حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در شرایطی که هزینه‌های اقتصادی، هزینه خدمات دامپزشکی را چند برابر کرده اما توان مالی دامداران سنتی در استان‌هایی چون اردبیل رو به کاهش است، «دامپزشکان کلینیسین» در یکی از سخت‌ترین دوران کاری خود به سر می‌برند؛ روزگاری که نه حمایت بانکی در کار است، نه تسهیلات دولتی و نه حتی تناسبی میان تعرفه‌های مصوب و هزینه‌های واقعی.
«دکتر علیرضا طراحی» رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی استان اردبیل، از نزدیک شاهد این وضعیت است؛ وضعیتی که به گفته او، بسیاری از همکارانش را به مرز تعطیلی یا مهاجرت شغلی کشانده است.
او در گفت‌وگویی صریح با حکیم مهر، از واقعیت‌های تلخ حرفه دامپزشکی در این استان می‌گوید؛ از کلینیک‌هایی که یکی پس از دیگری به‌دلیل هزینه‌های سرسام‌آور و نبود حمایت مالی بسته می‌شوند، تا واکسیناتورهایی که درآمدشان از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی هم کمتر است. دکتر طراحی معتقد است که اگر دولت رویکرد حمایتی خود را احیا نکند، اقتصاد دامپروری در مناطق روستایی و عشایری اردبیل ـ که ۹۵ درصد از تولید این استان را در بر می‌گیرد ـ به‌شدت آسیب خواهد دید.
او ضمن اشاره به تعامل مثبت اداره کل دامپزشکی استان، از کمبود نقدینگی، نبود تسهیلات بانکی، مشکلات در نظام کارشناسی دادگستری و نگاه درآمدمحور به آموزش‌های بازآموزی انتقاد می‌کند و در پایان، نقدی هم به رسانه‌ها دارد: «حکیم مهر در گذشته مردمی‌تر و انتقادی‌تر بود؛ امروز اما کمی محافظه‌کارتر شده است. جامعه دامپزشکی انتظار دارد رسانه‌ها دوباره صدای واقعی مشکلات باشند.»
حکیم مهر: لطفاً در ابتدا تصویری کلی از وضعیت کلینیسین‌های دامپزشکی در استان اردبیل ارائه دهید.
متأسفانه وضعیت کلینیسین‌ها به‌ویژه در حوزه دام بزرگ بسیار بغرنج است. هزینه‌ها به‌شدت بالا رفته اما دامداران توان پرداخت ندارند. تعداد کلینیسین‌ها زیاد است اما میزان ویزیت‌ها و درآمدها به هیچ‌وجه با هزینه‌ها هم‌خوانی ندارد. اجاره‌ها سرسام‌آور شده و از سال ۱۴۰۱ به بعد اوضاع واقعاً بحرانی‌تر شده است. پیش‌تر بانک‌ها تسهیلاتی برای خرید خودرو یا تجهیز مطب می‌دادند، اما حالا همان حمایت‌های حداقلی هم قطع شده است.
حکیم مهر: در حال حاضر چه تعداد کلینیک، مطب یا مرکز درمانی در استان فعال هستند؟ آیا این تعداد با نیاز استان تناسب دارد؟
خیر، به‌هیچ‌وجه. زمانی که من سال ۱۳۹۰ کارم را شروع کردم، تعداد کلینیک‌ها در شهر بین سه تا چهار مورد بود. اما امروز این رقم به حدود ۱۴ تا ۱۵ کلینیک رسیده است. البته به نظر من دیگر نیازی به افزایش تعداد وجود ندارد، چون ظرفیت اشباع شده و عملاً هر کلینیسینی که تازه وارد شود، در نهایت بعد از مدتی مجبور به جمع کردن کار می‌شود.
حکیم مهر: روند تأسیس یا تعطیلی کلینیک‌ها در سال‌های اخیر چگونه بوده و چه عواملی در این روند نقش داشته‌اند؟
تعطیلی کلینیک‌ها به‌خاطر کمبود دامپزشک نیست، بلکه دلیل اصلی، هزینه‌های سنگین است. اگر کسی در مناطق دورافتاده مطب بزند، درآمدش کفاف اجاره و هزینه‌ها را نمی‌دهد. از طرف دیگر، در مناطقی که کار دامپزشکی رونق دارد، اجاره‌ها آن‌قدر بالاست که فرد بعد از چند ماه ناچار به تعطیلی می‌شود. در واقع بازار به نوعی به حالت خودتنظیمی رسیده است؛ کسانی که سرمایه، پشتوانه و سابقه دارند می‌مانند، اما تازه‌کارها بدون سرمایه دوام نمی‌آورند. حتی سرمایه دو میلیارد تومانی هم ممکن است در یکی دو سال تمام شود.
حکیم مهر: تعرفه‌های خدمات دامپزشکی تا چه اندازه با هزینه‌های واقعی (مثل دارو، تجهیزات و اجاره) هم‌خوانی دارد؟
اصلاً هم‌خوانی ندارد. در استان ما بیش از ۹۰ درصد دامداری‌ها سنتی و روستایی هستند و دامداران توان پرداخت بیشتر از این تعرفه‌ها را ندارند. مثلاً اگر بخواهم برای درمان به روستا بروم، فقط هزینه رفت‌و‌برگشت ماشین حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است. خودم هم یک میلیون تومان دریافت می‌کنم و دارو و سرم هم حدود دو میلیون تومان هزینه دارد. یعنی در مجموع نزدیک سه میلیون تومان می‌شود که با زحمت و ناله از دامدار دریافت می‌شود. واقعیت این است که اقتصاد کشور به هم ریخته و این وضعیت صرفاً تقصیر سازمان دامپزشکی نیست.
حکیم مهر: به تسهیلات اشاره کردید. آیا در حال حاضر هیچ نوع تسهیلات بانکی یا بیمه‌ای به کلینیسین‌ها تعلق نمی‌گیرد؟
متأسفانه خیر. تا سال ۱۴۰۰ برخی بانک‌ها مثل ملت و مهر اقتصاد (که بعداً در سپه ادغام شد) وام‌هایی با سود ۱۸ تا ۲۳ درصد به دامپزشکان می‌دادند. هرچند زیاد بود، اما بالاخره امیدی بود. الان اما به هر بانکی مراجعه کنیم می‌گویند باید حساب‌مان گردش بالا داشته باشد، مثل سایر اصناف. تازه نصف مبلغ وام وعده داده شده را پرداخت می‌کنند. از آن طرف، اداره مالیات هم به‌محض گردش حساب، مالیات می‌خواهد و توضیحات ما را درباره اینکه آن پول صرفاً برای گرفتن تسهیلات بوده، قبول نمی‌کند.
حکیم مهر: ارتباط انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی اردبیل با اداره کل دامپزشکی استان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه ارتباط ما با اداره کل دامپزشکی استان خوب است و مشکل خاصی وجود ندارد. همکاری و تعامل دوطرفه‌ای برقرار است و بخشنامه‌ها به‌موقع ابلاغ می‌شوند. به‌ویژه در مدیریت فعلی، تعامل نسبت به دوره‌های گذشته بسیار بهتر شده است.
حکیم مهر: تا چه اندازه از نظرات کلینیسین‌ها در تصمیم‌گیری‌های استانی مانند صدور مجوزها، نظارت‌ها و طرح‌های واکسیناسیون استفاده می‌شود؟
در بحث صدور مجوز، سیاست کلی دولت تسهیل صدور مجوزهاست و این شامل دامپزشکی هم می‌شود. در واقع اداره کل نمی‌تواند مانع صدور مجوز شود، چون دستور کلی کشور این است که «هر کس مجوز خواست، باید بدهید». بنابراین وقتی متقاضی حتی از دیوان عدالت اداری حکم می‌گیرد، اداره دامپزشکی عملاً کاری از دستش برنمی‌آید.
حکیم مهر: اگر بخواهید یکی از مهم‌ترین مشکلات صنفی اعضای انجمن را نام ببرید، آن چه خواهد بود؟
بدون تردید بزرگ‌ترین مشکل ما کمبود نقدینگی است، مخصوصاً در حوزه مایه‌کوبی. قیمت واکسن‌ها سر به فلک کشیده؛ مثلاً پر کردن یک یخچال واکسن حدود یک میلیارد تومان هزینه دارد یا خرید یک دستگاه سونوگرافی نزدیک به ۸۰۰ میلیون تومان تمام می‌شود. حالا تصور کنید دامپزشکی که مستأجر است، چگونه باید چند میلیارد سرمایه در گردش داشته باشد؟ شرکت‌ها هم یا نقدی می‌فروشند یا شبه‌نقدی؛ یعنی چک بیست‌روزه که در عمل همان نقدی است. از طرف دیگر، تسهیلات بانکی هم که به‌کل قطع شده. در نتیجه، مشکل اصلی ما کمبود سرمایه در گردش است.
حکیم مهر: آیا در استان شما پدیده دخالت افراد فاقد صلاحیت در درمان حیوانات مشاهده می‌شود؟
به‌صورت گسترده خیر. بیشتر در میان دامداران ضعیف مالی دیده می‌شود که توان پرداخت سه تا چهار میلیون تومان برای خدمات دامپزشک را ندارند. در چنین مواردی، ممکن است از یک تکنیسین یا راننده دامپزشکی بخواهند با مبلغی حدود یک میلیون تومان کار تزریق سرم را انجام دهد. اما خوشبختانه این موضوع درصد بالایی را شامل نمی‌شود و تا الان مشکل حادی ایجاد نکرده است.
حکیم مهر: نقش انجمن صنفی را در دفاع از حقوق اعضا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما هر جا که نهادهای بالادستی به حرف‌مان گوش بدهند، از اعضا دفاع می‌کنیم؛ اما متأسفانه در بسیاری از موارد مثل هیأت‌های بدوی، انتظامی یا نظام دامپزشکی، نظر انجمن را جویا نمی‌شوند. این یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ماست.
مشکل دیگر، بحث کارشناسی در دادگستری است. متأسفانه در موارد قضایی، کارشناسان دادگستری گاهی از میان مهندسان دامپروری انتخاب می‌شوند نه دامپزشکان بالینی. مثلاً ما گاوی را درمان کرده‌ایم، بعد مهندس دامپروری در پرونده نظر کارشناسی می‌دهد و قاضی هم نظر او را می‌پذیرد. اگر بخواهیم اعتراض کنیم، باید پرونده به هیأت کارشناسی سه‌نفره یا پنج‌نفره برود که خودش هزینه‌بر است.
برای نمونه، در یک طرح دولتی ما روی هشت‌هزار رأس گاو واکسیناسیون انجام دادیم. دو ماه بعد چند مورد سقط گزارش شد و کارشناس علوم دامی اعلام کرد که علت، تزریق واکسن بوده است. در حالی که طبق دستورالعمل خود واکسن تب برفکی، احتمال یک تا دو درصد سقط وجود دارد و تصمیم به واکسیناسیون در شرایط شیوع بیماری، تصمیمی کاملاً تخصصی است. اگر دادگستری با اداره دامپزشکی تعامل بیشتری داشته باشد و کارشناسان باسابقه کلینیکی را به کار بگیرد، بسیاری از این مشکلات برطرف می‌شود.
حکیم مهر: دامپزشکان جوانی که تازه وارد بازار کار می‌شوند، تا چه اندازه از آمادگی و مهارت لازم برخوردارند؟
معمولاً آمادگی لازم را ندارند. البته ما هم در ابتدای کار همین‌طور بودیم. من حدود بیست سال سابقه دارم، اما زمانی که شروع کردم، فقط چهار کلینیسین در شهر اردبیل بودیم و چند سال طول کشید تا تجربه لازم را کسب کنیم. امروز اما تعداد دامپزشکان بسیار زیاد شده و بازار اشباع است، بنابراین کار برای جوان‌ها خیلی سخت‌تر شده است. از طرفی به‌خاطر هزینه‌های بالا، بسیاری از آنها نمی‌توانند دوام بیاورند. در بخش دام بزرگ شرایط سخت‌تر است، اما در حوزه دام کوچک و پت‌شاپ‌ها، به‌واسطه گردش مالی بهتر، جوان‌ها شانس بیشتری برای ماندن دارند.
حکیم مهر: چه نیازهایی در زمینه آموزش‌های تکمیلی یا بازآموزی برای کلینیسین‌ها احساس می‌کنید؟
اصل برگزاری بازآموزی‌ها خوب است، اما متأسفانه نوعی نگاه کاسب‌کارانه بر آن حاکم شده است. کلینیسین‌ها مجبورند برای تمدید پروانه، امتیاز بازآموزی جمع کنند، اما برخی از مدرسان این دوره‌ها افرادی هستند که در فیلد عملی کار نکرده‌اند. مثلاً ممکن است فردی دکتری دامپزشکی و بعد تخصص مامایی گرفته باشد، اما هیچ تجربه‌ای از تزریق وریدی نداشته باشد. آن‌وقت باید برویم در کلاس او بنشینیم و چند میلیون تومان هزینه بدهیم تا امتیاز بگیریم! این نوع نگاه، توهین به شعور کلینیسین‌هاست. البته من از کلاس‌های اساتیدی مثل دکتر نوری که واقعاً علمی و کاربردی هستند، کاملاً دفاع می‌کنم، اما متأسفانه در مجموع فضا به سمت درآمدزایی رفته است؛ نه آموزش واقعی.
حکیم مهر: چه انتظاراتی از سازمان دامپزشکی کشور یا وزارت جهاد کشاورزی دارید؟
انتظار اصلی ما این است که نگاه حمایتی به کلینیسین‌ها داشته باشند، به‌ویژه در حوزه دام بزرگ که بخش عمده اقتصاد استان ما روی آن استوار است. در گذشته، در دولت‌هایی که شرایط اقتصادی کشور باثبات‌تر بود، چنین حمایتی وجود داشت، اما حالا همه چیز به نگاه کاسب‌کارانه تبدیل شده است.
متأسفانه حتی در برخی موارد، سازمان یا نهادهای وابسته سعی می‌کنند هزینه‌های خود را از طریق دریافت مبالغ بیشتر از کلینیسین‌ها جبران کنند. این نگاه آسیب جدی به حرفه ما و به‌ویژه به دامداری‌های سنتی وارد کرده است. در استان اردبیل فقط حدود پنج درصد دامداری‌ها صنعتی هستند و ۹۵ درصد روستایی و عشایری‌اند. اگر این بخش زمین بخورد، اقتصاد منطقه فلج می‌شود.
برای مثال، تعرفه دولتی واکسیناسیون هر رأس گوسفند فقط حدود هزار تومان تعیین شده است. با این رقم و بعد از ماه‌ها دوندگی و پرداخت مالیات، چیزی برای واکسیناتور باقی نمی‌ماند. وقتی فردی ببیند با کار در اسنپ درآمد بیشتری دارد، طبیعی است که از حرفه دامپزشکی دلسرد شود. بنابراین دولت باید واقعاً رویکرد حمایتی داشته باشد، نه اینکه به اسم اصلاح، همه چیز را اقتصادی و سودمحور کند.
حکیم مهر: و در پایان، اگر نکته‌ای باقی مانده است، بفرمایید.
از شما و مجموعه حکیم مهر تشکر می‌کنم که دغدغه‌های صنفی را پیگیری می‌کنید. فقط اجازه بدهید یک انتقاد دوستانه هم بکنم؛ حکیم مهر در سال‌های گذشته مردمی‌تر بود و مطالب انتقادی‌تری منتشر می‌کرد، اما مدتی است که محافظه‌کارتر شده و بیشتر در حاشیه امن حرکت می‌کند. به نظرم این رویکرد ممکن است باعث ریزش مخاطب شود، چون مردم انتظار دارند رسانه‌ها صدای واقعی جامعه دامپزشکی باشند و نقد منصفانه داشته باشند.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
نسخه الکترونیک بلای جان ما و دامداران شده و عواقب جبران ناپذیر و تورم و اضافه مالیات در پی خواهد داشت و باید سریعا متوقف گردد. 
ساغول دکتر طراحی..... 
متاسفانه همکاران هبچ وقت واقعیت را در خصوص تعامل با ادارات نمی گویند زنده باد دکتر طراحی زمانی شخصی به عنوان رئیس جمهور در این کشور با شعار حمایت از اقشار روستایی و محروم انتخاب شد! یکی از کارهای پوپولیستی ایشان دادن مجوز چاه‌های عمیق و نیمه عمیق بود!! در مورد چاه آب سخت نگیرید!! نتیجه چه شد ؟ وضعیت آب فعلی کشور چاهها خشک!! احداث سدهای بی ضابطه که الان بدون آب هستند!! احسنت. 
