حکیم مهر - چکاوک از پرندگان کمیاب و مهاجری است که نسل آن به دلیل شکار بی رویه در خطر انقراض قرار گرفته و برای حفظ این گونه ها نیاز به توجه ویژه مردم و مسئولان مرتبط است.
چکاوک (قـبـره) پرندگانی خوش آواز با پر و بال رگه رگه و قهوه ای رنگ هستند که اغلب در حال پرواز آواز می خوانند، روی زمین بیشتر راه می روند یا می دوند و اغلب به طور دسته جمعی دیده می شوند و جز در موارد استثنایی نر و ماده آنها همشکل است.
این پرنده خوش آواز روی زمین آشیانه می سازد و از دانه ها، حشرات و نرمتنان تغذیه می کند.
این پرنده کمیاب انواع متعددی از قبیل چکاوک سهره ای، چکاوک سنگلاخ، چکاوک سردم سیاه، چکاوک هدهد (أم سالم)، چکاوک پنجه کوتاه، چکاوک هیوم، چکاوک طوقی، چکاوک هندی، چکاوک گندم زار، چکاوک بال سفید، چکاوک سیاه، چکاوک شاخدار، چکاوک کاکلی، چکاوک درختی و چکاوک آسمانی دارد.
معروفترین چکاوک، چکاوک آسمانی است
خانواده چکاوک اغلب در نیمکره شرقی زیست می کنند شاید معروفترین چکاوک، چکاوک آسمانی است که در سراسر اروپا و نواحی معتدل آسیا زندگی می کنند. طول این پرنده به ۱۸ سانتیمتر می رسد، پوشش پشتی رنگ پرهایش قهوه‌ای تیره است، چکاوک آسمانی معمولا لانه اش را روی زمین میان کشتزارهای باز می سازد.
ممکن است در ساختن لانه از علف، مو و تکه های پارچه ای استفاده کند، چکاوک آسمانی به واسطه آوازه خوان هنگام پرواز شهرت دارد، مردم اغلب آواز آنها را هنگام پرواز می شنوند.
پس از جفت گیری چکاوک ماده ما بین چهار تا پنج تخم می گذارد که به رنگ خاکستری با علائم قهوه ای زیتونی است، چکاوک ممکن است در یک فصل دو جوجه پرورش دهد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آستارا در این باره گفت: چکاوک از پرندگان کمیاب و مهاجر است که نسل آن به علت شکار در خطر انقراض قرار گرفته است.
ساسان اکبری پور افزود: برای حفظ این گونه کمیاب 125 نفر از نوجوانان و جوانان آستارای با همکاری محیط زیست این شهرستان از شکار چکاوک جلوگیری می کنند.
وی ادامه داد: برای این افراد کارت شناسایی صادر شده است و آنان می توانند ادوات شکارچیان را جمع آوری کنند.
پنج هزار قطعه چکاوک به شهرستان آستارا مهاجرت کردند
وی با اعلام اینکه چکاوک اغلب بر روی خانه ها لانه می سازد، یاد آور شد: این پرنده همه ساله با شروع سرما از مناطق سردسیر شمالی به مناطق گرمتر مهاجرت می کند و تاکنون پنج هزار قطعه چکاوک به شهرستان آستارا مهاجرت کرده است.
به هر حال در ایران از 517 گونه پرنده، 340 گونه یعنی حدود 70 درصدشان مهاجر هستند، از این تعداد که متعلق به 80 خانواده و 10راسته اند، حدود 320 گونه در ایران زاد آوری می کنند، 90 گونه مهاجر زمستانه هستند و 24 گونه مهاجر عبوری هستند بقیه نیز جزو پرندگان کمیاب، اتفاقی و رها شده از قفس محسوب می شوند.
یک کارشناس ارشد محیط زیست نیز در این باره گفت: پرند گان در معرض انقراض در ایران به دو صورت است یکی گونه های که از نظر اتحادیه جهانی حفاظت IUCN جزو گونه های در خطر محسوب می شوند و دیگری گونه های که از جانب قوانین سازمان محیط زیست ایران در معرض خطر هستند.
زهره غفاری در پاسخ به سئوالی مبنی برای اینکه چه عواملی پرندگان را در ایران در معرض خطر قرار داده است، افزود: در حال حاضر مهمترین علت انقراض و در خطر بودن پرندگان، تخریب زیستگاه های این گونه ها در ایران و جهان است، تالابها و جنگلهای که در حال نابودی هستند و درختانی که بی رویه قطع می شوند و با نابودی هر یک آشیانه و آشیانه های نیز نابود شده و به فراموشی سپرده می شوند.
وی با اشاره به اینکه ایران به دلیل وسعت زیاد شرایط بسیار خوبی برای پرندگان است، اظهارداشت: تنوع پرندگان به خصوص پرندگان شکاری خیلی خوب است، به همین دلیل بیشتر این پرندگان شکاری به وسیله شکارچیان بومی گرفته می شوند، معمولا یکی دو ماه که از سن جوجه ها می گذرد آنها را از آشیانه شان برمی دارند و به دلالها در تهران یا شهرهای جنوبی کشور می فروشند، آنها هم این پرندگان را به کشورهای عربی منتقل می کنند.
شکار کردن با پرنده شکاری و گرفتن یک پرنده شکاری ممنوع است
این کارشناس ادامه داد: عربها از پرندگانی مثل بالابان، بحری و شاهین برای قوش بازی استفاده می کنند، مثلا با بالابان، هوبره شکار می کنند، گاهی حتی دیده می شود عربها با همین پرندگان دست آموز ایرانی در زیستگاه های ایران مشغول قوش بازی هستند در حالیکه شکار هوبره و دیگر پرندگان ممنوع است، شکار کردن با پرنده شکاری هم ممنوع است و مهمتر گرفتن یک پرنده شکاری هم ممنوع است، اینها همه ممنوع است اما انجام می شود.
وی در پاسخ به سئوالی مبنی براینکه برای حمایت و حفاظت از پرندگان چه باید کرد، یاد آور شد: متاسفانه در ایران خیلی اوقات شناخت گونه فقط در حد متخصصان است، یعنی این فقط متخصصان هستند که مثلا یک سسک را از یک سهره تمییز می دهند، اما در کشورهای دیگر دو مبحث در پرنده شناسی دارند یکی پرنده نگری و دیگری اومیتولوژی یا علم پرنده شناسی است.
با این وجود انسان به عنوان یکی از موجودات زنده ساکن کره زمین، همواره و از ابتدای حضور روی کره خاکی از طبیعت اطراف خود بهره برداری کرده است.
یکی از بهره برداریهای انسان از منابع زنده طبیعت، شکار است، منظور از شکار، کشته شدن یک موجود زنده به دست انسان به دلیل منافع انسانی است.
انسان مدرن همچنان برای تغذیه شکار می کند که مهمترین شکل آن، صید ماهی از دریاهاست اما در دوران جدید، هدف از شکار تنها به احساس سلطه انسانها بر حیوانات معطوف نیست بلکه شکل ورزش هم به خود گرفته است. سالانه مسابقات بزرگ شکار در سراسر جهان برگزار می شود و در این مسابقات به ترفه های برگزیده از لحاظ سن و جثه جایزه تعلق می گیرد.
نبرد میان انسان و حیوان در شکار، نبردی نابرابر است چرا که انسانها از ابزارهای استفاده می کنند که کمتر حیوانی در برابر آن می تواند مقاومت داشته باشد، پس شکارچی می تواند قوی ترین فرد در اجتماع جانوران را شکار کند.
اما شکار نیز در انقراض گونه های جانوری اثر دارد، به طور کلی، درباره انقراض گونه ها می توان پنج دلیل همچون مخاطره های جمعیتی گونه ها یا تغییرات در تعداد جفتگیری ها و زاد و ولد ها، مخاطره های طبیعی (مانند خشکسالی)، فاجعه های طبیعی (مانند آتشفشان، زلزله و...)، مخاطره های ژنتیکی (مانند کاهش تنوع ژنتیکی یک گونه) و اقدامات انسانی را ذکر کرد.
۱۴ گونه از پرند گان تالاب انزلی در معرض خطر انقراض قرار دارند
مدیرکل محیط زیست استان گیلان نیز گفت: در حال حاضر ۱۴ گونه از پرندگان تالاب انزلی از قبیل عقاب تالابی، عقاب دریایی پالاس، عقاب شاهی، عروس غاز، اردک سرسفید و اردک بلوطی در معرض خطر انقراض قرار دارند.
کامران زلفی نژاد همچنین تعداد گونه های حمایت شده را ۵۴گونه عنوان کرد که پلیکان سفید، اردک تاجدار، اردک چشم طلایی، مرگوس کاکلی، بوتیمار کوچک، حواصیل خاکستری و حواصیل ارغوانی از آن جمله است.
وی ادامه داد: به منظور حفاظت از پرندگان هفت هزار و ۲۴۰هکتار از کل مساحت ۱۹هزار و ۳۰۰هکتاری تالاب تحت مدیریت این سازمان قرار دارد.
مدیرکل محیط زیست گیلان تعداد کل گونه های جانوری تالاب را بیش از ۲۶۰ گونه و تعداد کل گونه های گیاهی را حدود ۲۳۰گونه گیاهی عنوان کرد.
به گفته وی علاوه بر گونه های پرنده آبزی و کنارآبزی که بیش از ۴۰ گونه را شامل می شود، ۴۰ گونه از انواع ماهیان در تالاب شناسایی شده اند.
زلفی نژاد یاد آور شد: تالاب بین المللی انزلی با ۱۹هزار و ۳۰۰هکتار مساحت یکی از زیستگاه های مهم پرندگان و محل زمستان گذرانی پرندگان مهاجر در جنوب دریای خزر است.
سلام خوب هستین.برای عضو شدن در گروهای که زیر نظر اداره محیط زیست هستند و به گونه های جانوری و زیست محیطی کمک میکنند و به طور داوطلبانه عضو می پذیرند چطور باید عضو شد به کجا باید مراجعه کرد؟ 
