نورونی از جمله پارکینسون و قطع نخاع استفاده کنند.
2- آزمایش بالینی اولین واکسن مالاریا
اولین واکسن مالاریا بر روی گروهی از کودکان ساکن جنوب صحرای آفریقا آزمایش شد و نشان داد که در این کودکان خطر ابتلا به مالاریا به نصف کاهش یافت.
دانشمندان GlaxoSmithKline Biologicals با همکاری بنیاد بیل و ملیندا گیتس در 11 منطقه آفریقا این واکسن را که با عنوان RTS,S شناخته می شود آزمایش کردند و نشان دادند که واکسن ضد مالاریا یکسال پس از مصونیت، خطر ابتلا به این بیماری را در کودکان 5 تا 17 ماه به میزان 56 درصد کاهش داد و همچنین در جلوگیری از موارد سخت بیماری بازده 47 درصد را به ثبت رساند.
این آزمایش که بر روی 15 هزار و 460 کودک آفریقایی آزمایش می شود تا سال 2014 تکمیل خواهد شد. به طور کلی، واکسنهای مقابله کننده با بیماریهای کودکان برای مثال سرخک باید به نرخ بازده 70 تا بیش از 90 درصد برسند.
3- درمان پیشگیرانه HIV
درمان HIV به خاطر داروهای "ضد ویروسهای پسگرد" (ARV) که سطوح ویروس را در بدن پایین می آورند قادرند خطر انتقال HIV را کاهش دهند و همچنین می توانند به محافظت از مردم سالم در جلوگیری از آلوده شدن کمک کنند.
محققان دانشگاه واشنگتن یک داروی ضد ویروس پسگرد با عنوان "تروادا" را بر روی 4 هزار و 758 زوج که یکی از طرفین آلوده به ویروس "اچ. آی. وی مثبت" بود انجام دادند و کشف کردند که پس از 3 سال مصرف دارو، خطر انتقال ویروس به فرد سالم در زوج- گروه نسبت به زوج- گروه کنترل 73 درصد کاهش یافت.
در تحقیق دیگری که بر روی هزار و 200 فرد سالم (زن و مرد) توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا انجام شد، داروی "تروادا" خطر آلودگی به "اچ. آی. وی" را 63 درصد کاهش داد. به گفته این دانشمندان، داروهای خانواده ARVs می توانند به کنترل رشد اپیدمی ایدز کمک کنند.
4- یک بشقاب جای هرم غذایی را گرفت
هر 5 سال یکبار، وزارت کشاورزی با همکاری وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، "کتاب رهنمودهای مربوط به رژیم غذایی آمریکاییها" (DGA) را اصلاح می کند.
در این راستا، در ژانویه 2011 این دستور العمل به روز شده از مردم خواست که رویهم رفته کمتر غذا بخورند و به خصوص توصیه کرد که خوردن قندهای افزودنی، نمک و چربی را کاهش دهند، به جای آن سبزیجات و غذاهای گیاهی و دریایی مصرف کنند و بزرگسالان حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت متعادل ورزشی داشته باشند.
همچنین در ماه ژوئن، دولت آمریکا از " MyPlate" (بشقاب من) رونمایی کرد. "بشقاب من"، نماد جدید غذاخوردن سالم است که جایگزین هرم غذایی شده است. این بشقاب که نماد جدید تغذیه سالم است به چهار بخش تقسیم می شود. از این چهار بخش، دو قسمت آن به میوه و سبزیجات اختصاص دارد.
5- بخشهایی از بدن در آزمایشگاه رشد می کنند
در ماه مارس دانشمندان موسسه پزشکی ترمیمی "ویک فارست" به سرپرستی دکتر "آنتونی آتالا" موفق شدند بخشهایی از بدن "مجرای خروج ادرار" را در آزمایشگاه رشد دهند.
6- ارتباط شگفت انگیز میان باکتری و سرطان روده بزرگ
در ماه اکتبر دو گروه تحقیقاتی یافته های مشابهی را در خصوص یک باکتری به نام "فوکوسوباکتری" منتشر کردند که در میان باکتریهای معمولی قرار دارد که در روده انسان زندگی می کنند. اما به نظر می رسد که این باکتری موجب رشد سلولهای سرطان روده بزرگ می شود و با دامنه های وسیعتر این بیماری ارتباط دارد.
این دانشمندان با مقایسه بافت سالم روده بزرگ با بافت سرطانی این اندام کشف کردند که میزان "فوکوسوباکتری" در سلولهای سرطانی روده بزرگ صدها برابر بیشتر از میزان آن در بافت سالم است.
در ابتدا تصور شد که این باکتری مستقیماً با سرطان روده بزرگ ارتباط دارد اما مطالعات بعدی نشان داد که این میکروب با افزایش خطر توسعه زخمهای روده مرتبط است. زخمهای روده در سلولهای روده بزرگ التهاب ایجاد می کنند و این التهاب خطر توسعه سرطان را افزایش می دهد.
7- یک گلوله نقره ای برای کاهش وزن
وسواس کاهش وزن هر روز در جهان افزایش می یابند. در این راستا تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که یک داروی آزمایشی به نام "کیونکسا" می تواند موجب کاهش 10 درصدی وزن (در طول یکسال) در بیماران مبتلا به چاقی مفرط شود. این قرص، ترکیبی از دو داروی موجود به نامهای داروی کاهش وزن "فنترمین" و داروی ضد صرع "توپیرامیت" است.
عملکرد این قرص در دو مرحله انجام می شود: "فنترمین" که یکی از اعضای دور خانواده "آمفتامین ها" است موجب کاهش اشتها می شود و "توپیرامیت" که حملات صرع را کنترل می کند قادر است با تنظیم ارتباطات الکتریکی میان عصبها در مغز بر روی اشتها و توانایی بدن در سوزاندن کالریها اثر بگذارد.
بیمارانی که در این آزمایش از این قرص مصرف کردند بهبود فشار خون، قند خون و سطوح کلسترل را نشان دادند.
هنوز مطالعات بیشتری برای تائید اثربخشی و ایمنی این دارو نیاز است. در آخرین بررسیها، سازمان غذا داروی آمریکا با تصویب این دارو مخالفت کرد و از شرکت سازنده خواست که آزمایشات جدیدی را در مورد ایمنی این قرص و به ویژه اثرات آن بر روی مشکلات قلبی و تولیدمثلی انجام دهد.
8- سگهایی که می توانند سرطان ریه را بو بکشند
سگها علاوه بر کمکهای ویژه ای که به انسان در عملیاتهای پلیس و امدادرسانی ارائه می کنند می توانند حتی در کشف سرطان ریه به پزشکان یاری رسانند.
در حقیقت گروهی از محققان آلمانی معتقدند که حس بویایی سگ به حدی بالاست که می تواند حتی در تشخیص سرطان ریه نیز مفید باشد.
در این راستا، این دانشمندان گروهی از سگها را برای تشخیص میان نوع نفسهای بیماران مبتلا به سرطان ریه و نفس افراد سالم تربیت کردند.
این تحقیق نشان داد که سگها توانستند از 100 نمونه نفس بیماران سرطانی، 71 مورد را به دقت شناسایی کنند. همچنین دقت شناسایی نمونه نفسهای افراد سالم در این سگها برابر با 93 درصد بود.
9- شما به همان پیری آب دهانتان هستید
باوجود ابزارهای پیشرفته پزشکی قانونی، هنوز نمی توان به طور قطعی سن یک بدن را در زمان مرگ تعیین کرد. در حقیقت به نظر می رسد DNA در گذر زمان پیر نمی شود. بنابراین آزمایشات DNA نمی توانند در این زمینه کمکی به پزشکی قانونی کنند.
در ماه ژوئن دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس نشان دادند که چگونه می توان سن یک جسد را در هنگام مرگ از ماده ژنتیکی آن تشخیص داد. این محققان بر روی تغییرات "اپیژنیک" در DNA نمونه های بزاق بررسی کردند.
این تعییرات که به سبب تاثیرات محیطی چون رژیم غذایی، استرس، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، سرطانها و حتی مواد سموم رخ می دهند خود DNA را تغییر نمی دهند اما در بالای ژنوم لایه دار می شوند و بر روی فرایند روشن و خاموش شدن ژنها اثر می گذارند.
در این ناحیه خاص ژنوم، این تغییرات، شکل کروموزمی را افزایش یا کاهش می دهند و بنابراین می توانند سن یک فرد را با حدود 5 سال پیشگویی کنند.
10- پیشگوی خطر مرگ
دانشمندان دانشگاه "اوپسالا" در سوئد در ماه آگوست گزارش دادند که یک آزمایش خون ساده می تواند مرگ ناشی از بیماریهای قلبی یا سرطان را پیشگویی کند. در طول این تحقیقات که 12 سال به طول انجامید دانشمندان بر روی حدود 2 هزار نفر بررسی کردند و دریافتند افرادی که در خون آنها سطوح بالاتر آنزیمی به نام "کتپسین اس." وجود داشت با احتمال مرگ بیشتری نسبت به افراد دارای سطوح پایین مواجه بودند.
این آنزیم که به جدا کردن بعضی از پروتئینها کمک می کند در افراد مبتلا به مشکلات قلبی، تصلب شریانی و سرطان بیشتر تولید می شود.
"کتپسین اس" همچنین در بافتهای چربی نیز به میزان فراوانی وجود دارد. بنابراین جای تعجب نیست که افراد دارای اضافه وزن و یا مبتلا به چاقی مفرط با خطر بیشتری برای حوادث قلبی مواجه شوند. به این ترتیب، دانشمندان نشان دادند که این آنزیم می تواند به عنوان یک شاخص معتبر در پیشگویی خطر توسعه این بیماریها و درصد مرگ ناشی از آنها به کار رود.
