حکیم مهر: انتشار فیلمی از یک گراز زخمی در پشت صحنه تولید فصل هفتم سریال «پایتخت» توسط یکی از کنش‌گران محیط زیستی مازندران، طی ۲۴ ساعت گذشته واکنش‌های مختلف برخی دوستداران حیات وحش را برانگیخته و ابهاماتی را ایجاد کرد؛ برخی می‌گویند خونی که دیده می‌شود مصنوعی است و گروهی دیگر نیز تاکید دارند گراز آسیب دید. اصل ماجرا چیست؟
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، عصر روز شنبه -۶ مرداد- فیلمی کوتاه از یک گراز در صفحه شخصی یکی از کنش‌گران محیط زیست مازندران منتشر شد که نشان می‌داد حیوان در محیطی نگهداری شده و با پای زخمی که هنگام به زمین گذاشتنش رد خون از آن می‌ماند و سیم یا نخی هم به آن بسته شده تا از محوطه فرار نکند لنگ‌لنگان راه می‌رود.
«سهیل اولادزاد کنش‌گر» شناخته شده حوزه محیط زیست و حیات وحش که این فیلم را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده بود در توضیح آن نوشت که گراز برای ضبط سکانسی از فصل هفتم سریال «پایتخت» به شیرگاه -محل فیلمبرداری- منتقل شده و به دلیل نگهداری نامناسب زخمی شده است.
این کنش‌گر محیط زیست در ادامه توضیحات خود نوشت که پس از تذکر به عوامل فیلم و کوروس ربیعی رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران که برای نظارت بر روند نگهداری از گراز در محل فیلمبرداری حضور یافته بود، نه تنها توجهی به تذکر او نشد، بلکه با واکنش تندی نیز مواجه شد.
او در یک استوری نیز نوشت: «اینجا دیگه نتونستم ببینم اینطور زجر دادن حیوون رو. رفتم جلو به آقای ربیعی که اونجا خونسرد نشسته بود کنار یه آقای دیگه گفتم از این بابت. گفتن به تو ارتباطی نداره، حیوون شخصیه و از باغ‌وحش بابلسر آوردن. بعدم عوامل فیلمبرداری فعلا فیلمبرداری رو متوقف کردن و نیروی انتظامی رو خبر کردن که من فیلمبرداری رو مختل کردم. مامور هم گفت نیروهای محیط زیست هستن و به تو ربطی نداره.»
حذف فیلم و عذرخواهی بابت انتشار
انتشار فیلم و متن در صفحه اولادزاد بلافاصله با واکنش دوستداران حیات وحش و محیط زیست همراه شد. اما این کنش‌گر حوزه محیط زیست و حیات وحش ساعتی پس از انتشار متن و فیلمی که از گراز تهیه کرده بود، پست و استوری خود را پاک کرد و در ۲ استوری دیگر با انتشار فیلم دیگری از گراز نوشت: «من پست‌ها رو برداشتم. حیوون سالم بود. محیط زیست کار خودش رو به بهترین نحو انجام داد. اشتباه از من بود و من عذرخواهی می‌کنم. با آقای سیروس مقدم به اتفاق سایر مسئولین صحبت کردم، پای حیوون سالم بود و اون رب گوجه بود. به من نشون دادن حیوون رو. سالم و سر حال هست.»
استوری صفحه شخصی سهیل اولادزاد کنش‌گر محیط زیست پس از حذف فیلم و متن مربوط به پشت صحنه سریال «پایتخت»
هرچند اولادزاد در استوری صفحه شخصی‌اش که بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ مخاطب دارد، ادعای اولیه‌اش مبنی بر زخمی بودن گراز را تکذیب کرد، اما کاربران فضای مجازی و مخاطبان صفحه او بر این باورند نوع ادبیاتی که در استوری دومش به کار رفته و همچنین حذف فیلم و متن نشان می‌دهد این تکذیبیه با توجه به پیشینه‌ای که اولادزاد در پیگیری مسائل حیات وحش دارد، احتمالا از سر رضایت خودش یا اقناع او مبنی بر زخمی نبودن حیوان منتشر نشده است.
شنیده‌ها حاکی است که پس از اقدام اولادزاد برای انتشار فیلم، عوامل تولید سریال «پایتخت» از چند مرجع اداری پیگیر شدند تا کار ادامه پیدا کند و در همین فرآیند نیز اولادزاد ناچار به حذف متن و فیلم و انتشار تکذیبیه‌ای برای ادعای اولیه خود شد.
ادامه انتقادها توسط کاربران
البته با وجود حذف فیلم و متن توسط اولادزاد، تعدادی دیگر از کنش‌گران محیط زیست و کاربران که پیش از حذف شدن پست اصلی فیلم و تصویر را دریافت کرده بودند به انتقاد خود در صفحه‌های شخصی‌شان ادامه دادند و حتی کمی بعد تصویری از همین گراز که در یک قفس نگهداری شده بود منتشر شد.
برخی نیز عنوان کردند که گراز از ۲ روز قبل یعنی پنجشنبه به این محل منتقل شد و همین طولانی ماندن نگهداری در شرایط نامناسب سبب شده آرامش خود را از دست دهد و در تلاش برای رهایی به خودش آسیب بزند. این اظهارنظرها در شرایطی مطرح می‌شود که کماکان عوامل تولید فیلم معتقدند آسیبی در کار نیست و خونی که مشاهده شد محلول آب و رب گوجه بود.
گراز سالم است و به باغ‌وحش بابلسر بازگردانده شد
رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران که برای نظارت بر استفاده از گراز در صحنه فیلمبرداری حضور داشت، تاکید می‌کند که همه تمهیدات لازم برای آسیب وارد نشدن به حیوان انجام شد و حیوان هیچ آسیبی ندید.
«کوروس ربیعی» می‌گوید: سیمی که در فیلم دیده می‌شود به پای گراز بسته شده روی یک کاور ۱۰ سانتیمتری استاندارد قرار گرفته تا بر اثر حرکت حیوان به پوست پای گراز آسیبی وارد نشد. خونی هم که دیده می‌شود بخشی از برنامه‌ریزی برای تصویربرداری بود که به صورت مصنوعی ساخته شد.
وی می‌افزاید: تصاویر مربوط به حضور گراز در سریال دیروز ضبط شد و حیوان دیشب بدون کوچکترین آسیبی به باغ وحش بابلسر منتقل شد. این گراز اکنون در باغ وحش بابلسر حضور دارد و می‌توان آن‌جا مشاهده کرد که کاملا سالم است.
این مسئول درباره دلیل لنگیدن گراز نیز خاطرنشان می‌کند: کاوری که روی مچ پای گراز بسته شده بود تا سیم به پایش آسیب نرساند سبب احساس ناراحتی حیوان شد و کمی روی راه رفتنش تاثیر گذاشت که مدتی پس از برداشتن کاور راه رفتنش به حالت اولیه برگشت. حضور من در صحنه برای همین موضوع بود که نظارت کامل و دقیقی بر روند نگهداری و به‌کارگیری حیوان داشته باشم و اطمینان می‌دهم که هیچ آسیبی به حیوان وارد نشد.
کاویان: مانند کنش‌گران دغدغه حمایت از حقوق حیوانات را داریم
پیگیری این موضوع از نفر اول دستگاه حفاظت از محیط زیست در مازندران یعنی مدیرکل حفاظت محیط زیست نیز همین روایت دوگانه از کنش‌گران محیط زیست و رئیس اداره حیات وحش استان را ارائه می‌دهد، اما عطالله کاویان نکاتی را در گفت‌وگو با ایرنا مطرح کرده که ادعای کنش‌گر محیط زیست درست باشد یا نباشد، اهمیت بالایی در زمینه رعایت حقوق حیوانات دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره درستی یا نادرستی این ادعا به دلیل بررسی نشدن ماجرا طی ۲۴ گذشته اظهارنظر دقیقی مطرح نکرد، اما تاکید کرد که در صورت بروز قصور و سهل‌انگاری از سوی این دستگاه قائل به پذیرش و عذرخواهی است.
«عطالله کاویان» می‌گوید: روز شنبه من در محمودآباد حضور داشتم و آتش‌سوزی در میانکاله و منطقه حفاظت شده پاسند نیز روز پرکاری را برای من و همکارانم رقم زده بود. به همین دلیل نتوانستم از نزدیک در جریان این موضوع قرار بگیرم. با این حال به طور مستمر پیگیر موضوع بودم. چرا که ما هم مانند کنش‌گران محیط زیست دغدغه حمایت از حقوق حیوانات و حیات وحش را داریم و این مسائل برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی می‌افزاید: برای ساخت این سریال پرمخاطب سازمان صدا و سیما در نامه‌ای به سازمان حفاظت محیط زیست درخواست همکاری کرد و سازمان حفاظت محیط زیست هم اداره کل حفاظت محیط زیست را مامور کرد تا با عوامل تولید فیلم همراهی و همکاری داشته باشند. طبق درخواستی که عوامل تولید سریال برای در اختیار گرفتن یک قلاده گراز داشتند هماهنگی لازم برای زنده‌گیری در باغ‌وحش بابلسر و انتقال به محل فیلمبرداری با نظارت تیمارگر معتمد انجام شد. از رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط استان نیز خواستم تا با توجه به اهمیت رعایت حقوق حیوانات خودش در محل فیلمبرداری حضور یابد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با تاکید بر این‌که هنوز درستی یا نادرستی ادعای زخمی شدن گراز در صحنه فیلمبرداری را تایید نمی‌کند، می‌گوید: من در درجه نخست خودم را یک محیط‌بان و حامی محیط زیست و حیات وحش می‌دانم و حتما همراه دوستداران محیط زیست هستم. اما ابتدا باید بررسی شود که این ادعا صحت دارد یا نه. البته پیگیری‌هایی که از رئیس اداره حیات وحش داشتم و شرایط کنونی حیوان در باغ‌وحش بابلسر که نشانه‌ای از زخم در بدنش وجود ندارد بیان‌گر وارد نشدن آسیب است.
تلاقی دیدگاه‌ها در یک دغدغه مشترک؛ تدوین شیوه‌نامه
کاویان می‌افزاید: با آقای اولادزاد گفت‌وگوی مفصلی در این زمینه داشتم و قرار است جلسه‌ای با حضور او، رئیس اداره حیات وحش و برخی افراد مرتبط برگزار کنیم تا هم درستی یا نادرستی ماجرا مشخص شود و هم به موضوع مهم‌تری بپردازیم که خروجی مناسبی از این رخداد محسوب شود و آن هم پیشنهاد تعیین شیوه‌نامه برای استفاده از حیوانات در ساخت سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی است.
این مسئول با اشاره به موضوع مطرح شده در پشت صحنه فصل هفتم سریال «پایتخت» تصریح می‌کند: در صورت درست بودن ادعای زخمی شدن گراز، کوتاهی و اشتباهی از سوی این اداره کل در فرآیند زنده‌گیری، انتقال و نظارت بر نگهداری رخ داد وظیفه دارم با توجه به مسئولیتی که در این زمینه به عهده گرفته‌ام از مردم و دوستداران محیط زیست و حیات وحش عذرخواهی کنم. البته شواهد نشان می‌دهد که حیوان سالم است و هیچ آسیبی ندید. اما بر این باورم که از این ماجرا باید به یک ره‌آورد مناسب برای حمایت از حقوق حیوانات برسیم.
وی می‌افزاید: بهره‌گیری از حیوانات اهلی و وحشی در پروژه‌های تلویزیونی و سینمایی بسته به موضوع و داستان اثر امری مرسوم است. اما هنوز شیوه‌نامه‌ای برای این موضوع وجود ندارد که خیال دوستداران حیات وحش را بابت این موضوع راحت کند. برای مثال در همین موضوع گراز سریال «پایتخت» گفته می‌شود تعللی در تصویربرداری اتفاق بیفتد. حیوان درکی از تصویربرداری و برنامه‌ریزی و اختلال‌های فنی در این پروژه‌ها ندارد. بنابراین باید همه تمهیدات اینچنینی برای به‌کارگیری از حیوانات در پروژه‌های تلویزیونی و سینمایی اندیشیده شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران خاطرنشان می‌کند: دغدغه همه کنش‌گران محیط زیست و حیات وحش را درک می‌کنم و با کمال میل پذیرای پیشنهادهای آن‌ها در این زمینه هستم. این گروه بازوی اصلی سازمان در حفاظت از محیط زیست و حیات وحش است و نمی‌توانیم نسبت به دغدغه‌های آنان بی‌تفاوت باشیم.
کاویان می‌گوید: برای برگزاری نشست‌هایی با حضور کنش‌گران محیط زیست و حامیان حقوق حیوانات که به تعیین یک شیوه‌نامه جامع در زمینه به کارگیری حیوانات در پروژه‌های تلویزیونی و سینمایی بینجامد و خروجی آن را به سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد و ارائه کنیم آمادگی داریم و از همه دغدغه‌مندان این حوزه در این زمینه دعوت به همراهی می‌کنیم.
نکته‌ای که کاویان به عنوان یکی از ضرورت‌های بهره‌گیری از این ماجرا اشاره می‌کند، می‌تواند سرفصل مهمی برای رعایت حقوق حیوانات در پروژه‌های تلویزیونی و سینمایی باشد. موضوعی که سه سال پیش نیز پس از پخش یک سریال پرمخاطب در شبکه نمایش خانگی به دلیل استفاده پرتعداد از گونه‌های حیات وحش مورد تاکید و توجه حامیان حقوق حیوانات قرار گرفته بود.
صحنه‌ای از سریال «دراکولا»
«دکتر شهاب‌الدین منتظمی» مدیرکل پیشین دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست پس از انتقادهایی که آن زمان به استفاده از گونه‌های جانوری در آن سریال مطرح شده بود در گفت‌وگویی اعلام کرد که «چنانچه مجموعه‌های مختلف تلویزیونی یا سینمایی بخواهند حیوانی را به سر صحنه فیلمبرداری منتقل کنند ابتدا باید مجوزهای لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست بگیرند. ما نیز پس از مطالعه فیلمنامه، مشخص کردن نوع و تعداد گونه‌ها و... با درخواست فیلمسازان موافقت یا مخالفت می‌کنیم. همچنین تاکید ما بر این است که فیلمسازان محل مناسبی را برای تیمار حیوانات در نظر داشته باشند.»
شیوه انتقال، شرایط نگهداری، نوع تغذیه، شیوه استفاده از حیوان، مکان و زمان تصویربرداری، شرایط محیطی و اقلیمی و بسیاری از نکات دیگر به ویژه در مورد استفاده از حیوانات وحشی در فیلمبرداری‌ها وجود دارد که افزایش توجه به آن‌ها علاوه بر این‌که به رعایت حقوق حیوان منجر می‌شود، می‌تواند از بروز آسیب‌های ناشی از حضور حیوان برای عوامل تولید و افراد حاضر در محل فیلمبرداری نیز پیشگیری کند.
