«دکتر علیرضا رفیعی‌پور» افزود: ایران با اتخاذ سیاست‌های بهداشتی و واکسیناسیون گسترده، موفق شد کنترل مطلوبی بر بیماریهای دامی داشته باشد...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: گزارش عملکرد سازمان دامپزشکی کشور در سال ۱۴۰۳ نشان‌دهنده تمرکز بر بهبود نظام‌های ارزیابی، افزایش پوشش واکسیناسیون و کاهش بیماریهای دامی در مقیاس ملی است؛ با این حال، نکته متمایز امسال، ورود دامپزشکی به عرصه فناوری‌های پیشرفته بود. برای نخستین‌بار، موضوع استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در تولید واکسن و ردیابی ایمنی دام‌ها به‌عنوان یک راهبرد ملی مطرح شد؛ اقدامی که در صورت تحقق، می‌تواند ساختار واکسن‌سازی و تشخیص بیماری‌ها را در کشور متحول کند.
به گزارش حکیم مهر، «دکتر علیرضا رفیعی‌پور» رئیس سازمان دامپزشکی کشور، در نشست خبری اخیر خود با اشاره به اهمیت نقش دستگاه‌های حاکمیتی در حفظ امنیت غذایی و سلامت دام، از عملکرد این سازمان در سال ۱۴۰۳ دفاع کرد و آن را «توفیقی بزرگ» در مسیر ارتقاء سلامت اداری و پاسخگویی به ذی‌نفعان توصیف کرد.
وی با تاکید بر اینکه مسئولیت دستگاه‌های حاکمیتی بسیار سنگین است و قصور در آن‌ها می‌تواند فاجعه‌بار باشد، گفت: «فعالیت‌های سازمان دامپزشکی، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، به‌صورت تمام‌وقت در حال انجام است، زیرا هر دو بخش بازوی اصلی در کمک به اقتصاد دامی کشور هستند.»
رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده از ماه‌ها پیش، اظهار داشت: «پیش از آنکه مورد ارزیابی بیرونی قرار بگیریم، خودمراقبتی و خودارزیابی را در سازمان نهادینه کردیم. این اقدام به ما کمک می‌کند که ماموریت‌های حیاتی سازمان در نقطه هدف بنشیند.»
دکتر رفیعی‌پور با اشاره به ارزیابی‌های انجام‌شده از سوی سازمان اداری و استخدامی در قالب جشنواره شهید رجایی گفت: «براساس این ارزیابی‌ها، سازمان دامپزشکی در سال ۱۴۰۳ موفق به کسب رتبه نخست در بین زیرمجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی شد.»
وی افزود: «در حوزه ارتقای سلامت اداری نیز سازمان دامپزشکی رتبه اول را در وزارت جهاد کشاورزی به دست آورد. همچنین در زمینه رسیدگی به شکایات مردمی، از مجموع ۱۷۶ شکایت ثبت‌شده در سامانه‌های رسمی نظیر سامانه صامت، سامانه ۱۳۶ سازمان بازرسی و حتی گزارش‌های محرمانه، ۱۶۵ مورد به نتیجه رسیده و مختومه شده‌اند.»
به گفته دکتر رفیعی‌پور، سال ۱۴۰۳ یکی از سالهای سخت سازمان دامپزشکی بوده است، چراکه این نهاد، پیش از هر ارزیابی خارجی، برای عملکرد خود فیلترها و استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای تعیین کرده است.
خدمات بهداشتی به بیش از ۸۰ میلیون راس دام
رئیس سازمان دامپزشکی ضمن ارائه آماری از دام‌های تحت پوشش خدمات سازمان، اعلام کرد: «در سال جاری به بیش از ۵۷ میلیون رأس گوسفند، ۵ میلیون رأس گاو، ۲۰ میلیون رأس بز، ۱۰۶ هزار رأس اسب، یک میلیون و ۸۵ هزار قلاده سگ، ۲۰۰ هزار نفر شتر و ۵۵۰ هزار رأس گاومیش خدمات بهداشتی ارائه شده است.»
وی با اشاره به نقش دامپزشکی در تامین امنیت غذایی کشور گفت: «تنها ۴ درصد از هزینه تولید مرتبط با خدمات دامپزشکی است، اما همین بخش کوچک نقشی حیاتی در حفظ سلامت دام و ارتقاء بهره‌وری دارد.»
کاهش چشمگیر بیماریهای دامی
دکتر رفیعی‌پور با اشاره به وضعیت بیماریهای دامی در کشور، افزود: «در سال گذشته با کاهش بی‌سابقه در بروز برخی بیماریهای مهم مواجه بودیم. بیماری‌هایی مانند آبله دامی ۴۶ درصد، شاربن ۶ درصد، لمپی اسکین ۶۳ درصد، هاری ۴۰ درصد و تب مالت ۲۲ درصد کاهش داشته‌اند.»
او ادامه داد: «اگرچه در مورد سل دامی به دلیل افزایش تست‌ها، رشد ۹ درصدی کانون‌های گزارش‌شده را داشتیم، اما در مجموع عملکرد واکسیناسیون و پیشگیری بسیار قابل‌قبول بوده است.»
وی همچنین اعلام کرد: «در واکسیناسیون‌ها نیز اقدامات گسترده‌ای انجام شده است؛ از جمله واکسیناسیون ۶۰ میلیون رأس دام سبک علیه آبله، ۱۲ میلیون رأس علیه تب مالت، ۷۸ میلیون رأس علیه تب برفکی، ۲۲ میلیون رأس علیه شاربن، و بیش از ۷۲۲ هزار قلاده سگ علیه هاری.»
آمادگی در برابر سویه‌های جدید بیماری‌ها
دکتر رفیعی‌پور با اشاره به ورود سویه جدیدی از بیماری تب برفکی به کشور گفت: «اگرچه با افزایش ۱۰ درصدی کانون‌ها مواجه بودیم، اما با اقدامات سریع توانستیم از بروز موج گسترده و خطرناک این بیماری جلوگیری کنیم.»
وی در پایان با اشاره به تجربه اپیدمی‌هایی نظیر تب برفکی در اروپا و آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در آمریکا و ترکیه، تاکید کرد: «ایران با اتخاذ سیاست‌های بهداشتی و واکسیناسیون گسترده، موفق شد کنترل مطلوبی بر بیماریهای دامی داشته باشد.»
تحولات گسترده در حوزه دارو، واکسن و نظارت بهداشتی/ کاهش بی‌سابقه بیماری لکه سفید در میگو
دکتر علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، در ادامه نشست خبری خود با اشاره به دستاوردهای حوزه دارو، واکسن، نظارت بهداشتی و سلامت آبزیان، از تحولات قابل توجه این سازمان در سال ۱۴۰۳ خبر داد.
وی مهم‌ترین اقدام در حوزه دارو و درمان را راه‌اندازی سامانه نسخه‌نویسی الکترونیک عنوان کرد و گفت: «این سامانه با حضور وزیر جهاد کشاورزی رونمایی شد که نشان از اهمیت این پروژه و دستاورد بی‌نظیر آن در نظام سلامت دام کشور دارد.»
رشد تولید داخلی دارو و واکسن‌های دامی
رئیس سازمان دامپزشکی از افزایش تولید داروهای دامی در کشور خبر داد و اظهار داشت: «در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۳ میلیون لیتر داروی مایع و حدود ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار کیلوگرم داروی پودری تولید شده است. همچنین حدود ۴۶۰ هزار لیتر و ۵۱۵ میلیون کیلوگرم مکمل دامی برای جمعیت دام کشور تولید شده است.»
وی ادامه داد: «در حوزه واکسن نیز شاهد تولید حدود ۴ میلیارد دُز واکسن طیور و بیش از ۴۰۵ میلیون دُز واکسن دامی بوده‌ایم. اکنون در تولید داروهای دامی به مرز ۹۷ درصد خودکفایی رسیده‌ایم، اما در واکسن‌های طیور همچنان در بازه ۳۵ تا ۴۰ درصد تولید داخلی قرار داریم.»
کاهش وابستگی به واردات دارو
دکتر رفیعی‌پور با اشاره به کاهش تعداد شرکت‌های واردکننده دارو گفت: «تعداد شرکت‌های دارویی واردکننده از ۳۷۰ شرکت به ۲۴۵ شرکت فعال کاهش یافته که نشان‌دهنده تقویت ظرفیت تولید داخل و کاهش وابستگی به واردات است.»
بیش از ۲.۴ میلیون بازدید بهداشتی در کشور
رئیس سازمان دامپزشکی به عملکرد نظارتی این سازمان در سال ۱۴۰۳ اشاره کرد و بیان داشت: «در سراسر کشور بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار مورد بازدید بهداشتی انجام شده که طی آن ۶ میلیون و ۴۸۱ هزار کیلوگرم فرآورده دامی ضبط و حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلوگرم معدوم شده است.»
کشتار بیش از یک میلیارد قطعه طیور و ۱۰ میلیون رأس دام
وی افزود: «در سال گذشته، ۱۰ میلیون رأس دام کشتار شده که حاصل آن ۴۰۰ هزار تُن گوشت قرمز بوده است. همچنین در حوزه طیور، بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون قطعه پرنده کشتار شده و منجر به تولید ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلوگرم فرآورده خام دامی شده است.»
در بخش جوجه‌ریزی نیز دکتر رفیعی‌پور خبر از ثبت بیش از یک میلیارد و ۷۵۶ میلیون قطعه جوجه‌ریزی داد و اعلام کرد این آمار نسبت به سال قبل حدود ۱۰ درصد رشد داشته است. وی افزود: «با اقدامات بهداشتی دفتر طیور، شاهد کاهش تلفات و بهبود عملکرد در صنعت مرغداری کشور بوده‌ایم.»
موفقیت تاریخی در کنترل بیماری لکه سفید در میگو
در ادامه، دکتر رفیعی‌پور به دستاورد چشمگیر سازمان دامپزشکی در بخش آبزی‌پروری اشاره کرد و گفت: «در سال ۱۴۰۳، بیش از ۳ میلیارد و ۲۶۰ میلیون قطعه لارو میگو تولید و ۳ میلیارد و ۲۵۷ میلیون قطعه در استخرهای پرورش ذخیره‌سازی شد.»
وی تاکید کرد: «برای نخستین‌بار در دو دهه اخیر، بیماری لکه سفید (وایت‌اسپات) که یکی از چالش‌های اصلی صنعت پرورش میگو بوده، در سال گذشته هیچ موردی گزارش نشده است. این موفقیت نتیجه اقدامات گسترده بهداشتی و پایش مستمر در مراکز پرورش میگو بوده است.»
ایران به‌دنبال گسترش همکاری‌های دامپزشکی با جهان/ پیشنهاد ایجاد مرکز منطقه‌ای فناوری هسته‌ای دامپزشکی در تهران
دکتر علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، در ادامه ارائه گزارش عملکرد این سازمان در سال ۱۴۰۳، به سفر اخیر خود به کشور برزیل همراه با وزیر جهاد کشاورزی اشاره کرد و آن را گامی مهم در تقویت همکاری‌های بهداشتی و تجاری بین‌المللی دانست.
وی هدف این سفر را امضای پروتکل‌های بهداشتی بین ایران و برزیل عنوان کرد و گفت: «دامپزشکی یک دستگاه بهداشتی-اقتصادی است و ما در کنار معاونت بازرگانی وزارتخانه، در دیدارهای بین‌المللی وارد مذاکره در تراز تجاری می‌شویم. تنها واردکننده گوشت و نهاده نخواهیم بود؛ بلکه ایران ظرفیت صادرات اقلام مختلف، از جمله خاویار را دارد.»
صادرات خاویار ایران در راه است
رئیس سازمان دامپزشکی با تأکید بر خاستگاه اصیل خاویار ایران گفت: «کشورهای حاشیه دریای خزر از جمله ایران، از مهم‌ترین تولیدکنندگان خاویار جهان هستند. با توافقات انجام‌شده، صادرات خاویار در سال ۱۴۰۳ محقق خواهد شد.»
وی همچنین به آغاز مکاتبات رسمی با کشورهای منطقه از جمله عراق، امارات، بحرین، عربستان، عمان و ترکیه اشاره کرد و افزود: «برای اولین بار، خواستار امضای تفاهم‌نامه‌های رسمی در حوزه واردات و صادرات فرآورده‌های خام دامی، دارو و واکسن شده‌ایم که این موضوع با رویکردی تلفیقی از بهداشت و بازرگانی دنبال میشود.»
معرفی ظرفیت‌های ایران به جامعه جهانی دامپزشکی
دکتر رفیعی‌پور اعلام کرد: «در آینده نزدیک، سازمان دامپزشکی کشور پیام خود را به رئیس سازمان جهانی بهداشت دام (WOAH) و ۱۸۴ کشور عضو این نهاد ارسال خواهد کرد تا اعلام کند که ایران دارای یک سازمان دامپزشکی تحولگرا، علمی و با سابقه‌ای بیش از ۱۰۴ سال است.»
فناوری هسته‌ای، ابزاری نوین برای سلامت دام
وی با اشاره به ظرفیت صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای در حوزه دامپزشکی اظهار داشت: «پیشنهاد ایران ایجاد یک برنامه سه‌جانبه مشترک بین سازمان دامپزشکی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و WOAH برای بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای در واکسن‌سازی و تشخیص ایمنی واکسن‌هاست.»
به گفته وی، استفاده از نشانگرهای پرتوزا برای بررسی تاثیر واکسن‌ها بر دام هدف، بخشی از این فناوری است. همچنین، ایجاد مرکز منطقه‌ای فناوری هسته‌ای دامپزشکی در ایران با تمرکز بر واکسن و تشخیص سریع بیماری‌ها از دیگر پیشنهادهای کلیدی جمهوری اسلامی ایران است.
نقش بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی در آینده دامپزشکی
رئیس سازمان دامپزشکی کشور از بیوانفورماتیک به‌عنوان انقلابی علمی در مسیر تولید واکسن‌های نوین و شناسایی ایمنی واکسن‌ها یاد کرد و گفت: «این فناوری که از سال ۲۰۲۱ مطرح شده، در کنار هوش مصنوعی می‌تواند به ما در کاهش واردات اقلام پایه نظیر سلول‌های خاص، اسپرم و مولکول‌های دارویی کمک کند.»
حضور سریع سازمان دامپزشکی در حادثه بندرعباس/ برنامه هفتم توسعه، فرصتی برای جهش در تولید واکسن
دکتر علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، با اشاره به حادثه ناگوار اخیر در بندرعباس گفت: «این حادثه بار دیگر نشان داد که دامپزشکی در سراسر سرزمین ایران و حتی در سخت‌ترین شرایط، حاضر و آماده خدمت‌رسانی است. سه نفر از همکاران ما در این حادثه آسیب جسمی دیدند اما با وجود خطر، بلافاصله پس از اجازه نیروهای امنیتی، دامپزشکان سازمان در محل حاضر شده و بررسی کانتینرهای حاوی گوشت را آغاز کردند.»
به گفته وی، نگرانی اصلی درباره احتمال آسیب به محصولات دامی و کاهش ذخایر پروتئینی کشور بود، اما خوشبختانه با عدم قطع برق و سلامت محموله‌ها، خسارت حداقلی ثبت شد. از میان ۲۰۰ کانتینر گوشت موجود، تنها ۲۳ کانتینر در محوطه انفجار بوده و مابقی سالم هستند. ترکیب این محموله‌ها شامل گوشت گوسفندی، بوفالو، گوساله، ماهی و پنجه مرغ بوده که بخشی از آن‌ها نیز برای صادرات آماده شده بود.
توسعه پژوهش‌های دامپزشکی و نقش دکترهای متخصص
رئیس سازمان دامپزشکی همچنین از ایجاد مرکز تحقیقات بیماریهای مشترک دام و انسان در این سازمان خبر داد و گفت: «این مرکز با مصوبه وزارت بهداشت فعالیت خود را آغاز کرده و هم‌اکنون ۲۵۰ متخصص با مدرک دکتری (PhD) در آن مشغول اجرای پروژه‌های تحقیقاتی تخصصی هستند.»
برنامه هفتم توسعه و هدف‌گذاری ۷۰ درصدی تولید واکسن
دکتر رفیعی‌پور با اشاره به نقش برنامه هفتم توسعه در افزایش توانمندی داخلی اظهار داشت: «در این برنامه، تکلیف شده که تولید داخلی واکسن دامپزشکی به ۷۰ درصد برسد. هم‌اکنون این رقم حدود ۳۵ درصد است و امیدواریم با ورود تکنولوژی‌های نوین از جمله واکسن‌های ژنی و فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز، به هدف تعیین‌شده برسیم.»
وی به عملکرد موفق در کنترل بیماری تب برفکی نیز اشاره کرد و افزود: «در سال گذشته با وجود ورود سویه جدید، با استفاده از تنوع، وفور و ایمن‌سازی گسترده واکسن‌ها، اپیدمی کنترل شد. برنامه سازمان برای سال جاری اجرای چهار فاز ایمن‌سازی در چهار فصل است.»
نظارت بر آلاینده‌ها و اجرای تکالیف قانونی جدید
رئیس سازمان دامپزشکی به تصویب بند "خ" ماده ۷۱ در هیئت دولت اشاره کرد و گفت: «بر اساس این مصوبه که در چارچوب اساسنامه سازمان غذا و دارو به تصویب رسیده، سازمان دامپزشکی موظف به پایش و گزارش منظم آلاینده‌ها از جمله فلزات سنگین، نیترات و سایر عوامل خطرزا در محصولات دامی است. این گزارش هر شش ماه به شورای عالی امنیت ملی ارائه میشود.»
او افزود: «ماده ۳۴ نیز که به زودی تصویب خواهد شد، مربوط به مسئولین فنی بهداشتی است و نقش مهمی در توانمندسازی نظارت‌ها و افزایش کیفیت خدمات دامپزشکی دارد.»
واگذاری تصدی‌گری‌ها و تقویت نقش حاکمیتی
در پایان، دکتر رفیعی‌پور با اشاره به رویکرد دولت در تفکیک دقیق مسئولیت‌های بخش خصوصی و حاکمیتی گفت: «با انتخاب رئیس جدید سازمان نظام دامپزشکی، هر بخش موظف است بر اساس جایگاه خود عمل کند. سازمان دامپزشکی نیز به عنوان نهاد حاکمیتی، مسئولیت نظارت و سیاست‌گذاری را با قاطعیت دنبال خواهد کرد.»
آیا ایشان ورود سویه جدید تب برفکی را تایید کردند؟ از گزارش اینطور برداشت می شود. چه سویه ای وارد شده؟ 
