اول ایمنی بعد کار - دکتر مرتضی توکل‌نیا

اول ایمنی بعد کار

دکتر مرتضی توکل‌نیا

کارشناس اداره تشخیص و درمان اداره کل دامپزشکی استان گیلان

غروب آخرین روز سال 1403 برای جمع‌بندی کارها به کلینیک رفته بودم. بعد از سپری شدن حدود یک سال از دریافت پروانه نیمه‌وقت درمانی، متوجه شده بودم که برای کارهای درمانی روی پت یا حیوانات خانگی آفریده نشده‌ام، بنابراین بیشتر به تنظیم گزارشات و ثبت اطلاعات در سامانه‌ها و ندرتاً هم به درمان و پیشگیری در گله‌های گوسفند و بز می‌پرداختم.

آخرین ساعات منتهی به سال نو بین بچه‌های جوان و همدل تیم کلینیک شور و حال خاصی جریان داشت. برای همه سالی خوب و توام با موفقیت آرزو کردم و از کلینیک خارج شدم. اما ساعتی بعد خبر ناراحت‌کننده‌ای شنیدم؛ گویا بعد از رفتن من خانمی با یک گربه DSH به کلینیک مراجعه کرده و درخواست معاینه و شست‌وشوی درمانی گربه خود را نموده بود (کلمه DSH به معنی گربه‌های محلی موکوتاه را از یک سال پیش فرا گرفته‌ام). اما هنگام معاینه گربه، حیوان نه چندان آرام ناگهان به روی سر و صورت خانم دکتر جوان کلینیک ما پریده و با پنجه و ناخن‌های تازه کوتاه کرده‌اش زیر پلک چشم چپ او را شکافته بود. ناحیه جراحت‌دیده خونریزی شدیدی هم داشت.

پس از تلاش و پیگیری همکاران و مشاوره با یکی از متخصصان پوست، نهایتاً یکی از جراحان متخصص قرنیه چشم، کار ترمیم پوست را برعهده گرفت و ناحیه شکاف خورده را با یازده بخیه ساده لب به لب دوخت. حادثه بسیار ناراحت کننده‌ای بود و چشمان نگران خانواده و همزمانی آن با دید و بازدیدهای فامیل در عید و نوروز ناراحتی خانم دکتر جوان ما را دوچندان کرده بود. دلداریش می‌دهیم. اما برای خود من نیز بعد از سی سال کار و آشنایی با مخاطرات دامپزشکی اعم از بیماری‌های مشترک انسان و دام، ضربات فیزیکی دام‌های بزرگ و خطرات جاده‌های ییلاقی و... این حادثه کاملاً تازگی داشت.

گرچه بیشتر دامپزشکان و پیرادامپزشکان حین کار برروی گربه‌ها از خراش‌ها و گزش‌های آنها در امان نبوده و به ناچار بارها هم مبادرت به واکسیناسیون خود بر علیه بیماری‌های هاری و کزار کرده‌اند اما جراحت در ناحیه چشم بسیار نادر و خطرناک است. حادثه یک‌بار اتفاق می‌افتد. در عین حال هم نباید از احتمال بیماری‌های ویروسی و باکتریایی ناشی از خراش گربه‌ها بر روی پوست و به خصوص «بیماری خراش گربه» به سادگی گذشت. این بیماری که عامل آن باکتری داخل سلولی بارتونلا هنسلا است، در انسان علایم شبه آنفلوانزا ایجاد می‌کند و در افراد با نقص ایمنی و بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد. لذا شاغلان دامپزشکی و دارندگان این گونه حیوانات بایستی از آن آگاهی داشته باشند.

همه اینها به خاطر سرعت حیرت‌انگیز واکنش گربه‌ها در مقابله با خطرات احتمالی است. جایی خواندم که زمان واکنش گربه ها 70-20 میلی ثانیه و سریع‌تر از واکنش یک مار معمولی (77-44 میلی‌ثانیه) است. این در حالی است که سرعت واکنش انسان 0.1 تا 0.2 ثانیه است. به این معنی که واکنش گربه 10 برابر سریع‌تر از انسان بوده و این موضوع می‌بایست در هنگام معاینه و خصوصاً مراحل شست‌وشو و خشک کردن این حیوانات مد نظر دامپزشکان و پیرادامپزشکان قرار گیرد.

ایجاد محیطی آرام به دور از استرس برای حیوان، استفاده از وسایل حفاظت شخصی نظیر دستکش و عینک و...، داشتن تجهیزات کامل و اجتناب از برخی اقدامات استرس‌آور می‌تواند تضمین‌کننده یک معاینه ایمن و عملیات بهداشتی مطمئن و به دور از خطرات احتمالی باشد، چون حادثه خبر نمی‌کند.

(با سپاس از زحمات جناب آقای دکتر میر سیامک ریاضی فلوشیپ قرنیه و خارج چشمی)