در زمینه حیات وحش، افراد صاحب‌نظر و متخصص به مفهوم اخص کلمه نداریم/ استفاده از دانش‌ پاراکلینیک در دامپزشکی همانند پزشکی عام و گسترده نیست

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی:‌ رئیس انجمن کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی ایران معتقد است استفاده‌ای که از دانش‌ پاراکلینیک در دامپزشکی می‌شود، آن‌چنان که در پزشکی وجود دارد، عام و گسترده نیست. در پزشکی درصد بالایی از تشخیص‌ها بر اساس داده‌های پاراکلینیک و با رویکردی صورت می‌گیرد که منجر به تشخیص درست در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌شود، اما در مورد دامپزشکی به دلایل مختلف این اتفاق نیفتاده است.

از نظر «دکتر شهاب‌الدین صافی» ما در زمینه حیات وحش، افراد صاحب‌نظر و متخصص به مفهوم اخص کلمه نداریم. حتی در آموزش‌های دامپزشکی هم چیزی تحت عنوان درس یا رشته‌ تخصصی حیات‌وحش نداریم و این یکی از نقاط ضعفی هست که باید به آن پرداخته شود.

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، انجمن کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی ایران از چه زمانی و با چه هدفی شروع به کار کرد؟

انجمن کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی یکی از معدود انجمن‌های مصوب وزارت علوم است که از سال 1393 فعالیت خود را شروع کرد و هدف اصلی آن نیز ارتقای این دانش و کاربردی کردن آن در سطح جامعه دامپزشکان بوده است. یکی از اهداف اصلی انجمن، ترویج این رشته در بین عموم دامپزشکان و ارتقای سطح دانش متخصصان کلینیکال پاتولوژی است. اما نیل به این هدف با افت‌وخیزهایی زیادی همراه بوده و هنوز بسیاری از همکاران کلینیکال پاتولوژیست ما به انجمن به‌عنوان نهادی که نیازمند پشتیبانی و حمایت اعضای خود است تا بتواند به فعالیت خود ادامه دهد، رشد کند و ببالد، عنایتی نداشته‌اند. این موضوعی است که نیاز به آسیب‌شناسی دارد. انجمن متعلق به یک فرد، گروه یا دانشکده نیست بلکه نهادی است که در اختیار تک تک اعضا است و با حمایت آنها به شکل فعال و شکل‌دهی شاخه‌های دانشجویی و استانی است که ریشه می‌دواند و جایگاه خود را در حرفه دامپزشکی تثبیت می‌کند. اگر غیر از این باشد، مانند اندامی که خون در آن جریان ندارد، پژمرده می‌شود و در نهایت می‌میرد.

از دیگر اهداف انجمن، چاپ نشریات تخصصی، برگزاری سمینارها، کارگاه‌ها و گردهمایی‌های علمی است که جا دارد از همین‌جا از همکاران خود در دانشکده‌های مختلف تقاضا کنم که در در راه رسیدن به این اهداف، انجمن را یاری کنند.

حکیم مهر:‌ تعداد اعضای انجمن چند نفر است؟

تعداد اعضا در حال حاضر حدود 70 نفر است. هدف ما، این است که در کنگره‌های مختلف اعضای بیشتری را از رزیدنت‌ها، دانشجویان و متخصصین این رشته جذب کنیم.

حکیم مهر: از نظر شما مهمترین نقاط ضعف انجمن چیست؟

یکی از نقطه ضعف‌های انجمن ما این است که هنوز نشریه مستقل خود را ندارد. این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه همکاران، حداقل یک مقاله برای انجمن ارسال کنند تا اولین پیش‌شماره مجله انجمن چاپ شود. پس از انتشار موفق چند پیش‌شماره و کسب رتبه علمی-پژوهشی از کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، امتیازات شامل مقالات منتشر شده در پیش‌شماره‌ها نیز می‌گردد و ارسال‌کنندگان مقالات ار این امتیازات برخوردار خواهند شد. چنانچه این اتفاق نیافتد، انجمن در ارزیابی‌های کمیسیون انجمن‌های علمی، امتیازات بالایی را کسب نخواهد کرد و اگر این روند ادامه یابد، چه بسا منجر به انحلال انجمن مربوطه شود.

حکیم مهر: نقش کلینیکال پاتولوژی را در آینده دامپزشکی چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

در آینده دامپزشکی، نقش کلینیکال پاتولوژی می‌تواند به چندین صورت مهم باشد:

بخش اول تشخیص دقیق‌تر بیماری‌هاست. با پیشرفت تکنیک‌ها، دستگاه‌ها، استفاده از بیومارکرهای نوین و نیز استفاده از فناوری‌های نوین مانند بیوانفورماتیک، تشخیص مولکولی و هوش مصنوعی، کلینیکال پاتولوژی می‌تواند بهبود قابل توجهی در تشخیص و درمان بیماری‌ها ایجاد کند.

مورد بعد، مدیریت بهتر بیماری‌هاست. با دستیابی به اطلاعات دقیق درباره نوع و شدت بیماری‌ها، دامپزشکان می‌توانند به مدیریت و درمان مناسب بیماری ها بپردازند. این مهم، به بهبود نتایج درمان و کیفیت زندگی حیوانات کمک می‌کند.

پیشگیری از بیماری‌ها مسئله بعدی است. کلینیکال پاتولوژی می‌تواند به شناسایی پیش‌زمینه‌های بیماری‌ها و عوامل خطر بیماری کمک کند. اطلاعات به‌دست‌آمده می‌تواند بپیشگیری از شیوع بیماری‌ها در جمعیت حیوانات را ممکن سازد.

مورد چهارم تحقیق و توسعه است. نقش کلینیکال پاتولوژی در تحقیقات علمی و توسعه درمان‌های جدید قابل توجه است. با ایجاد مدل‌های آزمایشگاهی و تجزیه‌وتحلیل داده‌های مرتبط با بیماری‌ها، این رشته می‌تواند در پیدایش و توسعه درمان‌های مؤثرتر نقش داشته باشد.

در نهایت آموزش استاندارد و مبتنی بر صلاحیت (Competency-based) دامپزشکان است. کلینیکال پاتولوژی نه تنها در تشخیص و درمان، بلکه در آموزش و تربیت دامپزشکان نوین نیز نقش دارد. دانشجویان دامپزشکی باید با اصول و مبانی این رشته آشنا شوند تا بتوانند به‌خوبی در آینده به تشخیص و درمان بیماری‌ها بپردازند.

خلاصه آنکه نقش کلینیکال پاتولوژی در آینده دامپزشکی به عنوان یک رشته کلیدی در ارتقای سلامت و درمان بیماری‌های حیوانات، شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها و تحقیق و توسعه بسیار حیاتی خواهد بود.

حکیم مهر: آقای دکتر، نظر شما در مورد مرگ «پیروز» چیست و چرا انجمن معمولا در چنین مواردی اظهار نظر نمی‌کند؟

در مورد مرگ «پیروز» در مطبوعات اظهار نظرهای مختلفی شده است که نیازی به تکرار آن نمی‌بینم. چندین عامل از جمله انسداد پیلور، عواقب ناشی از آن، مشکلات کلیوی و... در مرگ پیروز نقش داشتند. همکار ارجمند پاتولوژیست، جناب آقای دکتر ساسانی، گزارش مبسوطی در این خصوص ارائه کرده‌اند. مرگ پیروز درسی برای ما دامپزشکان و همکاران محیط زیست داشت و آن اینکه ما در زمینه حیات وحش، فاقد افراد صاحب‌نظر و متخصص به مفهوم اخص کلمه، همکاری بین‌بخشی و فاقد سازمان‌دهی برای مقابله با چنین وقایعی هستیم. بنابراین باید انتظار داشت که رویدادهایی مشابه باز هم اتفاق افتد و مسئولین پس از وقوع حادثه دنبال مقصر باشند. این موضوع در خصوص دیگر رویدادها که دست بر اتفاق، تلفات زیادی را نیز در جمعیت دامی باعث می‌شوند، مصداق دارد.

عدم استفاده از نظام‌های مراقبت بهداشتی کارآمد و سریع، نظیر نظام مراقبت سندرومی که بر خلاف نظام‌های مراقبت مرسوم، گزارش زودهنگام همه‌گیری‌ها را امکان‌پذیر می‌کند و تجربه موفقی از آن در وزارت بهداشت وجود دارد، باعث وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیری به سرمایه دام و طیور کشور شده است. این یکی از نقاط ضعفی هست که باید به آن پرداخته شود.

در مورد حفظ حیات وحش و حیوانات در معرض خطر انقراض، شاید ساده‌ترین کار، اعزام چند دانشجوی علاقه‌مند به رشته حیات وحش به دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور باشد. این افراد در بازگشت خواهند توانست تجارب خود را به همکاران سایر رشته‌ها (متخصصین رشته‌های بیهوشی، کلینیکال پاتولوژی، رادیولوژی، پاتولوژی، جراحی و...) منتقل و تیمی را تشکیل دهند که در مقابله با حوادثی مشابه با آن چه بر پیروز گذشت، به شکلی موثر و سریع عمل کنند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید.