«دکتر سید فرزاد فرقانی» افزود: از ابتدای دوره فعالیت انجمن، حدود دویست نامه حاوی درخواست‌های عمومی و صنفی کلینیسینها به این نهادها به‌خصوص سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی کشور ارسال کرده‌ایم ولی متأسفانه هنوز هیچ پاسخی به این نامه‌ها داده نشده است؛ نه تأیید، نه رد و نه حتی اعلام نظر. این موضوع جای انتقاد جدی دارد ..
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در حالی‌که جامعه کلینیسین‌های دامپزشکی در استان اصفهان سال‌هاست با مشکلات ساختاری و فزاینده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند، رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی این استان از واقعیت‌هایی سخن می‌گوید که به‌روشنی نشان می‌دهد بحران امنیت شغلی، فشارهای اقتصادی، مداخلات غیرمجاز درمانی، تعرفه‌های ناکارآمد، مالیات‌های سنگین و نبود حمایت‌های قانونی، بیش از هر زمان دیگری حیات شغلی همکاران دامپزشک را تهدید می‌کند.
«دکتر سید فرزاد فرقانی» در گفت‌وگو با حکیم مهر، با اشاره به «اشباع کامل بازار درمان»، «بی‌ثباتی درآمد»، «هزینه‌های سرسام‌آور اجاره و مالیات»، و «بی‌پاسخ ماندن ده‌ها نامه صنفی به سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی کشور» تأکید می‌کند که بسیاری از کلینیسینها در سال‌های اخیر یا از صنعت درمان خارج شده‌اند یا به‌دلیل نبود پشتوانه و چشم‌انداز شغلی، به سایر صنوف پناه برده‌اند.
به گفته او، در کنار مشکلات اقتصادی، چالش‌های ساختاری دیگری نیز وجود دارد: از دخالت گسترده افراد فاقد صلاحیت در درمان حیوانات گرفته تا مداخله برخی داروخانه‌ها در امور درمان؛ از نبودِ نظارت مؤثر بر پت‌شاپ‌ها تا الزام‌های پرهزینه شیوه‌نامه‌های جدید، که به‌ویژه برای کلینیک‌های کوچک، عملاً ادامه فعالیت را دشوار کرده است. او همچنین ورود زنجیره‌های تولید به حوزه درمان، دارو و آزمایشگاه را تهدیدی جدی برای بقای واحدهای درمانی مستقل می‌داند.
با این حال، رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی استان اصفهان معتقد است که در صورت اصلاح ساختارهای قانونی، بازنگری در سیاست‌های مالیاتی و تعرفه‌ای، واگذاری نظارت بر پت‌شاپ‌ها به انجمن‌ها و نظام دامپزشکی، توقف صدور مجوزهای موازی برای زنجیره‌ها، و انتقال دامپزشکی از وزارت جهاد کشاورزی به وزارتخانه‌ای سلامت‌محور، می‌توان بخش بزرگی از این بحران‌ها را مهار کرد. او تأکید دارد که دامپزشکی تنها زمانی می‌تواند جایگاه واقعی خود را در نظام سلامت کشور باز یابد که تصمیم‌گیرندگان، نقش آن را نه صرفاً در اقتصاد تولید، بلکه در امنیت غذایی و سلامت جامعه به رسمیت بشناسند.
حکیم مهر: در حال حاضر چه تعداد کلینیک، مطب یا مرکز درمانی دامپزشکی فعال در استان اصفهان دارید و آیا این تعداد با نیاز استان تناسب دارد؟
حدود ۴۵۰ دامپزشک دارای پروانه در سطح استان داریم و حدود دویست‌وچند مرکز درمانی فعال هستند. به‌طور کلی استان، به‌جز چند منطقه خاص، اشباع است و تقریباً نیازی به تأسیس مراکز درمانی جدید یا ایجاد درمانگاه‌های تازه احساس نمی‌شود.
حکیم مهر: در سال‌های اخیر روند تأسیس یا تعطیلی کلینیک‌های دامپزشکی چگونه بوده و چه عواملی بیشترین تأثیر را داشته‌اند؟
به‌نظر من مهم‌ترین عامل، نبود ثبات و امنیت شغلی است. همین مسئله باعث شده بسیاری از همکاران از صنف درمانگاه‌ها و مراکز مایه‌کوبی به صنوف دیگر، مثل مسئولین فنی داروخانه‌های دامپزشکی، مهاجرت کنند. علت اصلی هم عدم امنیت شغلی و نبودِ تأمین منافع حقوقی و درآمدی کافی برای آن‌هاست.
حکیم مهر: از نظر اقتصادی، کلینیسینها با چه مشکلات مهمی مواجه‌اند؟
مهم‌ترین مسئله، نبود امنیت شغلی و عدم ثبات درآمدی است. همکار ما نمی‌تواند روی درآمد خود حساب کند یا برای زندگی‌اش برنامه‌ریزی مشخصی داشته باشد، چون شرایط مالی کاملاً بی‌ثبات است.
حکیم مهر: تعرفه‌های خدمات دامپزشکی تا چه اندازه با هزینه‌های واقعی مانند دارو، تجهیزات و اجاره هم‌خوانی دارند؟
تعرفه‌های درمانی اصلاً متناسب با هزینه‌های واقعی نیستند. در بخش حیوانات خانگی وضعیت کمی بهتر است، اما در حوزه دام بزرگ و طیور شرایط بسیار بدتر است. این همکاران بیشتر با تولیدکننده‌ها طرف هستند و چون تولیدکننده‌ها به‌دلیل عدم توازن اقتصادی، ورشکستگی و عدم صرفه تولید دچار مشکل‌اند، عملاً نمی‌توانند هزینه‌های واقعی خدمات را بپردازند.
از طرفی مسائل دیگری مثل اجاره‌های بسیار بالا—به‌ویژه به‌دلیل الزام شیوه‌نامه شماره ۴ که تأکید بر استقرار درمانگاه‌ها در محل‌های تجاری دارد—هزینه‌ها را برای همکاران ما چند برابر کرده است. علاوه بر این، مالیات و ارزش افزوده هم معضل مهم دیگری است که باعث افزایش هزینه‌ها و عدم تناسب درآمد و مخارج میشود. به‌نظر من اصلاح این موارد کاملاً ضروری است.
حکیم مهر: آیا کلینیسین‌های دامپزشک در استان از تسهیلات مالی، بیمه‌ای یا حمایت‌های خاص برخوردار هستند؟
متأسفانه هیچگونه تسهیلات مالی، بیمه‌ای یا حمایتی برای همکاران وجود ندارد و این یک مشکل جدی است. در گذشته برای همکارانی که در حوزه دام بزرگ و طیور فعالیت می‌کردند حتی بنزین یارانه‌ای یا کوپن اختصاص میدادند و حمایت‌هایی مثل وام‌های مناسب وجود داشت، اما امروز این امکانات حذف شده و همکاران ما برای خرید تجهیزات و لوازم ضروری هیچ وام کم‌بهره‌ای در اختیار ندارند.
حکیم مهر: ارتباط انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی اصفهان با اداره کل دامپزشکی استان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارتباط ما با اداره‌کل دامپزشکی استان، سازمان دامپزشکی کشور، نظام دامپزشکی و نظام دامپزشکی استان بسیار خوب است. ما به‌صورت مستمر در حال تعامل، نامه‌نگاری و پیگیری مسائل هستیم و جلسات متعددی هم با این نهادها داشته‌ایم.
اما با وجود این تعاملات، از ابتدای دوره فعالیت انجمن حدود دویست‌وچند نامه به این نهادها—به‌خصوص سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی کشور—ارسال کرده‌ایم که درخواست‌های عمومی و صنفی کلینیسینها در آن‌ها مطرح شده، ولی متأسفانه هنوز هیچ پاسخی به این نامه‌ها داده نشده است؛ نه تأیید، نه رد و نه حتی اعلام نظر. این موضوع جای انتقاد جدی دارد.
در حوزه طرح‌های واکسیناسیون هم با اینکه همکاران ما در اغلب طرح‌ها شرکت می‌کنند و نهایت همکاری را دارند، متأسفانه حمایت‌های لازم از سوی سازمان دامپزشکی—چه در بخش بیمه‌ای، چه هزینه‌ای و چه تطبیق تعرفه‌های واقعی واکسیناسیون—انجام نمی‌شود. حتی در برخی موارد واکسن از استان‌های همجوار به شهرستان‌های دیگر منتقل میشود و این باعث میشود حمایت شغلی و درآمدی همکاران ما در همان شهرستان‌ها کاهش پیدا کند.
حکیم مهر: همکاری انجمن با نظام دامپزشکی استان در چه سطحی است و چه انتظاراتی دارید؟
همکاری ما با نظام دامپزشکی استان بسیار خوب است. آقای رئیس نظام خودشان کلینیسین هستند و از نزدیک با مسائل کلینیکی، واکسیناسیون، مراکز مایه‌کوبی و درمانگاه‌ها آشنایی کامل دارند. تعامل ما با ایشان بسیار سازنده است و لازم می‌دانم همین‌جا از زحماتشان قدردانی کنم.
حکیم مهر: مهم‌ترین دغدغه صنفی اعضای انجمن در حال حاضر چیست؟
مهم‌ترین دغدغه، مسئله مالیات بر ارزش افزوده است که فشار زیادی بر همکاران وارد کرده و از نظر معیشتی آن‌ها را در تنگنا قرار داده است. ما بارها—چه از طریق انجمن و چه از طریق کانون کشوری که من هم عضو هیئت‌مدیره آن هستم—با نظام دامپزشکی کشور مکاتبه کرده‌ایم، اما هنوز پاسخ روشنی دریافت نشده است.
دغدغه دیگر، موضوع پت‌شاپ‌ها است. ما بارها به سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی پیشنهاد داده‌ایم که نظارت یا صدور مجوز فعالیت پت‌شاپ‌ها به نظام یا انجمن‌های صنفی در استان‌ها واگذار شود؛ یا دست‌کم نظارت مشترک صورت بگیرد.
پت‌شاپ‌هایی که مستقل فعالیت می‌کنند، در امر درمان مداخله می‌کنند و باعث درمان‌های غیرمجاز می‌شوند—به‌ویژه در واکسیناسیون حیوانات خانگی. ما مصرانه خواستار آن هستیم که انجمن صنفی، نظام دامپزشکی و ادارات دامپزشکی استان، بازرسی‌های دوره‌ای از این واحدها داشته باشند تا با جلوگیری از خطا و تداخل درمانی، امور به مسیر صحیح برگردد.
حکیم مهر: آیا در استان شما پدیده دخالت افراد فاقد صلاحیت در درمان حیوانات مشاهده میشود؟
بله، در بحث دخالت افراد فاقد صلاحیت در امور درمان حیوانات مشکلات بسیار زیادی وجود دارد. انجمن صنفی اخیراً نامه‌ای به مدیرکل ارسال کرده و با نظام دامپزشکی استان هم تعاملاتی داشته تا کمیته‌ای تشکیل شود؛ کمیته‌ای شامل نماینده انجمن صنفی، نماینده نظام دامپزشکی استان، بازرس دامپزشکی شهرستان و نماینده واحد حقوقی اداره‌کل. هدف این است که از کلینیکها—به‌خصوص آن‌هایی که از درمان‌های غیرمجاز شکایت دارند—بازدیدهای دوره‌ای انجام شود. این کار کمک می‌کند پرونده‌های موجود سریع‌تر وارد روند قضایی شوند و احکام مربوط به افراد خاطی زودتر صادر شود. این موضوع می‌تواند امنیت شغلی و حمایتی بیشتری برای همکاران ما ایجاد کند.
حکیم مهر: وضعیت نظارت بر فروش و تجویز داروهای دامپزشکی در استان چگونه است؟
در سال‌های گذشته برخی داروخانه‌ها و مراکز مرتبط مشکلات زیادی برای همکاران ایجاد کرده‌اند. البته نمی‌گویم همه داروخانه‌ها، اما تعداد کمی هستند که در امر درمان مداخله می‌کنند؛ از جمله انجام درمان‌های غیرمجاز، فروش دارو بدون نسخه و تجویز بدون حضور دامپزشک. امیدواریم با اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک که از سوی سازمان دامپزشکی ابلاغ شده، این مشکلات به‌زودی برطرف شود.
حکیم مهر: چه نیازهایی در زمینه آموزش‌های تکمیلی یا بازآموزی برای کلینیسینها احساس می‌کنید؟
به‌نظر من در حوزه آموزش و آینده حرفه لازم است دامپزشکانی که تازه وارد بازار کار می‌شوند، از مهارت و آمادگی کافی برخوردار باشند. بهتر است این افراد حداقل یک سال در مراکز درمانگاهی مجاز و معتبر—با معرفی نظام استان—زیر نظر دامپزشک معین و باتجربه کار کنند تا تجربه لازم را کسب کنند. تجربه همکاران پیشکسوت می‌تواند مسیر آینده را برای جوان‌ترها روشن‌تر کند و آن‌ها را از مشکلات و تنش‌هایی که ممکن است با دامداران، صاحبان حیوانات خانگی، صاحبان اسب یا واحدهای طیور داشته باشند، دور کند.
آموزش‌ها و بازآموزی‌های حرفه‌ای هم باید واقعی و مبتنی بر نیازهای عملی باشد، نه صرفاً آکادمیک. باید مطابق با مشکلات روز، روندهای جدید درمانی و انتظارات صاحبان حیوانات طراحی شود. در حوزه طیور و پرندگان زینتی، موضوعاتی مثل تعیین جنسیت و بسیاری از مباحث درمانی باید به‌صورت به‌روز آموزش داده شود تا همکاران ما در درمان و حتی مشاوره به صاحبان حیوانات توانمند باشند.
با توجه به تعاملات خوبی که بین انجمن صنفی، اداره‌کل دامپزشکی استان و نظام دامپزشکی وجود دارد—که هر سه ضلع مثلث درمان در استان هستند—و با تجربه افراد حاضر در این مجموعه‌ها، می‌توانیم بسیاری از مشکلات را کاهش دهیم و وضعیت شغلی و معیشتی همکاران را بهبود ببخشیم.
حکیم مهر: اگر اختیار تصمیم‌گیری در سطح ملی داشتید، سه اقدام فوری شما برای بهبود وضعیت کلینیسین‌های دامپزشکی چه بود؟
اگر اختیار تصمیم‌گیری در سطح ملی داشتم، اولین کاری که انجام می‌دادم این بود که سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی را از زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی خارج می‌کردم. وزارت جهاد نگاه کمیت‌محور و تولیدمحور دارد، در حالی که وظیفه اصلی همکاران ما در کلینیکها و همچنین سازمان دامپزشکی، سلامت دام، بهداشت مواد غذایی و در نهایت تأمین سلامت انسان است. این دو نگاه گاهی کاملاً متفاوت و حتی متناقض‌اند. بنابراین دامپزشکی باید زیر نظر یک وزارتخانه سلامت‌محور مانند وزارت بهداشت قرار گیرد تا وظایف علمی و اجتماعی ما واضح‌تر شود و دامپزشکی جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا کند.
مشکل مهم بعدی مربوط به پت‌شاپ‌ها است. همان‌طور که گفتم، نظارت و صدور مجوز این واحدها باید زیر نظر سازمان نظام دامپزشکی یا انجمن‌های صنفی انجام شود تا مداخله‌های درمانی غیرمجاز کنترل شود. از طرف دیگر، موضوع مالیات و ارزش افزوده یکی از بزرگ‌ترین فشارها بر همکاران ماست. ضرایب مالیاتی فعلی بسیار بالاست و باید بازنگری شود تا نقش واقعی خدمات دامپزشکی در اقتصاد و سلامت کشور به درستی درک و اعمال شود.
مسئله مهم دیگر، صدور مجوز درمانگاه‌ها در اماکن تجاری است که هزینه‌های سنگینی به کلینیسینها تحمیل کرده است. لازم است امکان تأسیس در اماکن مسکونی فراهم شود و این رویه اصلاح گردد تا همکاران بتوانند با هزینه معقول‌تری فعالیت کنند.
همچنین بحث تداخلات درمانی و درمان‌های غیرمجاز از موضوعات مهمی است که باید به شکل جدی پیگیری شود. با اجرای نسخه الکترونیک و افزایش نظارت بر شرکتهای دارویی و پخش، می‌توان جلوی خروج غیرمجاز دارو از کانال‌های رسمی و رسیدن آن به دامداری‌ها را گرفت.
موضوع دیگر، زنجیره‌های تولید است. بر اساس شیوه‌نامه جدید، زنجیره‌ها به دارو، واکسن و خدمات آزمایشگاهی دسترسی دارند و حتی مجوز تاسیس درمانگاه و داروخانه می‌گیرند. با توجه به اینکه در کشور تعداد زیادی مرکز درمانی، مایه‌کوبی، داروخانه و آزمایشگاه فعال وجود دارد، ضرورتی ندارد زنجیره‌ها خودشان وارد ارائه خدمات شوند. ادامه این روند باعث تضعیف و تعطیلی مراکز درمانی خواهد شد. لازم است بندهای مرتبط با دارو، واکسن، مواد بیولوژیک و خدمات آزمایشگاهی در این شیوه‌نامه اصلاح یا حذف شود تا فعالیت کلینیسینها دچار اخلال نشود.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
ابتدا باید چابک سازی سازمان شروع شود. 
